نقشه هایی که بارزانی برای موصل عراق کشیده است!

برای اغلب بازیگرانی که در نبرد علیه داعش درگیرند، آزادسازی موصل به عنوان دومین شهر بزرگ عراق همچنان یکی از اولویت های اصلی است. یکی از بازیگران اصلی در نبرد علیه داعش، حکومت اقلیم کردستان و نیروهای پیشمرگه آن است که مورد حمایت ایالات متحده نیز هستند.

به گزارش «تابناک»، در همین رابطه «نیچروان بارزانی» نخست وزیر اقلیم خودمختار کردستان عراق در مصاحبه ای با «صدای آمریکا» به موضوع آزادسازی موصل و دوران پس از بیرون راندن داعش از این شهر اشاره کرده و بار دیگر بر استقلال منطقه کردستان و جدایی از عراق اصرار ورزیده است.
 
بارزانی در پاسخ به اینکه نیروهای کرد چه نقشی در آزادسازی موصل خواهند داشت، گفت: «برای ما در منطقه کردستان عملیات موصل بسیار مهم است، زیرا موصل شهری است که به اربیل و دهوک نزدیک است و تا حد زیادی بر کرکوک هم تأثیر دارد؛ بنابراین، ما به عنوان منطقه کردستان عملیات آزادسازی موصل را بسیار مهم می بینیم. به طور حتم نیروی پیشمرگه در این عملیات نقش اساسی خواهد داشت. بدین منظور با بغداد، نیروهای ائتلاف بین المللی و به ویژه با آمریکا هماهنگی داریم. اکنون در مرحله طراحی نقشه عملیات قرار داریم. پس از طرح نقشه عملیات آزادسازی موصل و روشن شدن اینکه هر طرفی چه نقشی خواهد داشت، عملیات شروع می شود».

وی در مورد مشکلات پیش روی عملیات آزادسازی موصل نیز گفته است: «به نظر من نبود آمادگی برای عملیات آزادسازی موصل دو دلیل دارد؛ نخست تفاوت موصل با سایر مناطق است. به همین دلیل هم به لحاظ نظامی و هم به این لحاظ که پس از آزادی موصل چگونه این کلانشهر را اداره می کنند، باید بسیار دقت شود. به نظر من اداره موصل پس از آزاد شدن بسیار مهمتر است. جدا از این آماده شدن ارتش عراق هم تاکنون کافی نبوده و ممکن است چند ماهی طول بکشد تا آماده شوند».

نخست وزیر دولت اقلیم کردستان در مورد توافق نظامی اخیر آن ها با آمریکا افزوده است: «این توافق دو بخش است؛ بخشی از آن کمک های مالی است که آمریکا به نیروی پیشمرگه می دهد. بخش دیگر آن هم یک پروتکل نظامی بین ما و آمریکاست. طبق آن همکاری های نظامی که به منطقه کردستان داده می شود، نباید به دست طرف های دیگر برسد؛ یعنی موازینی که آمریکا برای خود مهم می داند در این پروتکل ـ که به امضای دو طرف رسیده ـ گنجانده شده اند. علاوه بر این، توافق شامل همکاری و هماهنگی میان طرفین برای آزاد کردن موصل و سایر مناطق تحت تصرف داعش است».

بارزانی در مورد اینکه قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران از «نوری المالکی» رئیس حزب «الدعوه» ، حزب حاکم خواسته که از اجرای این توافق جلوگیری کند و به ویژه اینکه اجازه ندهند هیچ پایگاه نظامی دیگر آمریکا در منطقه کردستان ایجاد شود نیز گفته که از این اطلاعات بی خبر است و تصور هم نمی کند درست باشد.

وی در پاسخ به اینکه برنامه شما برای موصل بعد از داعش چیست، نیز گفته است: «به نظر من اینکه پس از داعش چکار می کنیم، مهمترین پرسش است. آمدن داعش همراه با بدبختی های زیادی برای کردها و به ویژه منطقه کردستان بوده است. امیدواریم با رفتن داعش هم چنین اتفاقی تکرار نشود. در مورد مرحله پس از داعش بسیار نگران هستیم. آن هم به دو دلیل: نخست اینکه باید برادران ما در بغداد بدانند که داعش از بطن جامعه عراق سر بر آورده و از جای دیگری نیامده است. بینش و طرز فکر داعش در عراق شکل گرفته است. داعش ترکیبی از «شوونیست» های عراقی با تندروهای اسلامی است. ممکن است پس از آزادی موصل، داعش دیگر زمینی برای خلافت اسلامی خود نداشته باشد، ولی به نظر ما داعش به عنوان یک سازمان تروریستی می ماند و تنها رفتارش تغییر می کند. اکنون علیه داعش جنگ جبهه ای داریم ولی آن زمان داعش به ایجاد هسته های مخفی و جنگ پارتیزانی در عراق روی می آورد. معضل داعش در عراق راه حل نظامی ندارد. لازم است پدیده داعش با دقت و به لحاظ سیاسی بررسی و سپس راه حلی برای از میان بردن آن پیدا شود».

بارزانی در این مصاحبه گفه است: «به نظر من استقلال منطقه کردستان حق ملت ماست. حق تعیین سرنوشت، مشروع است و معتقدم این به عنوان یک هدف برای ما و همه مردم کردستان باقی می ماند. آنچه برای ما پس از داعش مهم است، مرزهای کردستان است. ما باید این مرزها را که با خون پیشمرگه ها آزاد شده اند، تعیین کنیم».

نخست وزیر دولت اقلیم در مورد استقلال کردستان پس از آزادی موصل نیز اظهار داشته: «به هر سمتی برویم، نخست باید بدانیم حیاط خانه ما تا کجاست. یعنی چه در عراق بمانیم و چه مستقل شویم، یا اگر فدرالی یا کنفدرالی باشیم، اولویت نخست تعیین مرزهایی است که با فداکاری فرزندان این ملت و پیشمرگه های کرد آزاد شده است ».

در نهایت وی در مورد واکنش ایران و ترکیه و همچنین احزاب داخلی کرد از جمله اتحادیه میهنی و جنبش تغییر نسبت به مسأله استقلال اقلیم گفته است: «ما شرایط را خوب درک می کنیم. شما به هر کشوری که به استقلال رسیده نگاه کنید، می بینید که به لحاظ اقتصادی، سیاسی و ... مشکلات به مراتب بیشتری از ما داشته اند و به آنها گفته اند فعلا زمانش فرا نرسیده، مشکلات داخلی دارید و الی آخر... ولی این مانع استقلال یا کنفدرالی ما نمی شود.

کشورهایی هستند که پس از استقلال با مشکلات زیاده مواجه شدند، ولی آنها را حل کردند. ما از طرح خواسته استقلال یا هر سیستم برای حکومتی برای کردها در عراق، قصد ایجاد آشوب در منطقه را نداریم. در حاکمیت عراق چند سال است که به همه ثابت کرده ایم که عامل ثبات و امنیت هستیم. یعنی ما نه عاملی برای ایجاد مشکل، بلکه عامل ثبات در منطقه هستیم. طرح استقلال به عنوان یک راه حل ارائه شده ، نه آنکه بخواهیم بر مشکلات عراق بیفزاییم. زمانی که در سال ٢٠٠٣ به عراق برگشتیم، امیدوار بودیم بغداد پایتخت یک عراق جدید است. امیدوار بودیم قانون اساسی و سیستم حکمرانی و بینش جدیدی دارد؛ ولی اکنون پس از سیزده سال نمی توان به نقطه شروع برگشت.

در واقع دو نوع عراق داریم؛ عراق پیش از موصل و عراق پس از تصرف موصل. بازگشت به اصول شکست خورده عراق ٢٠٠٣ امکان پذیر نیست، ولی هر تصمیمی بگیریم ـ چه استقلال چه کنفدرالی ـ معتقدیم بغداد به عنوان شریک استراتژیک ما می ماند. این مسائل را نخست با بغداد مورد گفت وگو قرار می دهیم. در چنین حالتی نه آنکارا و نه ایران آنقدر تعیین کننده نخواهند بود. طرفی که در درجه اول باید با گفت وگو مسائل را با آن حل کنیم بغداد است».

حال پرسشی که مطرح می شود اینکه اقلیم کردستان از دخالت و حضور در عملیات آزادسازی موصل و دوران پس از آن چه اهدافی را دنبال می کند؟

ناظران می گویند، دولت اقلیم کردستان از مشارکت در آزادسازی موصل چند هدف عمده را دنبال خواهد کرد: نخستین هدف که به نظر می رسد تحقق آن دور از دسترس است و با موانع و محدودیت های زیادی روبه روست، الحاق موصل به دولت اقلیم و منطقه کردستان است. این هدفی است که هم دولت عراق حتما با آن مقابله خواهد کرد و هم مورد تأیید و حمایت بین المللی نیست. مهم تر آنکه، با توجه به اینکه موصل اکثریت جمعیتی عرب سنی را در خود جای داده، در صورتی که اقلیم بخواهد آن را به خود الحاق کند با تناقضی در اهدف اعلامی مواجه خواهد شد. هدفی که می گوید ماهیت اقلیم یک دولت متشکل از قومیت کرد است، در حالی که اکثریت جمعیت موصل عرب هستند؛بنابراین، اینکه اقلیم با پیگیری این هدف چطور می خواهد این تناقض را حل کند مشخص نیست.

دومین هدف دولت بارزانی این است که تلاش دارد با مشارکت در آزادسازی موصل و ورود نیروهای پیشمرگه به این شهر و شکست داعش، از موصل به عنوان یک اهرم سیاسی برای فشار بر دولت عراق و چانه زنی با بغداد برای تحقق خواسته هایش که مهم ترین اش استقلال است استفاده کنند. در واقع، وقتی نخست وزیر اقلیم می گوید، « آنچه برای ما پس از داعش مهم است، مرزهای کردستان است. ما باید این مرزها را که با خون پیشمرگه ها آزاد شده اند، تعیین کنیم»، بدین معناست که دولت اقلیم  می خواهد از حضور در موصل بعد از داعش به عنوان یک اهرم کلیدی برای ترسیم نهایی مرزهای کردستان عراق استفاده کند.

هدف سوم که «بنیاد کارنگی» نیز بدان پرداخته، اطمینان خاطر حکومت اقلیم کردستان از این است که برگزیدگان سیاسی آینده در موصل و دیگر مناطق عرب سنی که از داعش پاک سازی شده اند، دوست کردها باشند.

رهبران حکومت اقلیم کردستان شبکه ای از هم پیمانان عرب سنی اهل موصل تشکیل داده است. برخی از این هم پیمانان پیش از اشغال موصل به دست داعش با حکومت اقلیم روابطی داشتند. پس از اشغال موصل توسط داعش و آوارگی بسیاری از رهبران عرب سنی آنجا پیوند کردها و آنها بهبود یافت. بسیاری از این افراد که شامل مقامات سابق، شیوخ قبایل و شخصیت های مذهبی می شود، رفتن به منطقه نسبتاً باثبات کردستان را به بغداد بی ثبات و تحت قدرت شیعیان ترجیح دادند.

به همین دلیل، حکومت اقلیم کردستان با پناه دادن به رهبران عرب سنی سعی در بهره برداری از دوران پساداعش در موصل دارد. در واقع، حکومت اقلیم کردستان از مخمصه رهبران عرب سنی استفاده کرده است تا القا کند که دولت مرکزی عراق نماینده واقعی عرب های سنی نیست. کردها درصدد هستند با بی اعتبار کردن مقامات بغداد، دور نگه داشتن آنها از موصل را آسان تر کنند و در همان حال میان خود و جامعه ی عرب سنی و رهبران آن پل می زنند؛ رهبرانی که کردها امیدوارند بتوانند در موصل به قدرت برسانند و این به کردها این امکان را می دهد که پروژه ی تشکیل یک منطقه ی حائل میان اقلیم کردستان و مناطق عرب نشین بالقوه بی ثبات شمال عراق را پیش ببرند.