تهدید تروریسم همچنان پابرجاست

نویسنده: دنیل بایمن

دیپلماسی ایرانی: یک روز پس از حوادث تروریستی 11 سپتامبر دوستان و آشنایان از من به عنوان کارشناس تروریسم، می پرسیدند که "آیا القاعده باز هم به ما حمله خواهد کرد؟" حالا پس از 15 سال از آن روزها هنوز همان پرسش مطرح می شود ولی این بار جای کلمه القاعده را "داعش" گرفته است.

من در سال 2001 پیش بینی کردم که احتمال یک حمله گسترده دیگر به ایالات متحده وجود دارد. جای بسی شکر دارد که به خطا رفتم. حقیقت این است که به چند دلیل ایالات متحده امروز، به مراتب امن تر از 15 سال پیش است؛ البته این بدان معنی نیست که در برابر تروریسم مصونیت دارد. حملات اورلاندو و سن برناردینو جزء آخرین وقایعی هستند که یادآوری می کنند تروریسم همچنان یک نگرانی جدی است.

با این حال از 11 سپتامبر به بعد در مجموع 94 تن در حملات تروریستی در ایالات متحده کشته شده اند که کمتر از 130 کشته حمله تروریستی پاریس در 2015 است. در حملات تروریستی 11 سپتامبر بیش از سه هزار تن کشته شدند. کاملا روشن است که قربانی شدن 94 بی گناه هم خیلی زیاد است اما باید به خاطر داشته باشیم که این رقم با توجه به روزهای پرآشوب پس از 11 سپتامبر نوعی موفقیت شمرده می شود.  

15 سال بدون یک حمله گسترده

چند عامل مهم وجود دارد که باعث می شوند به این نتیجه برسیم ایالات متحده امروز امن تر از 15 سال پیش است. نخستین عامل، شمار نسبتا کم جهادی های آمریکایی است. پس از 11 سپتامبر با ایجاد موجی گسترده ای از اسلام هراسی، بسیاری از آمریکایی ها نگران بودند که آمریکایی های مسلمان خطری بالقوه بوده و به دنبال فرصتی برای حمله هستند. این تصورات اشتباه بود. تنها تعداد معدودی از مسلمانان آمریکایی از جهادی ها حمایت می کردند. از همین تعداد محدود نیز اغلبشان عضو گروه و سازمانی نبودند و تنها تعداد انگشت شماری از آنان خطر جدی امنیتی به شمار می رفتند. در آمریکای امروز تدابیر امنیتی تشدید شده و افراد کمی مانند عمر متین (عامل حمله اورلاندو) این امکان را پیدا می کنند که تعداد زیادی را هدف قرار دهند.

پیش از 11 سپتامبر القاعده بسیاری از نیروهای خود را در اردوگاه هایی مثلا در افغانستان آموزش می داد اما از 11 سپتامبر به بعد، برای جهادهای آمریکایی سفر کردن به کشورهای خارجی به راحتی گذشته نیست. به همین دلیل است که بزرگترین حملات تروریستی پس از 11 سپتامبر از جمله در اورلاندو، سان برناردینو و مراسم دو ماراتون بوستون توسط تروریست های وهابی انجام شده که توسط گروه های جهادی شناسایی شده اند (اما توسط آنها آموزش ندیده اند.) به همین دلیل هیچ یک از این حملات تروریستی مانند انفجارهای برج های دوقلوی تجارت جهانی مردم آمریکا را تکان نداده است.

اقدامات دولت آمریکا در مبارزه با تروریسم، از جمله حمله نظامی به زیرساخت های تروریستی، همکاری با نهادهای امنیتی بین المللی، تحقیقات داخلی پلیس فدرال (اف بی آی)، و تشکیل وزارت امنیت داخلی و هدف قرار دادن رهبران گروه های تروریستی با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین، نتایج قابل توجهی داشته است. در مجموع با این اقدامات برای القاعده و حالا داعش آموزش، توطئه، سازماندهی و نفوذ دشوارتر شده است.

دیگر این که، اجرایی کردن حملات 11 سپتامبر چندین سال زمان برد و افرادی از آلمان، مالزی، امارات متحده عربی و دیگر کشورها به همراه افغانستان و پاکستان در آن دخیل بودند. چنین حمله مشابهی امروز با همکاری های شدیدتر امنیتی در سطح بین المللی بسیار دشوارتر خواهد بود.   

تهدید گروه های جهادی

شاید تهدیدهایی از جنس حملات 11 سپتامبر کمتر شده باشد اما خطر تروریسم همچنان پابرجاست. پیش از 11 سپتامبر این ایده که ایالات متحده و متحدان غربی اش کانون تمام مشکلات جهان اسلام هستند، حتی از طرف بیشتر گروه های جهادی نیز جدی گرفته نمی شد، چه برسد به مسلمانان. امروزه اما سوءظن به نیت غربی ها و ارزش های آنان قابل توجه است. البته اقداماتی چون ممنوع کردن استفاده از بورکینی (مایوی اسلامی) در کشورهایی مانند فرانسه این احساسات را تشدید می کند.  

امروز شورش های جهادی قدرتمند، که اغلب با القاعده یا داعش ارتباط دارند، را در الجزایر، عراق، لیبی، نیجریه، سومالی، پاکستان، سوریه، یمن و برخی کشورهای دیگر می توان پیدا کرد. گروه های جهادی از جنگ های داخلی تغذیه کرده و از آن برای جذب نیرو بهره برداری می کنند. بی ثباتی اکنون در تمام خاورمیانه و بخش هایی از جنوب آسیا ریشه دوانده، صدها هزار تن را به کام مرگ کشانده و خطر بی ثباتی در کشورهای متحد ایالات متحده را افزایش داده است.  

به نظر می رسد که برای بیشتر آمریکایی ها حل مشکلات خاورمیانه ـ حداقل برخی از آنهاـ شبیه پلی در دوردست است. به عنوان یک کارشناس تروریسم می گویم که سیاست مبارزه با تروریسم آمریکا در منطقه خاورمیانه باید یکپارچه باشد و تضمین کند دولت هایی مانند تونس که به شدت در خطر تروریسم قرار دارند، توجه و کمک بیشتری را دریافت می کنند. واشنگتن باید توجه داشته باشد که سرکوب گسترده اسلامگرایان از جمله در مصر می تواند خطر تروریسم را در سراسر جهان تشدید کند. واقعیت این است که اگرچه در این 15 سال یازده سپتامبر تکرار نشده اما تروریسم موضوعی کاملا جدی باقی مانده و خطرات آن نباید نادیده گرفته شود.      

منبع: وکس / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30