کنگره نباید با کاخ سفید همدست شود

گروه بحران بین المللی

دیپلماسی ایرانی: تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر عدم تأیید پایبندی ایران به برجام، براساس ارزیابی وی از اینکه هزینه های تحمیل شده بر ایالات متحده از این توافقنامه در راستای منافع این کشور نیست، به خودی خود برجام را لغو نمی کند. اما این اقدام، باعث تضعیف شدید و غیر ضروری توافق می شود.

سرنوشت این توافق اکنون عمدتا در دست دیگران است: ایران، با صبر و عدم مقابله به مثل، اروپا، با ایستادن در مقابل فشارهای ایالات متحده، و کنگره آمریکا، با نیفتادن در دام تهدیدهای ترامپ.

در پایبندی ایران به برجام شکی نیست. این امر به طور مکرر از سوی آژانس هسته ای سازمان ملل، تمام طرفین دیگر برجام، و حتی خود ایالات متحده تأیید شده است. ترامپ که نمی تواند گزارش های وزارت امورخارجه و دفاع و آژانس های اطالاعاتی خود را زیر سوال ببرد، به بهانه اینکه تعلیق تحریم ها متناسب با گام های هسته ای ایران نیست و به این ترتیب از تأیید قرارداد خودداری کند. حالا این وظیفه بر دوش کنگره است و تا روز 14 دسامبر مهلت تصمیم گیری در خصوص اعمال مجدد تحریم های تعلیق شده به موجب برجام را دارد.

چنین اقدام نمایشی از کنگره، بعید به نظر می رسد. در عوض بیشتر ترجیح می دهد مسیری ملایم تر، اما به همان اندازه ویرانگر انتخاب کند: قانونی تدوین کند که به موجب آن، در صورت هر گونه تلاش ایران بر پیش نرفتن بر اساس محدودیت های اعمال شده بر فعالیت های هسته ای این کشور به موجب برجام، حتی پس از منقضی شدن تاریخ آن، تحریم ها به صورت خود به خود، علیه ایران اعمال شود. مشخصاً اعمال چنین تغییرات یک جانبه در برجام، نقض این توافقنامه محسوب می شود.

بدتر از آن، ترامپ هشدار داد که اگر کنگره چنین قانونی را تصویب نکند، و اگر دیگر طرفین امضای برجام، با "اصلاح" ایرادات وارده بر قرارداد موافقت نکنند، از آن عقب نشینی خواهد کرد.

کاخ سفید ممکن است ایده های دیگری در ذهن داشته باشد. ممکن است هدف نهایی آن، دستیابی به مذاکره ای ناشدنی نباشد، بلکه این اقدامات را به منظور اطمینان از پایبندی ایران به مفاد توافقنامه، بدون سود بردن از آن، یا فشار به ایران برای خارج شدن از قرارداد انجام می دهد.

خطر این کار، تنها لغو برجام نیست، بلکه احتمال می رود، اقدامات آمریکا سرمایه گذاران بالقوه را فراری داده که خود باعث پاسخ تند ایران شود. بالا رفتن تنش می تواند باعث رویارویی دو کشور در دریا، یا برخورد میان دو طرف یا متحدان آنها در رقابت برای به دست آوردن نفوذ بیشتر در مرزهایی شود که قبلا از سوی داعش اشغال شده بود.

همه اینها توضیح می دهد که چرا بقای قرارداد در دست دیگران است. ایران: همانطور که مقامات آن اذعان داشته اند، تا زمانی که سایر اعضای گروه 1 + 5 (و به ویژه اعضای اروپایی) همچنان متعهد به توافق باشند، کاملا به برجام وفادار بوده و از مقابله به مثل و نقض تکنیکی برجام خودداری کند.

دیگر اعضای گروه 5+1 و به ویژه کشورهای اروپایی، همان طور که تا کنون یک صدا اعلام کرده اند، علیرغم دیدگاه واشنگتن، از برجام حمایت کنند.

اینک که ترامپ تصمیم خود را اعلام کرده است، دولت های اروپایی باید موقعیت خود را بازگو کنند و به آمریکا و همچنین به صورت عمومی اعلام کنند که برجام قابل مذاکره نیست و تا زمانی که ایران به برجام پایبند است، تن به تحریم های یک جانبه و غیرقانونی ایالات متحده نخواهند داد. با توجه به میزان رشد تجارت بین اتحادیه اروپا و ایران از زمان تصویب این قرارداد، نقش اروپا در حفاظت از معامله بسیار مهم خواهد بود.

در نهایت، با اینکه اتخاذ اقدامات شدید و برگرداندن تحریم های به تعلیق در آمده، از سوی کنگره به نظر بعید می رسد، اما همانطور که ذکر شد، خطر "راه حل سوم" وجود دارد؛ یعنی کنگره در پاسخ به آن دسته از رفتارهای ایران که در برجام ذکر نشده اند، یا عدم رضایت به مذاکره، رویکرد تنبیهی علیه این کشور اتخاذ کند. اما عدم تأیید ترامپ، برای کنگره هیچ لزومی به غیر از بررسی اعمال تحریم ها علیه ایران، به وجود نمی آورد و در غیاب نقض قرارداد هسته ای از سوی ایران، قانون گذاران آمریکا می توانند به راحتی و با احتیاط تصمیم بگیرند که هیچ کاری انجام ندهند.

کنگره نباید در تلاش واضح کاخ سفید، برای لغو قراردادی که جواب داده است، با ترامپ همدست شود. که اگر چنین شود، بحران های به وجود آمده محدود به خاورمیانه نخواهد بود.

منبع : لوبلاگ / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33