پرسش‌های بی‌پاسخ درباره ظهور و افول داعش

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان امور مبارزه با تروریسم بر این اعتقادند که پایان جنگ موصل در عراق به منزله بسته شدن پرونده داعش نیست و بسیاری از حقایق وجود دارد که با وجود شکست این شبکه تروریستی هنوز فاش نشده است. به اعتقاد کارشناسان آزادسازی موصل از دست داعش پرسش های بسیاری را بر سر قصه این شبکه و اسرار ظهور و افولش مطرح می کند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، کارشناسان امور تروریسم درباره اسرار افول ناگهانی این شبکه تروریستی و پنهان شدنش از انظار و همچنین کاستن توانایی های نظامی اش در حالی که گزارش های نظامی غربی حاکی از آن بود که نزدیک به 35 هزار نیروی مبارزه دارد و افرادی در بیش از 100 کشور جهان به آن گرایش دارند و می گفتند که حدود 15 سال برای شکست آن زمان لازم است، پرسش های متعددی را مطرح می کنند.

یکی از سوالاتی که ناظران می پرسند این است که ظاهرا تعمدی در کار است تا اجساد نیروهای کشته شده داعش در جایی منتشرد نشود. همچنین هیچ تصویری از ده ها یا صدها اسیری که انتظار می رود در پی هر جنگی از آنها دستگیر شود، منتشر نمی شود. همچنین هیچ تصویری هم درباره خودروهایی که نیروهای فراری داعش را از میدان های جنگ دور می کنند، انتشار نمی یابد. این مسائل شبهات بسیاری را موجب شده است. چه کسی مسئول مخفی نگه داشتن توانایی های عظیم لجستیکی این شبکه تروریستی است که به آن کمک کرد خودی نشان دهد و جهانیان را بترساند.

با وجود این که استراتژیست های نظامی دلایلی مطرح می کنند که ثابت می کند ابوبکر البغدادی دستور داده نیروهایش به مناطقی انتقال یابند که مورد نظرش بوده اما تا کنون این دلایل تنها در حد تحلیل و برداشت های شخصی است و هیچ سند و ادله ای که این تحلیل ها را ثابت کند در دسترس نیست. حتی ناظران امور گروه های تروریستی تا آن جا پیش می روند که نسبت به اطلاعات کلانی که طرف های منطقه ای و بین المللی در طول چهار سال گذشته درباره این شبکه تروریستی منتشر کرده اند، تشکیک می کنند، همچنین نسبت به توانایی این شبکه عجیب و غریب که توانست 40 درصد خاک عراق را به همراه بخش بزرگی از خاک سوریه را به تصرف خود درآورد نیز شبهه وارد می کنند و می گویند اگر اراده ای منطقه و بین المللی وجود نداشت سقوط این مناطق امکان پذیر نبود.

برخی مراجع آگاه عراقی که از افتضاح سقوط موصل در سال 2014 اطلاع دارند می گویند که پیروزی داعش ربطی به ناکامی یا آن چه فروپاشی دولت وقت عراق می گویند، نداشت، به اعتقاد آنها عقب نشینی نیروهای نظامی عراقی در برابر چند صد تروریست توطئه ای بود تا درباره قدرت این شبکه تروریستی بزرگ نمایی شود تا داعش به قبله جهادی های جهان تبدیل شود. این مراجع در ادامه می افزایند، آن افتضاح بزرگ آسیب چندانی به نظام عراق که نوری مالکی، نخست وزیر و در راس آن بود وارد نکرد، کما این که می بینیم مالکی همچنان بخشی مهم از نظام سیاسی فعلی عراق است، و خود را آماده رسیدن دوباره به کرسی قدرت می کند و تلاش دارد حیدر العبادی، نخست وزیر فعلی را از این سمت دور کند.

افکار عمومی و سیاسی عربی خواستار شفافیت کامل در تشریح و چگونگی شکل گیری داعش و افشای اسرار آن هستند و می خواهند بدانند که چه طرح ها و سناریوهایی از قبل آن در منطقه به اسم مبارزه با تروریسم دنبال می شده، همچنین می خواهند به سوال های رازآلود اختفای ناگهانی این شبکه تروریستی و متواری شدن نیروهایش و تاثیرات آن بر جنگ رقه در سوریه و همچنین جنگی که علیه آن در کل منطقه شکل گرفته است نیز پاسخ داده شود.

طرف های آگاه عراقی می گویند که شکست داعش در موصل هیچ تضمینی ایجاد نمی کند که این شبکه به بهانه دیگری دوباره بازنگردد و دوباره ضربه تازه ای را بر پیکره کشور وارد نکند، به ویژه اگر بنا باشد عرصه سیاسی در عراق پیچیده تر شود، به خصوص که درگیری ایران و امریکا همچنان به قوت خود باقی است و کردستان نیز رفراندوم استقلال را مطرح کرده و هیچ آشتی حقیقی داخلی نیز به دست نیامده است. این وضعیت می تواند زمینه ساز سناریوی جدیدی با چارچوب های متفاوت و اشکال جدید باشد.

کارشناسان بین المللی امور تروریسم بر این اعتقادند که داعش نقطه تقاطعی بود که سازمان های امنیتی منطقه روی آن سرمایه گذاری کردند و حتی شاید پای کشورهای غیرمنطقه ای نیز در میان باشد تا به این ترتیب با استفاده از داعش مشکلات منطقه را طولانی تر کنند. به اعتقاد آنها پایان کار داعش در موصل و به زودی در رقه به این معناست که بر کیف تاریخی کاری این سازمان ها قفل خورده است، اما این مساله مانع از آن نمی شود که کیف دیگری به اسم تروریسم که عامل دست ابزارهای سیاسی باشد برای این دولت ها یا دولت های دیگر باز شود.

به اعتقاد این تحلیلگران بستن راه تروریسم امکان پذیر نیست مگر این که جامعه جهانی همگی پایبند به مبارزه با آن باشند و روحی و جسمی به مبارزه با آن برخیزند.

بسیاری از گزارش های تخصصی حاکی از آن است که بسیاری از رهبران داعش از زندان های عراق و سوریه فرار کردند یا آزاد شدند. داعش خود را جانشین شبکه القاعده کرد تا بر تمامی میدان های نبرد مستولی شود و از تروریسم و وحشی گری چیزی کم نگذاشت و حتی دامنه عملیات خود را به قلب اروپا رساند و جان بی گناهان بسیاری را گرفت.

خیرالله خیرالله، نویسنده، روزنامه نگار و سیاستمدار لبنانی در این باره می گوید: «هیچ بعید نیست که امروز کار داعش بعد از نقش مطلوبی که انتظار می رفت در سوریه انجام دهد تمام شود، چه بسا اصلا ظهور داعش با هدفی خاص بوده است. شاید بنا باشد داعش زمانی از رقه خارج شود که کردها که با حمایت امریکا با آن جنگیدند، آن را به عنوان غنیمت پیروزی تصرف کنند و نقشه خود را بکشند.»   

وی در ادامه می گوید: «دیگر روشن شده که ظهور داعش ناگهانی نبوده است، همان طور که ناپدید شدنش ناگهانی نیست. قطعا جانشین های داعش در مناطق دیگری از جهان تحت عناوین مختلف فعال خواهند شد و در چارچوب تعریفی که برایشان شده کارشان را دنبال خواهند کرد.»

بعضی از تحلیلگران امریکایی بر این اعتقادند که داعش واقعا شکست نخواهد خورد مگر زمانی که گزینه هایی که محدود به تروریسم می شوند و برخی کشورها به آن تکیه دارند از بین بروند. یعنی این طور نباشد که داعش هر وقت که قدرت های بزرگ و قدرت های منطقه ای خواستند و به مصالحشان رسیدند، ناپدید شود و در جایی و در زمانی دیگر هر وقت مصالح ایجاب کرد دوباره ظاهر شود.

خیرالله خیرالله تاکید می کند، با گذشت زمان روشن شد که داعش در عراق و سوریه وظایفی داشته است. کار داعش در عراق تمام شده است اما به نظر می رسد که کارش در سوریه هنوز تمام نشده باشد. وظیفه داعش در عراق ویران کردن موصل، کوچ اجباری ساکنان آن، تغییر ماهیت و طبیعت شهر و ترکیب جمعیتی آن بود.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11