بحران قطر و پیروزی ایران در جنگ سرد با سعودی

وب سایت آمریکایی " نشنال اینترست"  با انتشار تحلیلی از بحران قطر، جمهوری اسلامی ایران را برنده و عربستان سعودی را بازنده بزرگ این بحران دانسته است.

به گزارش عصر ایران در این تحلیل آمده است:

ایران در مرحله ای دیگر از جنگ سرد با عربستان سعودی، که در حال حاضر بر چشم انداز سیاسی خاورمیانه سایه افکن شده است، پیروز شده است.

این اتفاق البته به دلیل حماقت و اشتباه خود عربستان سعودی روی داد؛ هنگامی که دولت ریاض، قطر را به سمت یک انزوای دیپلماتیک "هُل" داد با این پیش فرض که مقامات قطری در نهایت به دامن برادر بزرگ تر باز می گردند. این فرض سعودی ها بر این پایه استوار بود که "قطر کوچک" با توجه به وابستگی به همسایگان  بزرگ و عرب خود برای تجارت، ترافیک هوایی،واردات مواد غذایی و سایر کالاها ، قادر به مقاومت در برابر تحریم های اقتصادی و هوایی سعودی نخواهد بود. اما آنچه اتفاق افتاد دقیقا مخالف این فرض سعودی ها بود.

قطر به شدت درخواست های عربستان سعودی را رد کرد؛ درخواست هایی شامل تعطیلی شبکه الجزیره و در صدر آنها قطع کامل روابط با ایران که شریک قطر در مالکیت بر بزرگ ترین حوزه گاز طبیعی جهان (پارس جنوبی) است.

شکست طرح تحریم قطر به دو دلیل عمده بود: نخست، قطر توانست با تکیه بر دو کشور منطقه، انزوای دیپلماتیک تحمیل شده از سوی ریاض را تحمل کند؛ کشور نخست ایران و به طرزی شگفت آور ترکیه که دارای روابط خوبی با سعودی ها بود. ترکیه پس از تحریم قطر به سرعت برای شکستن تحریم ها و انزوای قطر وارد عمل شد.
 

دوم اینکه عربستان سعودی ارزشی را که قطر در سیاست خاورمیانه ای آمریکا دارد، دستکم گرفته بود. بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در منطقه در قطر قرار دارد و از نظر پنتاگون پایگاه هوایی "العدیده " در قطر  برای عملیات های هوایی در افغانستان و سوریه اهمیتی کلیدی دارد.

بر خلاف اظهارات ضد قطری دونالد ترامپ، که بدون توجه به ارزش استراتژیک قطر برای ایالات متحده سخن گفته بود، واکنش وزارت امور خارجه آمریکا در حوزه های عمومی و خصوصی بسیار متفاوت بود. ریاض با این واکنش آمریکا متوجه شد که هرگونه تهدید نظامی علیه قطر با مخالفت واشنگتن روبرو خواهد شد و ممکن است به اهداف بزرگتر همکاری استراتژیک واشنگتن – ریاض در منطقه خلیج (فارس) آسیب خواهد رساند.

با توجه به این دو "فاکتور" مهم، قطر توانست در برابر هجمه سیاسی سعودی ها مقاومت کند. در 23 آگوست گذشته دولت قطر از گسترش روابط دوجانبه خود با جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه ها خبر داده و در پی یک مکالمه تلفنی وزرای امور خارجه قطر و ایران، سفیر دوحه به تهران بازگشت. این یک پیروزی قابل توجه برای ایران و یک پیشرفت بزرگ در تلاش های این کشور برای عادی سازی روابط با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است.

عادی سازی روابط ایران و قطر به احتمال زیاد پیامدهایی قابل توجه در حل و فصل بحران سوریه خواهد داشت. ایران و قطر تا کنون در دوجبهه مقابل در بحران سوریه قرار داشتند اما قطر از این پس به احتمال فراوان حمایت خود از گروه های مخالف بشار اسد را اگر قطع نکند دستکم کاهش خواهد داد.

همچنین آنچه برای دستگاه سیاست خارجی ایران اهمیت دارد این است که توسعه روابط این کشور با قطر همزمان با بهبود رابطه این کشور با ترکیه روی می دهد. تحریم های عربستان سعودی علیه قطر همچنین موضع دو کشور ایران و ترکیه را به هم نزدیک کرده است.

ترکیه در بحران قطر به رغم اختلاف نظرهای اساسی خود با ایران در بحران سوریه، در کنار ایران ایستاد و موضع مشترکی با تهران در حمایت از دولت دوحه و در برابر ریاض اتخاذ کرد.

تهران و آنکارا هم اینک درباره بحران سوریه با یکدیگر همکاری می کنند و به نظر می رسد عقب نشینی ها از مواضع گذشته بیشتر از جانب طرف ترک صورت می گیرد. ترکیه هم اینک واقعیت سیاسی بشار اسد در سوریه را پذیرفته است. نخست وزیر ترکیه در 20 آگوست گذشته در سخنانی اعلام کرد: ترکیه خواهان حل و فصل بحران سوریه با مشارکت تمامی طرف ها از جمله بشار اسد است.