پشت پرده سقوط هواپیمای روسی

نویسنده: آرتم کورف

دیپلماسی ایرانی: روز 25 دسامبر، هواپیمای توپولف 154 وزرات دفاع روسیه در مسیر پرواز به سوریه، درحالی که حامل روزنامه نگاران، نوازندگان گروه ارتش سرح الکساندروف و فعال خیریه مشهور روسی، الیزاوتا گلینکا بود، سقوط کرد و قطعات باقی مانده آن تا شعاع 15 کیلومتری پراکنده شد.

هدف از این پرواز با وجود این واقعیت که هواپیما متعلق به وزرات دفاع روسیه بود، ماهیتی مسالمت آمیز داشت. نوازندگان گروه برجسته ارتش سرخ الکساندروف برای اجرای در مراسم سال نو برای سربازان روسیه و سوریه در این هواپیما بودند. گروه موسیقی نظامی که با اجراهای بی نظیر و با شکوه خود در خارج از کشور شناخته شده بودند.

در واقع این گروه مثالی از قدرت نرم روسیه بود. در سال 2004 آنها کنسرت منحصر به فردی در واتیکان به افتخار مراسم تولد پاپ ژان پل دوم اجرا کردند. در سال 2005 نیز در سالگرد شصتمین سال آزادسازی اردوگاه آشویتس از نیروهای نازی، در جشنواره زمستان روسیه در انگلستان اجرا داشتند.

در سقوط این هواپیما هسته اصلی گروه از جمله رهبر آن والری خلیلف، کشته شدند. وزیر دفاع روسیه وعده داده که به زودی این گروه نظامی را بازسازی می کند هرچند دور از انتظار است که در پایان سال 2016 اجرایی از این گروه شاهد باشیم.

یکی دیگر از مسافران کشته شده در این فاجعه، فعال بسیار برجسته در موسسات خیریه روسیه، الیزاوتا گلینکا است که او را با عنوان دکتر لیزا می شناسند. زنی با جسه ای کوچک اما شخصیتی سرسخت و قوی. او در سال 1990 اولین مرکز خیریه اش را در کیف افتتاح کرد در حالی که برای سال 2017 فستیوال بزرگی را در جهت جمع آوری کمک برای هزاران کودک بی خانمان و بازگرداندن آنها به زندگی عادی برنامه ریزی کرده بود.

به عنوان یک مبارز برجسته و فعال حقوق بشر، او اصولی پایدار و محکم داشت و بارها مقامات را به دلیل ناتوانی در مقابله درست در برابر حوادثی مانند بلایای طبیعی از جمله سیل در منطقه کراسنودار در سال 2012 مورد سرزنش قرار داده بود. با وجود این انتقادات او در شورای ریاست جمهوری روسیه و در انجمن توسعه مدنی و حقوق بشر عضو بود. با این حال در طول جنگ در شرق اوکراین، او مورد انتقاد غربی ها قرار داشت که کمک های بشردوستانه را برای جدایی طلبان ناشناخته در دونباس ارسال می کند. او به عنوان عضوی از صلیب سرخ، نهادی بشردوستانه مستقر در ژنو، کسی بود که تضمین های امنیتی را برای کامیون های روسی حامل لباس، دارو و مواد غذایی به سمت شرق اوکراین صادر می کرد.

جای تعجب نیست که مرگ گلینکا، شوک زیادی برای مردمی ایجاد کرد که با او کار می کردند. لیودمیلا آلکسیوا فعال حقوق بشر معروف و رهبر گروه هلسینکی مسکو، گلینکا را با عنوان «قدیس» توصیف می کند و از آمادگی او برای کمک به همه قربانیان درگیری های نظامی، بلایای طبیعی و کسانی که زندگی سختی داشتند، سخن می گوید. دکتر لیزا با بسته های بزرگی از کمک های دارویی و نقدی برای مردم زخمی و آسیب دیده حلب یا شهروندانی که به کمک فوری نیاز داشتند، در آن پرواز حضور داشت.

در لیست قربانیان این حاثه، روزنامه نگاران و گزارشگران تلویزیونی حضور دارند که برای پوشش رویدادهای سوریه و نشان دادن این که نظامیان و غیرنظامیان چگونه در یک کشور جنگ زده خود را آماده برگزاری جشن سال نو و کریسمس می کنند، راهی سوریه می شدند.

در حال حاضر مقامات ادعا می کنند که این هواپیما به دلیل نقص فنی یا عامل انسانی سقوط کرده است. اما رادارها نشان می دهند که این هواپیما هفت دقیقه پس از برخاستن ناپدید شد. این مساله به نظر برای هواپیمای توپولف 154 که هواپیمای قابل اعتمادی به حساب می آید، بسیار مشکوک است. اگرچه سال ساخت این هواپیما به سال 1982 بازمی گردد اما به طور منظم تعمیر و نگهداری می شد، شرایط خوبی داشت و خلبانان نیز از مهارت بالایی در مدیریت هواپیما برخوردارد بودند. ضمن این که شرایط آب وهوایی هم در آن روز مساعد بود.

فهرست مسافران و قصد این پرواز، آن را به هدفی پرسود برای تروریست ها بدل کرده بود. از سوی دیگر، امنیت پرواز در هواپیماهای نظامی همیشه بسیار بالا است. با این حال این هواپیما چنان چه در فرودگاه شهرهای دیگر برای سوخت گیری توقف می کرد بسیار آسیب پذیر بود. با توجه به این که پروازهای نظامی و لیست مسافران آنها مخفی نگه داشته می شود برای تروریست ها بسیار دشوار بود که تاریخ ورود یک گروه معروف موسیقی به دمشق را حدس بزنند.

با همه این عوامل هنوز می شود نتیجه گرفت که این حادثه، یک تصادف بوده است. اگر این حادثه واقعا یک حمله تروریستی بود باید بسیار سازمان یافته عمل شده باشد. تحقیقات آینده همه چیز را روشن می کند. تاکنون اتفاقات و نشانه های غیرمستقیمی وجود دارد که اثبات می کند، ممکن است در این حادثه ردپای فعالیت های تروریستی وجود داشته باشد. با سقوط یک هواپیمای متعلق به ارگانی نظامی که ماموریتی انسان دوستانه داشت، شهرت روسیه به شدت آسیب می بیند و پتانسیلی برای منتقدان در مورد زیر سوال بردن مبارزه کرملین با ترورسیم بین المللی ایجاد می کند.

ار سوی دیگر اگر اثبات شود که این حادثه یک حمله تروریستی است تنها آتش روسیه برای مبارزه با تروریست ها بیشتر می شود و کرمیلین عملیات انتقام جویانه خود علیه داعش و دیگر گروه های تروریستی در سوریه را افزایش خواهد داد. مهم نیست که چه نتیجه ای عاید شود زندگی نوازندگان با استعداد، روزنامه نگاران و زنی که عمرش را وقف کمک به مردم ستم دیده کرده بود، دیگر بازنخواهد گشت.

منبع: راشا دایرکت/ مترجم: روزبه آرش