آیا پاکستان می‌تواند میان ایران و عربستان میانجیگری کند؟

نویسنده: امیر لطیف

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد پاکستان امیدوار است تا به عنوان میانجی میان ایران و عربستان، رقبای منطقه ای عمل کند و تنش های میان این دو کشور را کاهش دهد. با این حال تحلیلگران معتقدند به این زودی تغییر عمده ای در روابط دو جانبه این دو کشور به وجود نخواهد آمد.

نواز شریف، نخست وزیر پاکستان سفرهایی پی در پی به ریاض و تهران داشت و به این نکته اشاره کرد که رقبای منطقه ای موافق حل تنش ها از طریق مذاکرات هستند، تنش هایی که بر سر اعدام روحانی شیعه، نمر النمر به اوج خود رسید. پس از اعدام این روحانی منتقد حکومت عربستان تظاهراتی در ایران رخ داد و سفارت عربستان در تهران به آتش کشیده شد، پس از این حادثه عربستان در اقدامی غیرمنتظره روابط دیپلماتیکش با ایران را قطع کرد. پس از این اقدام کشورهایی همچون بحرین و سودان هم روابطشان را قطع کردند و امارات متحده عربی هم سطح روابطش با ایران را کاهش داد.

با این حال منتقدین می گویند سفر نواز شریف تلاشی برای تحکیم موقعیت دیپلماتیک پاکستان و تقویت روابط با ایران، همسایه قدیمی و عربستان سعودی، شریک اقتصادی است.

ژنرال طلعت مسعود، کارشناس امنیتی مستقر در اسلام آباد به خبرگزاری آناتولی می گوید: «من هیچ گونه چشم اندازی برای این کمپین نمی بینم. این مسئله ممکن است موجب خنثی شدن فوری تنش ها شود، اما در بلندمدت چیزی تغییر نمی کند. منازعه قدرت بسیار پیچیده و میان دو کشور ادامه خواهد داشت و این فراتر از ظرفیت پاکستان است تا بتواند در این زمینه به پیشرفتی دست پیدا کند.»

ارتباط دیپلماتیک میان اسلام آباد و ریاض، سال گذشته پس از آن که پاکستان از شرکت در کمپین نظامی به رهبری عربستان سعودی علیه شورشیان شیعه حوثی در یمن خودداری کرد، دچار تنش شد. مسعود در رابطه با هراس های این کشور از طرفداری از عربستان سعودی در مقابل ایران که می تواند منجر به افزایش شکاف های فرقه ای در این کشور دارنده سلاح اتمی مستقر در جنوب آسیا شود، می گوید: «پاکستان نمی تواند در حالی که در چندین جبهه مختلف قرار دارد، از یکی از طرفین منازعه حمایت کند.»

پاکستان کشوری با اکثریت جمعیتی سنی است که دارای تاریخی طولانی از خشونت های فرقه ای است. در طول سه دهه گذشته تعداد زیادی از شیعیان و سنی ها بر اثر این خشونت ها کشته شده اند. شیعیان قسمت کوچکی از جمعیت 180 میلیون نفری پاکستان را تشکیل می دهند.

سامی ابراهیم، تحلیلگر سیاسی مستقر در اسلام آباد می گوید: «بیانیه هایی که توسط مقامات ایران و عربستان سعودی ایراد شد، در تضاد با آن چیزی است که شریف می گوید.» ابراهیم به این نکته اشاره می کند که آنچه که عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان و همتای ایرانی اش، محمدجواد ظریف در مصاحبه هایی جداگانه پس از سفر شریف گفتند، برخلاف آن چیزی است که نخست وزیر پاکستان گفته بود.

ابراهیم در این باره می گوید: «هر دو وزیر خارجه کشورهای یکدیگر را متهم به صدور تروریسم به سراسر جهان کردند. وزیر خارجه عربستان سعودی به وضوح اعلام کرد که کشورش از برنامه هسته ای تهران احساس تهدید می کند، این در حالی است که وزیر خارجه ایران، عربستان سعودی را علاوه بر تلاش برای به شکست کشانیدن مذاکرات هسته ای تهران با قدرت های غربی، متهم به صدور وهابیت به سراسر جهان کرد.»

با این حال کارشناسان دیگری وجود دارند که معتقدند اقدام پاکستان، گامی در مسیر درست بوده است. جاوید چادوری، مجری برنامه کول تک (تا فردا) می گوید تلاش های پاکستان برای میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی «ابتکاری مثبت است که در حال حاضر نتایجی هم داشته است.»

چادری که نواز شریف را در جریان سفر به ریاض و تهران، همراهی می کرده است به خبرگزاری آناتولی می گوید: «دو کشور بر سر تعیین افرادی برای همکاری با پاکستان به منظور اقدامات میانجیگرانه موافقت کرده اند. گام بعدی برای پاکستان دعوت از مقامات سعودی و ایرانی به پاکستان و تسریع فرآیند میانجیگری است.»

منبع: خبرگزاری آناتولی/ مترجم: حسین هوشمند