یکی همدردی می‌کند و دیگری توهین

نویسنده: الدار ممدوف
دیپلماسی ایرانی: پارلمان اروپا جلسه هفته گذشته خود را با یک دقیقه سکوت به احترام قربانیان حملات اخیر تروریستی در تهران و لندن آغاز کرد. اتحادیه اروپا از این طریق به نهادهای دیگر، از جمله دیگر مسئولان این اتحادیه و رهبران کشورهای عضو پیوست که با مردم ایران هم ذات پنداری کرده بودند.
برای کشوری همچون ایران که نمی تواند مفتخر باشد از حمایت بین المللی و هم ذات پنداری فراوانی برخوردار است، چنین اقدامی از سوی نهاد پیشروی غرب بی اندازه ارزشمند بود. اخبار و تصاویر یک دقیقه سکوت، بلافاصله در رسانه های ایران منتشر شد و مقامات ایرانی و افکار عمومی به اقدام اتحادیه اروپا حسن نیت نشان دادند.
ابراز اتحاد از سوی یک پارلمان به پارلمانی که هدف یک حمله تروریستی قرار گرفته از اهمیت دموکراتیک بسیار عمیقی برخوردار است. در این مورد به خصوص، اقدام پارلمان اروپا همچنین تداعی گر شناسایی نمادین مشروعیت پارلمان ایران به عنوان یکی از ستون های نسبتا دموکراتیک نظام سیاسی ایران است.
این رویکرد اهمیت دارد، به ویژه با توجه به تاریخچه تلاش های تندی که در سال های اخیر برای مشروعیت زدایی از نهادهای سیاسی ایران، از جمله نهادهای برآمده از انتخابات، با هدف تغییر رژیم در ایران انجام شده است. سازمان مجاهدین خلق، گروه ناراضی و متمول در تبعید، لابی قدرتمندی در اتحادیه اروپا انجام داد تا این هدف را تقویت کند.
هر چند دوران در حال تغییر است. تصاویر ایرانی ها در پای صندوق های رای در آخرین انتخابات ریاست جمهوری، در منطقه ای که عده کمی پای صندوق های رای می روند و انتخاب مجدد رئیس جمهور میانه رو با اکثریت قاطعانه، بی تردید تاثیر خود را گذاشته است. آن ها بار دیگر ادعای سازمان مجاهدین خلق مبنی بر اینکه انتخابات در ایران از معنا تهی است را انکار کردند. در واقع این اقدامات باعث افزایش عقب نشینی از مواضع در میان نمایندگان پارلمان اروپا شده است.
در این بستر، این حقیقت که پارلمان اروپا یک دقیقه سکوت را به عنوان اقدامی کاملا نرمال و مناسب تقدیم به ایران کرد، به خودی خود شاهدی است بر اینکه حال و هوای روابط ایران و اتحادیه اروپا در حال تغییر است.
ایالات متحده درست برعکس رفتار کرده است. هر چند وزارت خارجه آمریکا بیانیه ای مناسب در خصوص حملات تروریستی تهران صادر کرد اما اکثریت در سنا درخواست سناتور برنی سندرز و دیان فینشتاین مبنی بر تعویق رای گیری در خصوص تحریم های ضد ایرانی را نادیده گرفتند. در عوض علی رغم هشدار های جان کری، وزیر خارجه سابق، مبنی بر اینکه این تحریم ها توافق هسته ای با ایران را به خطر می اندازد، سنا تحریم ها را با اکثریت قاطع یک هفته پس از حملات تهران تصویب کرد.
این اقدام بازتابنده نگاه غالب در واشینگتن است که ایران را به مثابه کشوری می بیند که ارزش حداقل همذات پنداری حتی در شرایط تراژیک را هم ندارد. واژه های ناجوانمردانه ترامپ در خصوص اینکه ایران هدف «شرارتی قرار گرفتند که خود به آن پر و بال» دادند برآمده از نادانی مطلق است. این حقیقت زمانی برجسته می شود که بدانیم «شرارتی» که ایران را هدف قرار داد همچنین مسئول حملات تروریستی در آمریکا در یازدهم سپتامبر و حملات سال گذشته در پاریس، بروکسل، لندن، مادرید، منچستر و غیره بوده است. این حملات به هیچ روی از ایران الهام نگرفته اند، بلکه متاثر از نسخه افراطی وهابی گری، دین رسمی عربستان سعودی هستند که به نظر دیدگاهش به شدت مورد علاقه ترامپ قرار دارد.
در اقدامی غیرمسئولانه برای افزایش تنش ها، اندک زمانی پس از حملات، رکس تیلرسون وزیر خارجه ایالات متحده از ایده تغییر رژیم در ایران حمایت کرد. طنزآمیز اینکه در همان روزی این مواضع را مطرح کرد که وزارت خارجه او اسنادی را منتشر کرد که از نقش ایالات متحده در سرنگونی دولت محبوب محمد مصدق در سال ۱۹۵۳ پرده بر می داشت، اقدامی که تا امروز بر روابط ایران و ایالات متحده سایه افکنده است.
درست بر خلاف وی، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی ایالات متحده یک بار دیگر از تعهد محکم اتحادیه اروپا، نه فقط نسبت به توافق هسته ای، بلکه نسبت به تعامل با ایران در حوزه های متفاوت، از اقتصاد و انرژی تا حل و فصل منازعات در خاورمیانه سخن گفته است.
تاریخچه اخیر، به خصوص روندی که در به نتیجه رسیدن توافق هسته ای طی شد، حکایت از آن دارد که وقتی با ایران با قدری احترام برخورد شود و آن را به رسمیت بشمارند، نسبت به زمانی که با آن قلدرمآبانه برخورد و به آن بی احترامی کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که به نگرانی های همتایان بین المللی خود پاسخ مثبت بدهد. شیوه اتحادیه اروپا که چنین احترامی برای ایران قائل است نسبت به تهدیدهایی که از جانب واشینگتن ساطع می شود باعث می شود این اتحادیه در موقعیت بهتری قرار گیرد تا ایران را تشویق به دوری گزیدن از برخی از شیوه های اعتراضی اش کند.
ایالات متحده می توانست روی کانالی که میان توسط سلف تیلرسون، جان کری، و همتای ایرانی اش جواد ظریف ایجاد شده بود سوار شود و کوشش کند برخی از مسائل برجسته، به طور ویژه منازعات منطقه ای را حل و فصل کند. در عوض، دولت حاضر در ایالات متحده نه تنها می خواهد مطمئن شود آن کانال ویران شود بلکه همچنین با پاسخ خشونت آمیز و توهین آمیز به تروریسم ضد ایرانی، عزم خود را جزم کرده تا به روابط ایران و ایالات متحده صدمه وارد کند، صدماتی که ممکن است از دوران ترامپ هم فرا تر رود. این موضوع به نفع منافع کلان ایالات متحده در خاورمیانه نیست. هر چند نشانه ای وجود ندارد که این دولت چیزی از این موضوع بفهمد.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / ۳۳