حزب الله به فکر دوستی با مصر

دیپلماسی ایرانی: سفر هیئتی از حزب الله به قاهره برای شرکت در مراسم درگذشت محمد حسنین هیکل، نویسنده و روزنامه نگار مشهور عرب پرسش های بسیاری را نسبت به این حضور به وجود آورده است. این نخستین سفر هیئتی از حزب الله به مصر بعد از انقلاب ژانویه 2011 و بعد از سرنگونی محمد حسنی مبارک، دیکتاتور مخلوع مصر است. این سفر در حالی انجام می شود که دقیقا در همان روزها حزب الله در فهرست گروه های تروریستی شورای همکاری خلیج فارس قرار گرفت و مشابه همین روند در اتحادیه عرب در جریان است. اگرچه نشست روز یکشنبه این اتحادیه برای وارد کردن حزب الله به فهرست گروه های تروریستی به شکست انجامید و بنا شد برای جلوگیری از شکاف بیشتر در میان اعضای اتحادیه عرب بر سر این موضوع جلسه دیگری در 10 مارس برگزار شود اما تحلیلگران و ناظران نزدیک به مذاکرات جاری در اتحادیه عرب می گویند که به احتمال بسیار زیاد جلسه آتی نیز راه به جایی نبرد و بحث افزودن حزب الله به فهرست گروه های تروریستی تا اطلاع ثانوی به تعویق بیفتد.

خبر سفر هیئت حزب الله به قاهره را شبکه خبری المنار، وابسته به خود حزب منتشر کرد. رسانه های محلی مصر نیز حضور هیئتی از حزب الله را پوشش دادند و گزارش دادند که در این هیئت مقامات عالی رتبه حزب الله از جمله محمد عفیف، مسئول روابط عمومی و رسانه ای، حسن عزالدین، مسئول روابط عربی و علی مقداد، نماینده حزب الله در پارلمان لبنان حضور داشتند.

به گزارش پایگاه خبری المصریون، روابط حزب الله و قاهره در دوران ریاست جمهوری حسنی مبارک، رئیس جمهوری اسبق مصر بسیار تیره بود که این تیرگی روابط حتی تا دوران بعد از مبارک نیز ادامه داشت. در طول این مدت تلاش بسیاری علیه شبکه های فعال حزب الله در مصر می شد به گونه ای که افراد مرتبط با حزب الله دستگیر می شدند.

این در حالی است که گفته می شود در یکی دو سال اخیر روابط دو طرف تغییر کرده است. بحث مبارزه با تروریسم و نزدیکی دیدگاه ها و مواضع دو طرف در قبال حکومت بشار اسد و ارتباطاتی که قاهره با حکومت اسد برقرار کرده سبب شده تا روابط مصر با حزب الله نیز بهبود یابد با وجود این که گروهی وابسته به این حزب همچنان در بازداشت به سر می برند. منابع آگاه مصری می گویند در سفر هیئتی از حزب الله به قاهره دیدارهای دو جانبه ای میان مقامات مصری با اعضای این هیئت صورت گرفته است. مساله ای که می تواند پیچیدگی های تازه ای میان مصر با عربستان به وجود آورد. به ویژه که عربستان سعودی اخیرا به شدت علیه حزب الله موضع گیری کرده است و در برابر هر گونه تعامل عربی با آن به شدت واکنش نشان می دهد که برای اثبات این ادعا می توان به تیرگی روابط لبنان، عراق، تونس و الجزایر با عربستان بر سر مخالفت با تصمیم شورای همکاری خلیج فارس علیه حزب الله اشاره کرد.  

روابط مصر با حزب الله در طول سال های گذشته پستی و بلندی های بسیاری داشته است. در دوران حکومت مبارک در بیشتر مواقع روابط تیره بود، و حسنی مبارک حزب الله را متهم می کرد که ارتش مصر را برای سقوط او تحریک می کند. در دوران بعد از سقوط مبارک نیز حزب الله متهم شد که یارانش در مصر به تعدادی از زندان ها حمله کرده اند و شماری از رهبران اسلام گرا را فراری داده اند. در سایه قدرت گرفتن اخوان المسلمین روابط قاهره با حزب الله سیر صعودی به خود گرفت اما وقتی که کودتای مردمی 30 ژوئن روی داد روابط دو طرف وارد مرحله آرامش شد. دو طرف از این نگران بودند که مبادا تحولات منطقه ای بر روابطشان تاثیر بگذارد، برای همین از هر گونه اظهار نظر درباره یکدیگر در رسانه ها خودداری می کردند.

با به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی به ریاست جمهوری مصر روابط دو طرف رو به بهبود گذاشت به گونه ای که مغازله میان دو طرف مشهود بود البته دولت مصر تلاش می کرد واکنش های مثبت خود را نسبت به حزب الله چندان رسانه ای نکند. سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله در سخنرانی های خود از انتقاد از سیسی و مصر اجتناب می کرد در حالی که در دوران ریاست جمهوری حسنی مبارک و محمد مرسی علنا به انتقاد از آنها می پرداخت. زمانی که عربستان جنگ علیه یمن را آغاز کرد، رهبر حزب الله از عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر و الازهر خواست که دخالت کنند تا جنگی که عربستان علیه یمن به راه انداخته است، متوقف شود. وی هم زمان در آن سخنرانی اظهارات شدیداللحنی را علیه عربستان سعودی و شماری از کشورهای عربی بیان کرد.

دکتر حسن نافعه، استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره در این باره می گوید: «موافقت قاهره با ورود هیئتی از حزب الله به مصر نشانه های سیاسی بسیاری را در خود دارد. هیئت حزب الله برای تسلیت به خانواده حسنین هیکل به قاهره آمد. کسی که مواضعش همواره در حمایت از ایران و حزب الله علیه اسرائیل بود.»

وی درباره تاثیر این دیدار بر روابط مصر با عربستان نیز می گوید: «می تواند این دیدار ایجاد بحران کند. دیدار مقامات مصری با حزب الله می تواند تنش هایی را در روابط عربستان و مصر به وجود آورد. آن هم دقیقا در زمانی که روابط عربستان با حزب الله به بدترین حد ممکن رسیده است. این دیدار می تواند حساسیت هایی را میان قاهره با ریاض به وجود آورد.»

در حالی که عربستان بر سرنگونی بشار اسد به هر وسیله ممکن تاکید دارد، قاهره همچنان بر لزوم استفاده از راه های مسالمت آمیز سیاسی و نه راه حل نظامی برای حل بحران سوریه تاکید دارد. در همین چارچوب قاهره رسما حفظ نهادهای حکومت سوریه را تایید می کند و سرنگونی حکومت بشار اسد را قویا رد می کند، این مساله سبب شده تا نزدیکی ای میان قاهره با حزب الله که شانه به َشانه اسد با مخالفان و تروریست ها می جنگد به وجود آید.

دکتر احمد راسم النفیس، یکی از رهبران شیعی مصری در این باره می گوید: «روابط مصر با حزب الله بسیار خوب و طبیعی است. چنین سطح از روابط مدت هاست به وجود آمده است. سفارت مصر در بیروت دائما با رهبران حزب الله به عنوان یکی از احزاب موثر در لبنان دیدار می کند و این یک برنامه روزمره برای سفارت مصر در لبنان است.»

النفیس ضمن تاکید بر افزایش گشایش روابط مصر با کشورهای فعال در منطقه از جمله ایران همچنین می گوید: «هر کشوری حق اظهار نظر آزادانه دارد و بر اساس آن چه مناسب خود و منافعش می داند، عمل کند. مصر وابسته به هیچ کشوری نیست و نباید سیاست های خود را بر اساس دستورات کشوری خاص تعریف کند.»

دکتر محمد سعید ادریس، رئیس مرکز مطالعات عربی و منطقه ای در مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام نیز در این باره می گوید: «سفر هیئتی از حزب الله را نباید چیزی فراتر از تسلیت گفتن به خانواده روزنامه نگار فقید محمد حسنین هیکل دانست. من گمان نمی کنم این دیدار تاثیرات سیاسی خاصی به دنبال داشته باشد.»

وی در ادامه می افزاید: «روابط مصر و حزب الله شاهد هیچ تحول جدیدی نبوده است. همچنان یکی از اعضای حزب تحت پیگرد است و پرونده اش از انقلاب 25 ژانویه که از زندان فرار کرده تا کنون در دستگاه قضایی مصر باز است.»

ادریس درباره روابط ایران و مصر نیز می گوید: «هیچ اتفاق تازه ای نیفتاده است. تا زمانی که روابط عربی – ایرانی شاهد تحول تازه ای نباشد یا مواضع ایران در قبال بعضی پرونده های عربی اصلاح نشود، مصر که اولویت خود در روابط بین المللی را امنیت کشورهای عربی خلیج ]فارس[ تعریف کرده است، نمی تواند به فراتر از سطح روابط فعلی خود با ایران برود.»

وی در ادامه می افزاید: «شاید مواضع قاهره به دلیل مخالفت مصر با ورود نظامی به بحران سوریه به مواضع حزب الله و ایران نزدیک شده باشد اما این به آن معنا نیست که تحولی تازه در روابط قاهره با حزب الله و تهران به وجود آمده است.»   

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی