وضعیت آشفته لیبی

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در این جا قسمت هشتم آن را می خوانید: درباره وضعیت در لیبی و ویژگی های آن، دیپلمات عالی رتبه سابق و بازنشسته که سال ها از طریق کاخ سفید و دولت امریکا دهه ها تحولات مهم جهان عرب را دنبال می کرد، گفت: «در لیبی قطعا این مصالح است که بر سر قدرت می جنگند. در ایام حکومت پادشاهی مشکلی در آن جا نبود. سرهنگ قذافی بعد از این که با کودتای نظامی قدرت را به دست گرفت، امکانات برپایی دولتی مطابق با نهادها و طبقات سیاسی لازم در کشورش را داشت. وقتی که او سقوط کرد یا در آن وضعیت خطرناک سرنگون شد، گروه های شبه نظامی مسلح که تمام هم و غمشان قدرت و پول بوده است، همه جای کشور را گرفتند. سازمان ملل تا کنون نتوانسته به راه حلی در لیبی با وجود احتمال موفقیت در تشکیل دولت وحدت ملی برسد. همه می گویند دنبال راه حلیم. اما وقتی که سازمان ملل یک طرح سیاسی یا راه حل سیاسی به آنها می دهد که آن را بررسی کنند، آن را رد می کنند. وضعیت به این منوال نمی تواند ادامه یابد. لیبیایی ها فکر می کنند شاید هم به این اعتقاد رسیده باشند که به دلیل نفت ثروتمندند، اما دیگر به آن دوران درخشان ثروت بر نمی گردند. لیبی به فکر گرفتن کمک از اروپا است، باید هم به این فکر باشد برای این که بتواند وابستگی خود را به نفت و گاز روسیه کاهش دهد. الآن صادرات نفت از لیبی متوقف شده است. قیمت نفت به شدت کاهش یافته است. شرکت ها و افرادی هستند که به لیبی فرار می کنند و همه گونه کالا به آن جا می برند و ثروت های کلانی به جیب می زنند، به سود آنها نیست که جنگ متوقف شود یا راه حلی برای وضعیت سیاسی کشور به دست آید.»

پرسیدم چگونه می شود به لیبی کمک کرد تا از این وضعیت سخت و بد فعلی خارج شود؟ جواب داد: «باید کشورهای همسایه لیبی مثل تونس و الجزایر و مصر به تنهایی یا به صورت دست جمعی برای کمک به لیبی کاری کنند تا بتواند مشکلاتش را حل کند، اما مشکل این است که خود آنها هم با یکدیگر تفاهم ندارند. هر کشوری برای خودش کار می کند. شاید در نهایت مجبور شوند با یکدیگر همکاری کنند. البته این را هم می دانی که لیبیایی ها از هر گونه دخالت به ویژه از سوی کشورهای دوست یا عربی یا مسلمان باشد، استقبال نمی کنند. به این دلیل که می ترسند به ثروت هایشان طمع کنند. تقاضاهایی از امریکا و اروپا شده است تا در لیبی دخالت نظامی کنند. کنگره امریکا نمی خواهد کشور را وارد چاه کند و به عملیات نظامی تازه ای ورود کند. به ویژه که موضع اولیه اش خودداری از اعزام نیروی زمینی به خارج از کشور است. اگر اروپا به خصوص ایتالیا بخواهد در لیبی دخالت نظامی کند آن موقع امریکا آماده است سلاح مورد نیاز آن را تامین کند، البته اگر این سلاح ها را نداشته باشد، اما به شرطی که پولش را هم بدهد. به هر حال لیبی الآن خودش را در برابر دو راهی می بیند، اولی رسیدن به توافق سیاسی و بازسازی کشورش است. دومی انتقال از کشوری شکست خورده به یک کشور در حال شکوفایی است. متاسفانه به نظر می رسد که شانس این که کشوری شکست خورده باشد بیشتر است. فرمانده نیروهای امریکایی در افریقا (که مامور رسیدگی به امور این قاره است و AFRICOM نام مجموعه اوست) در جلسه پرسش و پاسخ کنگره در پاسخ به سوال سناتور لندسی گراهام که پرسید آیا لیبی کشوری شکست خورده است، با صدای بلند گفت: بله همین طور است.»

نظر دادم: «این تردید وجود دارد که لیبی به جایی برای تجمع داعشی ها تبدیل شود به ویژه بعد از این که از سوریه و عراق بیرونشان کنند. شاید بخواهند دولت خلافت اسلامی خود را در این جا راه اندازی کنند.» جواب داد: «به اعتقاد من داعش مثل القاعده مستمر نخواهد بود. القاعده یک شبکه تروریستی مخفی بود. اما داعش شبکه تروریستی علنی است که به دنبال ایجاد کشور و تشکیل دولت و درآمدهای کلان است. برای همین نمی تواند زیاد دوام بیاورد و تا ابد بماند. احتمال حمله به آن و نابودی اش بسیار است. به هر حال حمله به رقه در سوریه و اخراج داعش از آن جا و همچنین بیرون کردن داعشی ها از موصل عراق باعث می شود تا نیروهای داعش به سمت لیبی بروند. و این مساله می تواند خطری بزرگ برای شمال آفریقا و سودان و مصر و همچنین جنوب اروپا و کشورهای آفریقایی غیر عربی مثل مالی و نیجریه و غیره شود. اگر چنین اتفاقی بیفتد دیگر صد در صد کشور نابود شده ای خواهد بود. البته سومالی نابودی را برگزید برای این که دخالت خارجی را رد کرد. لیبی هم شاید مثل سومالی شود اگر بخواهد دخالت خارجی را به هر دلیلی رد کند. و خطرش بسیار زیاد خواهد بود برای این که مرزهای طولانی دارد که نمی تواند بر آنها کنترل کند.» دیپلمات سابق امریکایی گفت: «به هر حال اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد اگر تلاش های امریکا و روسیه و ترک ها در کمک به استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه به نتیجه برسد، و به نوعی بتواند حکومت سوریه و مخالفان را راضی کند که دولت وحدت ملی تشکیل دهند یا حداقل به چیزی شبیه توافق طائف لبنانی ها برسند، آن گاه شاید امریکا و روسیه و ترکیه بتوانند عملیات نظامی انجام دهند تا رقه را از دست داعش آزاد کنند.»