قطر و عمان به دنبال روابط نزدیک با ایران هستند

نویسنده: الدار ممدوف

دیپلماسی ایرانی: پس از اجرایی شدن توافق هسته ای ایران، تحلیل های مختلفی درباره نیاز کشورهای خلیج فارس به کسب اطمینان از سوی غربی ها منتشر شد. ترس آنها این است که ایران ثروتمند رها شده از تحریم ها و انزوا، می تواند تهدیدی برای ثبات و امنیت کشورهای خلیج فارس باشد. با این حال کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در زمینه مقابله با ایران چندان هم متحد نیستند.

عربستان سعودی در پشت پرده اقدامات افراطی ضد ایران است. مخالفت با ایران تبدیل به یک اصل در سیاست خارجی سعودی شده است. مقامات سعودی، ایران را نه به عنوان یک کشور، بلکه به عنوان انقلابی به تصویر می کشند که به دنبال سرنگونی کشورهای منطقه و جانشینی شبه نظامیان تحت کنترل خود که از تروریسم حمایت می کنند، به جای آنها است. ریاض به طور ویژه از افزایش تمرکز جامعه بین الملل به ویژه اروپا در زمینه جنگ سعودی در یمن و اقدامات حقوق بشری این پادشاهی ناراحت است. یکی از مقامات سعودی گفته است: «فقط اروپا و ایران هستند که از اقدامات ما در یمن انتقاد می کنند.»

بحرین هم دیدگاه های مشابهی دارد و البته به خاطر وابستگی کامل رژیم بحرین به حضور نظامی عربستان نباید هم تعجب کرد. امارات متحده عربی و کویت هم دیدگاه های مشابهی دارند. اما در جاهای دیگر صداهای متفاوتی هم شنیده می شود.

شکاف در شورای همکاری خلیج فارس

قطر یک مورد جدا است. دیدگاه های قطر در رابطه با ایران در چارچوب گسترده تری از سیاست خارجی این کشور قابل فهم خواهد بود. پایگاه سیاست های قطری ها برخلاف پسرعموهای سعودی شان به جای ایدئولوژی بیشتر بر عملگرایی متمرکز است.

به طور مثال حمایت قاطعانه دوحه از اخوان المسلمین در جریان بهار عربی موجب عصبانیت سعودی ها و اماراتی ها شد. رفتار قطر نسبت به ایران نیز همراه با عملگرایی مشابهی است. اگرچه آنها به صورت علنی همانند عربستان «دخالت ایران» را محکوم می کنند، اما قطری ها همانند سعودی ها، ایران را به عنوان یک تهدید حیاتی نگاه نمی کنند. برعکس آنها ایران را به عنوان یک قدرت منطقه ای غیرقابل انکار می نگرند. این مسئله بدون شک به قطر و ایران برای دسترسی به منابع گاز طبیعی پارس جنوبی که بزرگترین منبع ثروت قطری ها است کمک می کند. دوحه برخی از سیاست های ایران در قبال منافعش از جمله حمایت تهران از بشار اسد را به رسمیت شناخته است. با این حال قبول دارد که باید در این زمینه با ایران کار کرد.

به غیر از قطر

مثال دیگری از رویکرد مستقل، عمان است. دیپلمات های غربی بسیار از نقش کانال مخفی این سلطان نشین در جریان مذاکرات رسمی میان ایران و ایالات متحده در زمینه هسته ای سپاسگزار هستند. در مقابل، سعودی ها و اماراتی ها عدم اطلاع یافتن از این مذاکرات محرمانه را به عنوان خیانت مسقط به شرکای شورای همکاری خلیج فارس تلقی می کنند. اما عمانی ها به خوبی از این نکته آگاه بودند که اگر سعودی ها اطلاع می یافتند موجب نابودی آن روند می شدند و به همین دلیل عمانی ها تصمیم گرفتند سیاست طولانی مدت خود در رابطه با داشتن رابطه خوب با تمام همسایگانشان را ادامه دهند. عمان همچنین در برابر تمایلات سیاست خارجی و امنیتی سعودی ها در شورای همکاری خلیج فارس مقاومت می کنند.

حتی در امارات هم به نظر می رسد میان رهبری سیاسی –امنیتی تند ابوظبی و رویکرد عملگرایانه دوبی که مشتاق فرصت های تجاری جدید با ایران است، اختلاف وجود دارد. کشورهای کوچک خلیج فارس به همان اندازه که به ایران بی اعتماد هستند، اعتمادی به عربستان سعودی هم ندارند.

عامل دیگری که موجب شک و شبهه در اتحاد نزدیک با ریاض می شود، این احساس است که خود عربستان با بحران های جدی از جمله قیمت پایین نفت که موجب چالش های اجتماع و اقتصادی می شود و عدم دستاوردهای نظامی در یمن و سوریه است.

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند