حکایت ائتلاف نامیمون ضدایرانی

دکتر محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: در هفته جاری برگزاری «کنفرانس امنیتی مونیخ» که یکی از مهمترین مجامع بین المللی در حوزه امنیتی است و به عنوان «داووس امنیتی» نیز شناخته می شود، به یکی از خبرسازترین مسائل عرصه روابط بین الملل تبدیل شد. این کنفرانس هر سال با دعوت از مقام های رسمی، کارشناسان و محققان برجسته بین المللی در طول جلسات خود ابعاد گوناگون مسائل امنیتی را بررسی می کند و امسال نیز طیف مختلفی از مسائل جهانی از جمله تروریسم و افراط گرایی، نظم جهانی، وضعیت و آینده ناتو و شرایط خاورمیانه را مورد توجه و بررسی قرار داد. وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این نشست مهم جهانی حضور داشت تا ضمن رایزنی با مقامات کشورها، مواضع کشورمان نسبت به مسائل منطقه و جهان را عنوان کند. در کنفرانس امسال هر چند موضوعات گوناگونی مطرح شد؛ اما مرکزیت مباحث حول سه محور اساسی یعنی «رویکرد آمریکا به مسائل جهانی»، «نقش روسیه در خاورمیانه و شرق اروپا» و «نقش ایران در مسائل منطقه ای» می چرخید.

در رابطه با ایران هر چند بر خلاف روال سال های اخیر دیگر برنامه هسته ای کشورمان موضوع بحث مقامات حاضر در این کنفرانس نبود، اما انتقاد از ایران و گسترش موج ایران هراسی همچون گذشته جزء برنامه های ثابت این کنفرانس قرار داشت. برنامه ای که با ادعاهای نادرست و جهت دار معاون اول ترامپ آغاز شد، با اظهارات خصمانه وزیر دفاع رژیم صهیونیستی ادامه یافت و با سخنان ضد و نقیض و کذب وزرای امور خارجه عربستان سعودی و ترکیه تکمیل شد. آمریکا ایران را به حمایت از تروریسم متهم کرد، اسرائیل با ریختن اشک تمساح برای عربستان این کشور را هدف اصلی سیاست های ایران معرفی و بر لزوم همکاری های عربی- اسرائیلی برای مقابله با ایران تأکید کرد. حامی درجه یک تفکرات سلفی یعنی عربستان هم ایران را به حمایت از تروریسم متهم کرد و خواستار تنبیه ایران از راه ابزار های قرن بیست و یکم (یعنی اقتصاد و امور بانکی) شد و ترکیه نیز نو عثمانی گرایی جدید خود را فرافکنی و ایران را به ترویج شیعه گری در منطقه متهم کرد.

بدین ترتیب پنجاه و سومین کنفرانس امنیتی مونیخ حاوی برخی پیام های مهم برای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بود. تحلیل خط سیر سخنرانی ها و موضع گیری های کشورهای منطقه و آمریکا نشان می دهد که ادامه ایران هراسی، فرافکنی و نسبت دادن مشکلات منطقه به ایران برای تحت فشار قرار دادن کشورمان در راس برنامه های برخی کشورهای عربی با همراهی آمریکا، اسرائیل و ترکیه قرار گرفته است. تشابه اتهامات مطرح شده و مواضع خصمانه این کشورها علیه ایران حکایت از ائتلافی نا میمون در بین آنها دارد که باید هر چه سریعتر تدبیری برای مقابله آن سنجیده شود.

حضور کادر دیپلماتیک ایران در سازمان ها و مجامع بین المللی و اعلام مواضع و رویکردهای کشورمان یکی از راهکارهایی است که می تواند با شکستن حباب ایران هراسی، سبب ایجاد اعتماد در جامعه بین المللی نسبت به کشورمان شود. کما این که شرکت وزیر امور خارجه کشورمان در کنفرانس امنیتی مونیخ و تأکید وی بر همکاری مشترک برای حل مسائل منطقه ای و حذف نکردن هیچ یک از گروه های ذی نفع در حل بحران های منطقه به خوبی گویای تفاوت رویکرد منطقی و سنجیده جمهوری اسلامی ایران با رویکرد شتاب زده، خصمانه و از سر استیصال کشورهای همسایه بود.

گام دیگری که می تواند خطرات احتمالی ناشی از تشکیل ائتلاف عربی- اسرائیلی- آمریکایی علیه ایران را کاهش دهد، ورود کشورمان به جبهه عربی و رایزنی و تعامل با کشورهای میانه رو و اهل تعامل جهان عرب و تشویق آنها به اتخاذ رویکرد منطقی و واقع بینانه نسبت به کشورمان است. برنامه ای که با سفر اخیر رئیس جمهور به دو کشور عمان و کویت کلید خورد و پس از این نیز لازم است در سطح گسترده تری ادامه یابد. اما در نهایت به دلیل وابستگی و سرسپردگی برخی سران کشورهای همسایه، مهمترین ابزاری که می تواند به جمهوری اسلامی ایران برای خنثی سازی تهدیدات و تبلیغات ناروا کمک کند، بهره گیری از دیپلماسی عمومی و خطاب قرار دادن ملتهای منطقه است. هر چند سخنان عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در کنفرانس مونیخ نشان می دهد که وی اشک تمساح اسرائیل را باور کرده و  مایل است کشورهای عربی را به سمت ماه عسلی ضد ایرانی با این رژیم غاصب به پیش ببرد؛ اما نظر سنجی های متعدد نشان می دهد که ملت های منطقه چنین تمایلی به اسرائیل نداشته و هنوز تعهد خود به آرمان فلسطین را از یاد نبرده اند. بنابراین لازم است دستگاه دیپلماسی کشورمان  با بهره گیری از «رسانه ها» و «ابزارهای ارتباطی قرن بیست و یکم»، بیش از گذشته به سمت تعامل با ملت های منطقه رفته و ضمن آگاه سازی آنها نسبت به اهداف و رویکردهای سیاست خارجی خود، قصور دولت های آنها در ایجاد وحدت اسلامی و حمایت از فلسطین را بازنمایی و نشر دهند.  

انتشار اولیه: سه شنبه 3 اسفند 1395 / انتشار مجدد: دوشنبه 9 اسفند 1395