زمین‌گیر شدن ترکیه در سوریه

نویسنده: سارا الدیب

دیپلماسی ایرانی: نزدیک به دوماه پس از آغاز حمله، ترکیه در یک جنگ غیرمنتظره و خونین برای بازپس گیری آخرین سنگر گروه داعش در شمال سوریه گرفتار شده است. ترکیه مجبور شده تا نیروهای نظامی گسترده ای را به منطقه گسیل کند تا از متحدان سوریه در نبرد پیشی بگیرد و حمایت هوایی روسیه را به دست آورد.

مبارزه در الباب تاکیدی بر مسیر مخاطره آمیز آنکارا در رویکرد جدیدش در جنگ سوریه است که با هدف مبارزه با داعش و مبارزان کُرد سوری آغاز شده است. حمله اخیر ترکیه، مانع دیگری در رابطه بین ترکیه و ایالات متحده است و در حال حاضر واقعیت گرایش ترکیه به سمت مسکو را نشان می دهد.

نزدیک به 50 سرباز ترکیه در عملیات سوریه کشته شده اند. بیشتر این کشته شده ها از حمله الباب که در اواسط ماه نوامبر آغاز شده، به جا مانده اند. تنها در یک روز 14 سرباز ترک کشته شدند. شبه نظامیان در اطراف شهر چاله هایی را حفر کرده اند، خیابان ها را با مین های زمینی پوشش داده اند و با خودروهای بمب گذاری شده و کمین های چریکی در مقابل نیروهای محاصره، مبارزه می کنند. هر بار که نیروهای مخالف سوری که تحت حمایت ترکیه هستند خود را به شهرهای محوری نزدیک کردند، عقب رانده شدند. بیش از 200 غیرنظامی از زمان آغاز حملات در 13 نوامبر کشته شده اند. مصطفی سلطان یکی از ساکنان الباب و فعال رسانه ای که جنگ را پوشش می دهد گفت: «نبرد الباب چه از سوی داعش و چه از سوی ترکیه، بیشتر به کشتن غیرنظامیان و تخریب شهرها تبدیل شده است.» او اضافه کرد: «تقریبا نیمی از شهر از بین رفته است. داعش بیمارستان ها و مدارس را پوشش می دهد و آنها را به صورت هدفمند در محاصره دارد.» ارتش ترکیه می گوید که مراقب است تا به غیرنظامیان صدمه نزند و عملیاتی که ممکن است جان غیرنظامیان را به خطر اندازد، متوقف کرده است.

ترکیه که برای سال ها از مخالفان ضد اسد در سوریه پشتیبانی می کرد، حالا اولویت اول خود را مبارزه با ستیزه جویان داعش که عملیات تروریستی علیه دولت ترکیه ترتیب می دهند، قرار داده است و قدم بعدی آنها مبارزه با آرمان کردها برای ایجاد حکومت خودمختار در سوریه در نزدیکی مرزهای ترکیه است. اگر در بازپس گیری الباب موفق باشد حضور داعش در نزدیکی مرزهای ترکیه از بین خواهد رفت و برای ترکیه منطقه ای ایجاد می شود تا مانع از ارتباط کردها در شرق و غرب شود. برای ایالات متحده، حمله الباب خطر رویارویی مستقیم بین نیروهای ترکیه و نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا در منطقه رقه را ایجاد می کند. واشنگتن در طول دو سال گذشته برای نبرد در منطقه به کردها متکی بوده است.

ماه گذشته، آنکارا به واشنگتن معترض شد که نیروهای ناتو هیچ کمکی به جنگ در الباب نمی کنند. یک روز بعد ترکیه گفت که روسیه سه حمله هوایی در منطقه الباب انجام داده است. در کوتاه مدت، ترکیه پیامی برای ایالات متحده پیش از حضور رئیس جمهور منتخب دونالد ترامپ در دفتر ریاست جمهوری، ارسال کرده است مبنی بر این که اگر واشنگتن می خواهد به حمایت از کردهای سوریه ادامه دهد باید این را در نظر داشته باشد که از نگاه ترکیه، جناح کرد تروریست هایی هستند که بمب گذاری ها در ترکیه را سامان می دهند.

در درازمدت، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به بررسی گزینه های خود با روسیه که در حال حاضر مهره کلیدی از نظر نظامی و دیپلماتیک در سوریه به حساب می آید، خواهد پرداخت. روسیه در ماه دسامبر کمک کرد که نیروهای اسد، مخالفان را در شمال شهر حلب سرکوب کنند. سپس مسکو و آنکارا در مذاکراتی که منجر به آتش بس در ماه اخیر شد همکاری کردند. ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش روز سه شنبه گفت که ایالات متحده هیچ نشانه ای از هماهنگی روسیه و ترکیه جز در حملات هوایی مستقل روسیه در الباب ندیده است.

به دنبال اعتراض مقامات ترکیه، مقامات ایالات متحده گفتند که بحث و مذاکره با آنکارا درباره الباب و تلاش های مهم در برابر داعش ادامه دارد. 30 دسامبر ترکیه خبر داد که ائتلاف به رهبری آمریکا حمله ای هوایی در منطقه الباب انجام داده است. این تهاجم همچنین نشان می دهد که آمادگی مخالفان سوریه که با ترکیه متحد هستند، برای مبارزه طولانی مدت با داعش، چقدر مهم است. براساس گفته های متین گورکان، تحلیلگر امنیتی که در افغانستان، قزاقستان و عراق سابقه فعالیت داشته،  ترکیه 600 نفر به نیروهای ویژه و گردان مکانیزه خود اضافه کرده است و بر اساس برآوردها تا کنون حداقل 4هزار نیروی ترک در سوریه فعالیت می کنند. او گفت: «برخی از نیروهای سوریه از مبارزه خارج شده اند و به خاطر کمبود نظم در میان آنها، کماندوهای ترکیه در حال حاضر در خط مقدم مبارزه با داعش درگیر هستند.»

پس از حضور نیروهای ترکیه در کنار مبارزان سوری و فتح تپه ای استراتژیک و ایجاد امنیت در آن جا در اواخر ماه دسامبر، در یک ضدحمله نیروهای داعشی 14 سرباز ترک و بیش از یک دوجین سوری کشته شدند. یکی از فرماندهان مخالف سوری به شرط ناشناس ماندن نامش گفت: «سه جنگ مختلف در اطراف تپه وجود دارد. ما تا به حال بیش از چندین بار پیشرفت داشتیم و محاصره ما با وجود دادن کشته های زیاد ادامه دارد.»

مبارزان تحت حمایت ترکیه در حدود 2هزار نفر تخمین زده می شوند آنها هر بار وارد شهر الباب می شوند تا با شبه نظامیانی که تعداد آنها در حدود 3هزار نفر برآورد شده، مبارزه می کنند. یکی از این مبارزان که سلطان نام دارد گفت: «جنگجویان آشکارا از مین ها می ترسند. این مین ها باعث مرگ ومیر تعداد زیادی شده است.» الباب جمعیتی در حدود 60هزار نفر دارد و معلوم نیست با توجه به مهر و موم کردن شهر توسط داعش، چه تعدادی در آن شهر باقی مانده و چه تعدادی موفق به فرار شده اند.

یکی از ساکنان آن جا به نام ابواحد با وجود ترس از امنیت خود، خواهران و خانواده اش از دستان نیروهای داعش فرار کرد. این خانواده هفت نفره از مزرعه ای در شمال الباب موفق به فرار شدند. او در این باره می گوید: «خوش شانس بودیم. خواهر بزرگم 10 روز پیش در حالی که با خانواده اش برای فرار تلاش می کرد کشته شد. نیروهای داعش به سمت نیروهای مورد حمایت ترکیه شلیک می کنند و آنها پاسخ هم می دهند و این میان خیلی از ما و خانواده های ما کشته می شوند.»

منبع: آسوشیتد پرس/ مترجم: روزبه آرش