فرصت طلایی همکاری امنیتی ایران و اروپا

نویسنده: کاوه افراسیابی، استاد دانشگاه مقیم آمریکا

دیپلماسی ایرانی: نزدیکی اروپا به نقطه بحران در خاورمیانه و روانه شدن سیل مهاجران به این قاره، اروپا را در آشوب فرو برده است. طولانی شدن بحران اوکراین نیز از دیگر موضوعاتی است که دغدغه های امنیتی اروپا را افزایش داده است. در مقابل، آمریکا با فاصله جغرافیایی از نقاط بحران توانسته تا حدودی خود را از تاثیرات آن حفظ کند. درک تفاوت اروپا و آمریکا در مورد دغدغه های امنیتی و برداشتی که هر یک از تهدیدات امنیتی دارند، در فضای پساتوافق برای ایران ضروری است.

اگرچه اروپا عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است، اما در مورد آینده ناتو ابهامات زیادی وجود دارد، چرا که آمریکا به عنوان رهبر ناتو بیش از آن که به فکر تامین منافع و رفع دغدغه های کشورهای اروپایی باشد، درصدد استفاده از ظرفیت ناتو برای تثبیت هژمونی جهانی خود است. ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا درک مشترکی از تهدید امنیتی روسیه دارند، اگرچه آمریکا لزوما برداشتی مشابه آنها ندارد. بنابراین در حالی که آمریکا از دهه 1980 سعی کرده است که از کارت اسلام رادیکال علیه روسیه (و شوروی پیش از سقوط آن) استفاده کند، کشورهای اروپایی به استفاده از این بازی استراژیک مقابل روسیه که معطوف به آسیب پذیری های روسیه است، تمایلی ندارند. در نتیجه، آنچه که سیاستگذاران آمریکایی از آن تحت عنوان «بحران فرصت ها» در بخش هایی از اروپا یا خاورمیانه یاد می کنند، در نگاه اروپاییان بحران های مخرب و منفی قلمداد می گردند. به طور مثال، نگاه اروپا به بحران فعلی سوریه منفی است و اروپای عملگرا را بر آن داشته است که در دشمنی خود با بشار اسد تجدید نظر کنند.

فرانسه به طور ویژه، پس از حملات تروریستی سال گذشته تلاش کرده است با ارائه مفهوم اروپایی امنیت دسته جمعی، به جای نزدیکی به ناتو به سوی روسیه حرکت کند. در سایه برقراری مجدد روابط حسنه میان ایران و فرانسه، ایران نیز به فرانسه و به طور کلی به اروپا در حوزه امنیتی نزدیک شده، این در حالی است که آمریکا همچنان ایران را به عنوان یک تهدید امنیتی درجه اول می نگرد. اروپا به شدت نیازمند پایان دادن به بحران سوریه است و همین موضوع می تواند تمایل درونی پاریس به افزایش ارتباطات با تهران را توجیه کند. در مقابل، آمریکا همچنان به بازی چندگانه و غیرشفاف خود در مورد سوریه ادامه می دهد. علی رغم همه تلاش های اخیر برای پایان دادن به بحران سوریه، تنوع بازیگران و تفاوت های ظریف میان مواضع و منافع قدرت های بزرگ بین المللی باعث شده است که مذاکرات صلح به نتیجه نرسد.

وزیر خارجه ایران طرحی چهار بندی را برای صلح سوریه ارائه داده است که بر ضرورت آتش بس فوری و سازوکاری برای پیشروی به سوی تشکیل دولت واحد سوریه بر پایه انتخابات آزاد و مردمی استوار است.

در این میان، آنچه که واضح است این است که رابطه آمریکا و ایران به خاطر قوانین تحریم برقرار نمی شود و پیش از هرگونه پیشروی در روابط دوجانبه، این تحریم ها باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرند. اما، همانطور که پیشتر گفته شد، ایران و اروپا راه روشنی را برای همکاری امنیتی در پیش رو دارند که نباید آن را از دست بدهند.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25

انتشار اولیه: یکشنبه 25 بهمن 1394 / انتشار مجدد: چهارشنبه 5 اسفند 1394