میراث 70 ساله انگلیس برای افغانستان و پاکستان

عاشق حسین طوری، مدیر رادیو پشتو

دیپلماسی ایرانی: حامد کرزی، رئیس جمهوری سابق افغانستان، بار دیگر برای پاکستان شاخ و شانه کشید و گفت که این کشور باید نگرانی و موضع افغانستان را نسبت به خط دیوراند درک کند. به گفته او افغان ها به هیچ صورت از خط دیوراند نخواهند گذشت. آقای کرزی که دو روز پیش در اجلاس افتتاحیه یک مرکز تحقیقاتی افغنستان در کابل به سخنرانی پرداخت گفت که افغان ها هیچ وقت خط دیوراند را به رسیمت نخواهند شناخت. او افزود: "اگر چه خط دیوراند از انگلیس برای پاکستان به ارث رسیده است و گلایه ای از این کشور نیست، ولی به عنوان جانشین انگلیس باید نگرانی و موضع افغان ها را نسبت به این خط درک کند." کرزی بیان کرد: "یادآوری از مسئله خط دیوراند به معنی دشمنی با پاکستان نیست و نه برای حل این مسئله نیاز به جنگی است."

کارشناسان اظهارات کرزی را به درخواست دست کشیدن پاکستان از مناطق پشتون نشین در این کشور تعبیر می کنند. ناگفته نماند حامد کرزی در دوره ریاست جمهوری خود نیز به ادارات دولتی دستور داده بود که این خط را به عنوان خط فرضی دیوراند بدانند نه به عنوان مرز رسمی. همچنین کارشناسان یکی از علل اصلی ادامه جنگ در افغانستان را خط دیوراند می پندارند تا با تحت فشار قرار دادن دولت افغانستان این خط از سوی کابل به رسمیت شناخته شود. اکنون این پرسش مطرح می شود که در شرایط بحرانی افغانستان که از یک سو جنگ در آن جریان دارد و از سوی دیگر حکومت ضعیف و شکننده ای بر سر کار است، آیا کابل می تواند پاکستان مقتدر را که از یک سو از ارتش قوی برخوردار است و از سوی دیگر از گروه های افراطی به عنوان سلاح استراتژیک استفاده می کند، مجبور کند تا دست از بخش وسیعی از خاک خود بکشد؟ در حالی که کشورهای غربی به ویژه انگلیس و امریکا نیز خط دیوراند را به عنوان مرز رسمی بین افغانستان و پاکستان به رسمیت می شناسند.

لطیف آفریدی، حقوقدان و از سران پشتون های پاکستان می گوید: "این درست است که در گذشته تمامی مناطق پشتون نشین در پاکستان جزء افغانستان بود ولی انگلیس که در شبه قاره حاکم بود و در سال 1893 بخش وسیعی از پشتون ها را از افغانستان جدا کرد و برای مدت یکصد سال آن را ضمیمه شبه قاره کرد. وقتی انگلیس در سال 1947 بساط خود را از شبه قاره جمع کرد و پاکستان به وجود آمد، این مناطق به پاکستان تحویل داده شد و ظاهرشاه، پادشاه وقت افغانستان به خاطر ضعف دولتش هیچ مطالبه پر زوری برای مناطق خود از انگلیس نکرد و اکنون بیش از صد سال از این موضوع می گذرد و پاکستان به همین منظور در ایجاد و ادامه ناامنی در افغانستان دست دارد و حکومت این کشور را تحت فشار قرار می دهد که  این خط را به رسمیت بشناسد." او ضمن انتقاد از ارتش پاکستان گفته است، انگلستان برای اهداف خود پشتون های افغانستان و پاکستان را طی حدود دو دهه گذشته به طور بی رحمانه ای سرکوب کرده است و اگر روند سرکوبی پشتون ها ادامه داشته باشد، ممکن است پشتون های پاکستان که به گفته او تا کنون به این کشور وفادار بوده اند، وفاداری خود را تغییر دهند. گفتنی است در سال 1947 که پاکستان تاسیس شد یک رفراندوم از سوی دولت نوپای این کشور در مناطق پشتون نشین به ویژه ایالت خیبر پشتونخواه که آن هنگام ایالت سرحد نام داشت برگزار شد، که به گفته دولت وقت پاکستان بیش از 50 درصد از پشتون های پاکستان به ماندن در پاکستان رای داده بودند، ولی دولت افغانستان این رفراندوم را جعلی دانسته بود. گرچه انگلیس در سال 1947 بساط خود را از شبه قاره جمع کرد ولی با برجا گذاشتن خط کنترل در کشمیر و خط دیوراند در افغانستان از یک سو افغانستان و پاکستان را هفتاد سال درگیر جنگ لفظی کرده و از سویی باعث تنش همیشگی هند و پاکستان بر سر مسئله کشمیر شده است که دو سه مرتبه جنگ های بزرگ نیز بر سر همین مساله داشته اند. ناگفته نماند برخی دولتمردان پاکستان جنگ افغانستان را به مساله کشمیر مرتبط می دانند.

انتشار اولیه: سه شنبه 7 دی 1395 / انتشار مجدد: یکشنبه 19 دی 1395