هم آبروی عربستان رفت هم آقای دبیرکل

محمد مهدی مظاهری،استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: سازمان ملل روز پنج شنبه ۱۳ خرداد در گزارش سالانه خود درباره سرنوشت کودکانی که قربانی درگیری های مسلحانه در سال ۲۰۱۵ شده اند، ائتلاف سعودی را به دلیل حمله به مراکز غیرنظامی و کشته و زخمی کردن صدها کودک در یمن، در فهرست سیاه قرار داد. سازمان ملل در این گزارش ائتلاف عربستان را مسئول کشته شدن ۶۰ درصد از کودکان یمنی دانست که طی سال گذشته در یمن کشته شدند. این اقدام با واکنش تند عربستان روبه رو شد و مقامات این کشور با "اغراق آمیز" خواندن گزارش سازمان ملل، خواستار خروج نام خود از فهرست سیاه شدند. نمایندگان کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز بلافاصله جلسه ای اضطراری در نیویورک تشکیل دادند و در آن از  بان کی مون تقاضای برگزاری یک نشست و اعتراض به حکم صادر شده علیه ائتلاف عربی کردند. دبیر کل سازمان ملل نیز در اقدامی بی سابقه و با وجود همه اسناد و مدارکی که به وضوح بر مسئولیت های عربستان در کشتار کودکان یمنی تأکید می کرد، تنها ساعاتی بعد از اعلام خشم ریاض، نام عربستان را "تا مشخص شدن نتایج تحقیقات مشترک" از فهرست حذف کرد.

اما نکته باز هم جالبتر، چرخش مجدد بان کی مون، در مقابل سیل اعتراضات کشورها و نهادهای حقوق بشری از تصمیم جدید خویش است. بان کی مون، در آخرین اظهار نظرهای خود خارج کردن ائتلاف به رهبری عربستان سعودی از فهرست سیاه عاملان کشتار کودکان یمنی را تصمیمی "دشوار و دردناک" خواند. او در جمع خبرنگاران گفت همچنان از محتوای گزارش خود درباره مسئولیت ائتلاف سعودی در کشتن حداقل ۵۱۰ کودک یمنی و زخمی کردن ۶۶۷ کودک دیگر دفاع می کند، اما با در نظر گرفتن تبعات قطع احتمالی کمک های مالی برخی از کشورهای عرب به سازمان ملل، ناگزیر شده که به عنوان هماهنگ کننده ارشد امور سازمان ملل چنین تصمیمی بگیرد. دبیر کل سازمان ملل گفت عربستان او را تحت فشار غیر قابل قبولی قرار داد و تهدید کرد که کمک های حیاتی مالی اش را قطع خواهد کرد، کمک هایی که به گفته آقای بان صرف رسیدگی به میلیون ها کودک در فلسطین، سوریه، یمن و سودان جنوبی می شود. چنین اظهارات و رویکردهای متناقضی از جانب دبیر کل سازمان ملل چند نکته را برای افکار عمومی جهان مشخص می کند.

اولین نکته این است که دبیر کل مهمترین و بزرگترین سازمان جهانی که قرار است نماینده همه کشورهاو ملت های جهان باشد، به گفته خودش دارای شخصیتی است که به راحتی تحت فشارها و اعمال نفوذ کشورهای ذی نفوذ قرار می گیرد و حاضر می شود منافع و حقوق آسیب پذیرترین و بی پناه ترین اقشار جامعه بین المللی یعنی «کودکان» را فدای اغراض و منافع سیاسی چنین کشورهایی کند. از این رو چنین رویکردی بی شک نشانی بر عدم کفایت و درایت ایشان برای اداره امور سازمان ملل است.

نکته مهم دیگر بی اعتباری دوجانبه عربستان است. دو جانبه از این منظر که هم اعلام این موضع از سوی بان کی مون دیگر آبرویی برای خادمین حرمین شریف به جای نگذاشت و نشان داد که مقامات سعودی بویی از حقوق انسانی و اسلامی نبرده و این توان را دارند که با دلارهای نفتی خود همه چیز را بخرند حتی حقوق کودکان بی گناه را! از سوی دیگر در عرصه روابط بین الملل این امری رایج است که کشورهای قدرتمند و صاحب نفوذ به لابی گری و اعمال نفوذ بر کشورها و سازمان های مختلف می پردازند و از این طریق بدون این که سایر کشورها رسما متوجه شوند، اهداف و منافع خود را به پیش می برند. اما این نکته که وقتی عربستان و کشورهای هم پیمانش می کوشند از این ابزار استفاده کنند، بلافاصله دبیر کل سازمان ملل آن را اعلام کرده و چنین افتضاح سیاسی برای عربستان رقم می خورد نشان از آن دارد که این کشور و همپیمانانش در شورای همکاری خلیج فارس به هیچ عنوان دارای آن میزان وجاهت، اعتبار و نفوذ بین المللی نیستند که بتواند دبیر کل سازمان ملل را متقاعد به سکوت کرده و اهداف آنها را به پیش ببرد.

آخرین نکته آن که به بار آمدن چنین افتضاحی برای عربستان و ائتلاف عربی و خبر ساز شدن آن در عرصه رسانه ای بار دیگر توجه جامعه جهانی را به جنگ یمن و تلفات بالای آن جلب کرده و می تواند سبب افزایش فشارها بر عربستان برای پایان دادن به این جنگ قدرت طلبانه و بی ثمر شود. بدین ترتیب به نظر می رسد عملکرد و اظهارات ضد و نقیض بان کی مون در کنار تضعیف جایگاه حقوقی سازمان ملل، لطمه ای به اعتبار بین المللی عربستان و همپیمانانش وارد ساخت که شاید وارد کردن نام آنها در لیست سیاه کودک کشی نمی توانست چنین آثار عمیق و وسیعی به دنبال داشته باشد.