روسیه در محاصره آمریکا

دکتر محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: موضوع استقرار سامانه موشکی آمریکا در خاک رومانی، همان طور که گمان می رفت، باعث شروع دور جدیدی از جدال های لفظی بین دو ابرقدرت سابق نظام دوقطبی شده است. این که ایالات متحده برنامه ای بلند مدت برای محصور کردن روسیه در مرزهای سرزمینی خود و سد کردن راه نفوذ این کشور در منطقه استراتژیک شرق اروپا را دارد، البته خبر جدیدی نیست. از سوی دیگر اینکه روس ها طی دهه گذشته با پشت سر گذاشتن بحران های مربوط به فروپاشی و با تثبیت فدراسیون روسیه، در پی احیای مجدد کشور شوراها هستند نیز، اسباب شگفتی کسی نیست. بحران اوکراین نقطه اوج برخورد طرح های راهبردی این دو کشور بود، جایی که روسیه نشان داد برای حفظ برتری خود در خانه امن سابق، حتی از اتخاذ رویکردهای تهاجمی نیز رویگردان نیست. بحران حال حاضر در سوریه را نیز عموم تحلیلگران به عنوان قسمت بعدی سریال زورآزمایی راهبردی روسیه و آمریکا تلقی می کنند. در این شرایط اما واکنش روس ها به استقرار سامانه موشکی آمریکا در رومانی سوال برانگیز است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اخیرا در باره سامانه موشکی آمریکا در اروپا گفته است که «آمریکایی ها در حالی که اعلام کرده بودند، اگر در باره موضوع هسته ای ایران توافق شود، از استقرار سامانه موشکی منصرف می شوند، خلاف وعده داده شده، توانمندی خود را افزایش داده اند و اکنون موشک های جدیدی در شرق اروپا و نزدیک مرزهای روسیه مستقر می شود.» حتی پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز گفته است که «به یاد بیاوریم چند سال پیش را که همه مقام های کشورهای مقابل هم صدا می گفتند سامانه پدافند موشکی به این دلیل مورد نیاز است تا جلوی حمله های اتمی از سوی ایران را بگیرند، ولی هم اکنون تهدید تهران کجا است؟ آمریکا با ایران قرارداد امضا کرد و در واقع همه چیز را هم درست انجام داد که از این موضع واشنگتن حمایت می کنیم، اما تهدیدها را با استقرار سامانه پدافند موشکی ادامه می دهند.»

نکته اینجاست که آیا واقعا روس ها متقاعد شده بودند که تجهیز کشورهای حوزه دریای بالتیک و دریای سیاه به سامانه های ضد موشکی، برنامه ای برای کنترل سلاح های هسته ای ایران است؟ در حالی که نبود سلاح هسته ای در ایران کاملا مورد تایید همه دستگاه های اطلاعاتی جهان است و در حالی که ایران بی تردید تا زمانی کاملا قابل توجه دشمنی در اروپای شرقی نخواهد داشت آیا روس ها واقعا این استدلال آمریکایی را پذیرفته اند؟! از این سوال مهمتر اما این است که در این صورت روس ها چگونه و تا چه حد به ایالات متحده و کشورهای غربی در محدود کردن برنامه صلح آمیز هسته ای ایران کمک کرده اند. اظهارات مقامات روس با چنان شگفتی صادقانه یا (ماهرانه) ای بیان می شود که برای مخاطب جای تردیدی در همراهی روسیه با فشار غربی ها علیه ایران طی دهه گذشته باقی نمی ماند. این که روس ها تا چه حد در محاصره ایران نقش داشتند و تا چه حد از مزایای آن استفاده کرده اند سوالی است که باید از خود آنها پرسید.