رقابت فشرده هند با جهان برای تجارت با ایران

نویسنده: سوین پارک

دیپلماسی ایرانی: از سال 2012 با روی کار آمدن نخست وزیر، نارندرا مودی، هند در کانون توجه اقتصادی جهان قرار گرفته است. با این حال از سال 2016 حداقل قسمتی از توجه به سمت ایران تغییر کرده که با لغو تحریم ها مجدداً به بازار جهانی پیوسته است. این ایران جدید چه معنایی برای هند دارد؟ در حالی که مزیت هایی در رابطه با بازار ایران وجود دارد، هند همچنین با رقابتی جدی با ایران و شرکای احتمالی اش روبرو است.

شکی وجود ندارد که هند از مواد اولیه ارزان تر و تمایل ایران به خرید، سود می برد. با افزایش تولید نفت توسط ایران و صادرات با وجود اشباع آن در بازار، وارد کنندگان عمده نفت خام همانند هند از نفت ارزان سود می برند. برای هند، نفت ارزان به کاهش هزینه های وارداتی، کاهش موازنه تجاری و کسری بودجه کمک می کند. دولت هند در حال حاضر این فرصت را به دست آورده تا مالیات غیرمستقیم بر روی سوخت را افزایش دهد، امری که انتظار می رود موجب افزایش درآمد دولت در دوره تثبیت مالی شود.

اما بازگشت ایران معنایی فراتر از نفت ارزان تر و اوضاع مالی بهتر دارد. به غیر از محصولات کشاورزی، بزرگترین صادرات هند به ایران محصولات دارویی و IT است که انتظار می رود افزایش پیدا کنند. دولت هند هم به سرعت به دنبال گسترش روابط تجاری با ایران رفته است. در جریان دومین جلسه اتاق تجارت و بازرگانی در نوامبر 2015، ایران و هند موافقت کردند که «یک کانال برای تبادل اطلاعات» ایجاد کنند تا درباره مشاوره در زمینه توافق تجاری به دستاوردهایی دست پیدا کنند.

شرکت های هندی انتظار دارند که نقش بیشتری در پروژه های زیرساخت داشته باشند. در واقع ایران از هند درخواست کرده تا در پروژه های زیرساختی به ویژه طرح های ارتباطی، 8 میلیارد دلار سرمایه گذاری کند. هند هم اکنون یک یادداشت تفاهم با ایران برای توسعه بندر چابهار و سرمایه گذاری 85 میلیون دلاری در آن امضا کرده است. هند همچنین مشتاق است که خطوط راه آهن ایران را توسعه دهد و در راه آهن چابهار-زاهدان-مشهد مشارکت کند.

انرژی یکی دیگر از حوزه هایی است که هند مشتاق است تا در آن فعالیت بیشتری داشته باشد. در جریان هجدهمین نشست کمیسیون مشترک ایران و هند در دسامبر 2015، سوشما سواراج، وزیر خارجه هند اعلام کرد که هند به دنبال نفت و گاز ایران است و کشورش از ایران درخواست کرده تا اجازه دهد در توسعه میدان گازی فرزاد-ب که توسط کنسرسیوم شرکت های هندی در سال 2008 کشف شد، مشارکت کند.

رقابت بیشتر

با وجود فرصت هایی که ایران پس از تحریم ها به وجود می آورد، هند در مواجهه با ایران با رقابت هایی هم روبرو است. در دوران تحریم ها، هند یکی از معدود کشورهایی بود که به تجارت با ایران ادامه داد. مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی صراحتاً جزء تحریم ها نبودند و ایران برنج باسماتی، شکر، شیر سویا، ذرت و دیگر محصولات را از هند وارد می کرد که تا سال 2011 میزان واردات این محصولات دو برابر شده بود.

با این حال با لغو تحریم ها، ایران گزینه های بیشتری برای صادرات و واردات در اختیار دارد و تمام کشورهای صادرکننده بزرگ به دنبال دستیابی به بازار ایران هستند. چین با سفر رئیس جمهور شی جین پینگ به ایران، اولین اقدام را انجام داد و روابط تجاری با این کشور را تقویت کرد. در 15 فوریه یک قطار باری از چین وارد تهران شد که نشان دهنده احیای جاده باستانی ابریشم بود. این اقدامات تنها موقعیت ژئواستراتژیک ایران را افزایش می دهد.

رقابت با دیگران برای حضور در بازار ایران تنها نگرانی نیست. هند هم اکنون در حال رقابت با ایران بر سر سرمایه گذاری خارجی است. کمتر از دو هفته پس از لغو تحریم ها، رئیس جمهور حسن روحانی قراردادهای کلانی به ارزش میلیاردها دلار در جریان سفرش به اروپا امضا کرد. ایران انتظار دارد در سال آینده 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کند. افزایش ناگهانی منافع جهانی در بازار ایران مشهود است. چین و اروپا در حال رقابت با یکدیگر برای داشتن سهمی از این بازار هستند.

تعامل مجدد ایران با جهان، مطمئناً فرصت بزرگی برای هند است. با این حال هند تنها ذینفع نیست و دهلی نو نیاز دارد تا استراتژی دقیقی در این رابطه داشته باشد.

منبع: دیپلمات/ مترجم: حسین هوشمند