انتخابات ایران؛ دوقطبی حامیان و مخالفان توافق

دیپلماسی ایرانی: انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان در حالی انجام شد که اصلاح طلبان و چهره های حامی دولت توانستند علیرغم رد صلاحیت های گسترده به موفقیت های قابل توجهی در کسب کرسی های بهارستان و مجلس خبرگان دست پیدا کنند. باید به چند فاکتور مهم به عنوان درس های انتخابات ایران پرداخته شود.

انشعاب اصلی میان حامیان و مخالفان توافق هسته ای است

توافق هسته ای میان ایران و 5+1 که در جولای گذشته به امضا رسید منجر به تحول در عرصه سیاسی ایران شد. هم اکنون موافقت یا مخالفت با این توافق از مهم ترین محک هایی است که نمایندگان مجلس آتی را تفکیک می کند.

علی لاریجانی رئیس اصول گرای مجلس نهم انتقادات وارد بر توافق را مدیریت کرده و آن را به سمت و سوی همکاری دولت و مجلس هدایت کرد، اتفاقی که کمتر مسبوق به سابقه بوده است. حمایت سردار قاسم سلیمانی از لاریجانی نشان دهنده سطح بالای حمایت از توافق در میان نخبگان سیاسی ایران است.

اجرای توافق 9 ماه پس از امضای آن صورت پذیرفت و به موجب آن تحریم های اقتصادی تحمیل شده بر ایران حذف گردید. این بدان معنی است که اثرگذاری توافق بر عرصه سیاسی ایران همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.

سیاست ایران به دو محور اصلاح طلبان و اصول گرایان محدود نمی شود

ایران کشوری بزرگ است و هر کدام از انتخابات های این کشور برآمده از مولفه های منطقه ای، قومی و محلی است. دلایل زیادی تعیین کننده رای مردم است. در ایران نیز مانند همه کشورها اولین و اساسی ترین عنصر تعیین کننده اقتصاد است.

دو قطبی چپ در مقابل راست یا اصلاح طلب در مقابل محافظه کار دیگر مانند سابق در سیاست ایران کارایی ندارد. استفاده از دو قطبی اصلاح طلبان و تندروها نیز مشکل را حل نمی کند. همانطور که در بسیاری از گزارش ها آمده اصلاح طلبان و میانه روها پیروز انتخابات معرفی شده اند.

حسن روحانی ممکن است اصلاح طلب نباشد، اما سیاستمدار توانمندی است

رئیس جمهور ایران ثابت کرد که بازیگری توانمند و دانا است. وی نه تنها توانست طبقه سیاسی ایران را پشت سر توافق هسته ای نگاه دارد، بلکه توانست حمایت مجلس را نیز کسب کند. سیاست وی بر پایه گسترش روابط با کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده است. اصلاح اقتصاد در جهت تقویت بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاری خارجی از جمله برنامه های وی است. سلیقه سیاسی روحانی از هیجانات سیاسی و پیگیری تغییرات ناگهانی فاصله دارد. رویکرد وی بیشتر بر پایه تحولات تدریجی و مصالحه و توافق است.

تحول به طور تدریجی در حال شکل گرفتن است

اصلاحات اقتصادی برای ترغیب توسعه پایدار، منافع برخی از افراد بویژه آن دسته از افرادی را که از تحریم ها و بسته بودن درهای اقتصادی ایران منتفع می شدند، به خطر می اندازد. روحانی برای مواجهه با این افراد به حمایت کافی نیاز دارد.

منطقه وضعیتی بحرانی را تجربه می کند، تنش های میان سنی و شیعه به شکل بی سابقه ای افزایش یافته است. در این شرایط، موازنه ایران را به طرف قدرتمند تبدیل کرده است. روابط آن نیز با آمریکا به نسبت گذشته تقویت یافته، در حالی که عربستان به شدت از این وضعیت ناراضی است.

به لحاظ سیاسی روحانی به حمایت افکار عمومی برای انتخاب مجدد به عنوان رئیس جمهور ایران نیاز دارد. گزارش های موردی نشان می دهد که منافع اقتصادی رفع تحریم ها هنوز در سطح جامعه ملموس نیست. در سطح سیاسی، روحانی باید بتواند نخبگان را متقاعد کند که اصلاحات هوشمندانه و محتاطانه به نفع نظام است و در عین حال به اصلاح طلبان نیز امتیازاتی در زمینه آزادسازی زندانیان و امثال آن اهدا کند.

منبع: گاردین / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25