چرا آزمایش موشکی ایران نقض برجام نیست؟

دیپلماسی ایرانی: در بیست و نهم ژانویه، ایران آزمایش جدیدی را در زمینه موشک های بالستیک میان بُرد انجام داد. در پی این امر، دولت ترامپ آزمایش های موشکی ایران را محکوم کرد و خواستار نشست فوری شورای امنیت سازمان ملل متحد در این خصوص شد. «مایکل فلین»، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ نیز طی اظهاراتی رسماً به ایران هشدار داد. کمی بعد یعنی در سوم فوریه، دولت آمریکا 12 شخصیت حقوقی و 13 شخصیت حقیقی را به فهرست تحریم های آمریکا علیه ایران اضافه کرد. 

نه آزمایش های موشکی ایران و نه تحریم های جدید آمریکا، هیچ کدام ناقض «برنامه جامع اقدام مشترک» یا همان «برجام» نیستند؛ توافقی که با اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای ایران، تحریم های بین المللی اعمال شده علیه این کشور را لغو کرد. لازم به ذکر است که در برجام صحبتی از لغو تحریم های مرتبط با برنامه موشک های بالستیک ایران یا تحریم های اعمال شده از سوی کنگره آمریکا به میان نیامده است.

دولت ترامپ مدعی است که آزمایش های موشکی اخیر ایران ناقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان مل متحد است و ضمیمه این قطعنامه ایران را از انجام هرگونه اقدامی در زمینه برنامه موشکی بالستیک و توسعه موشک هایی که قابلیت حمل تسلیحات هسته ای دارند، منع کرده است. در بند 3 ضمیمه این قطعنامه از ایران خواسته شده است (Iran is called upon) تا هشت سال پس از پذیرش برجام، دست به هیچ فعالیتی مرتبط با موشک های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل کلاهک هسته ای از جمله شلیک موشک با استفاده از تکنولوژی موشک هایی از این دست نزند. ایران در توضیح آزمایش های موشکی اخیر خود دو استدلال را مطرح کرده است. نخست آن که، قطعنامه جدید به صراحت عنوان می کند که "موشک هایی که برای حمل تسلیحات هسته ای طراحی شده اند" و از آن جا که ایران تسلیحات هسته ای در اختیار ندارد، روشن است که موشک های این کشور نیز بدین منظور طراحی نشده اند. دومین و البته قوی ترین استدلال ایران نیز آن است که در این بند از قطعنامه از کلمه (called upon) به معنای "خواستن" استفاده شده است و این کلمه با واژه هایی چون (requires) یا (demands) که در قطعنامه ها معمولاً برای ممنوعیت های آشکار و مشخص استفاده می شوند، متفاوت است.

اما با این حال، لیست بلندبالایی از اشخاص و شرکت هایی که همچنان تحت تحریم های بین المللی قرار دارند و برجام تحریم های آنان را لغو نکرده است، وجود دارد. البته آمریکا هم در این میان تحریم های خاص خود را دارد. احتمالاً اشخاص و شرکت های تحریمی جدید از اهمیت برخوردار هستند ولی آمریکا هنوز اطلاعات و جزئیات بیشتری را در مورد این لیست جدید منتشر نکرده است.

تا زمانی که ایران به طور واضح و قطعی برجام یا قطعنامه 2231 شورای امنیت را نقض نکرده است، هیچ شانسی وجود ندارد که قدرت های بزرگ اقتصادی تحریم های پیشین را مجدداً علیه ایران اعمال کنند. سیاه نمایی های ادامه دار ترامپ در مورد اتحادیه اروپا و همچنین رویکرد خصمانه وی در قبال چین به احتمال زیاد مانع از آن خواهد شد تا دولت وی از شرایط کنونی پیش آمده در خصوص ایران و آزمایش موشکی این کشور بهره برداری کند.

اگر واکنشی نسبت به آزمایش های موشکی اخیر ایران نشان داده نمی شد، ممکن بود که ایران آن را به حساب قانونی بودن این آزمایش ها و اذعان ضمنی دولت جدید آمریکا بر آن بگذارد. به نظر می رسد این تحریم ها هیچ تأثیری بر برنامه موشکی ایران نداشته باشند. با این حال، زمانی که «مایکل فلین»، مشاور امنیت ملی ترامپ در اظهارات خود به طور مدام به موضوع اسلام هراسی اشاره می کند و حتی در یکی از توییت های اخیر خود عنوان کرده که «ترس از مسلمانان یک ترس منطقی و عقلانی است» و همچنین با توجه به این که رئیس جمهور جدید آمریکا در بسیاری از سخنرانی های خود در خلال رقابت های انتخاباتی به مخالفت با توافق هسته ای ایران و انتقاد از این توافق پرداخته، این نگرانی به وجود می آید که شاید دولت جدید آمریکا به دنبال آن است تا اقدامی فراتر از اقدامات کنونی را علیه ایران صورت دهد.

منبع: نیوز ریپابلیک / مترجم: زهره شهریاری