چگونه می‌توان نقض توافق هسته‌ای را کشف کرد؟

نویسنده: دنیل دی پتریس

دیپلماسی ایرانی: برای رئیس جمهور باراک اوباما و تیم امنیت ملی اش ماه های جولای، آگوست و سپتامبر، مهمترین ماه ها برای میراث سیاست خارجی دولت بوده اند. در این سه ماه بود که دستاورد کلیدی دولت، برنامه جامع اقدام مشترک، مورد بحث و انتقاد اعضای کنگره قرار گرفت.

اولین هفته پس از امضای توافق هسته ای، ایران از لحاظ روابط عمومی چیزی کمتر از بحران برای دولت نداشت: در کنار مخالفت همه جانبه جمهوری خواهان کنگره، بخش قابل توجهی از هم حزبی های رئیس جمهور هم بدبین بودند و بدون شک این مسئله موجب ناراحتی مقامات کاخ سفید و وزارت خارجه شد.

این فضا به خوبی توسط سناتور دیک دوربین (دموکرات از ایلینوی) معاون رهبر اقلیت سنا که بعداً تبدیل به مرد کلیدی دولت در کپیتول هیل برای کسب آرای موافق دموکرات ها شد، توصیف شده است. وی در ماه جولای گفته بود: «دموکرات های کنگره از سوی قانونگذارانی که به هر گونه توافقی بدبین بودند، تحت فشار زیادی قرار دارند.»

با این حال وقتی این هفته ها تبدیل به ماه شد، اوباما تمام موانع را کنار گذاشت. وی جمعی از دموکرات های مجلس نمایندگان و سنا را به کاخ سفید دعوت کرد و درباره مکانیسم بازگشت تحریم ها و قادر نبودن ایران به تقلب بدون مواجهه با تبعات آن صحبت کرد.

این درحالی است که مخالفان جمهوری خواه، به دولت در دستیابی به توافق کمک کردند؛ یعنی وقتی که قانونگذاران جمهوری خواه نتوانستند گزینه ای برای «توافق خوب» ارائه دهند. نتیجه پایانی اش این بود: جمهوری خواهان به موفقیت نرسیدند. برجام نجات یافت و اجرایی شد.

سه ماه پس از تعیین تکلیف رای گیری درباره توافق، بر سر دو آزمایش موشکی اخیر ایران که ناقض قطعنامه های شورای امنیت بود، فضایی وحشت زده در میان دو طرف به وجود آمده است. اولین آزمایش در 10 اکتبر انجام شد و دومین هم در 21 نوامبر با آزمایش موشکی با برد 1200 مایلی.

نیازی به گفتن نیست که جمهوری خواهان سنا از نحوه واکنش دولت به این آزمایش های موشکی راضی نیستند. نامه ای که توسط سناتور کلی آیوت (جمهوری خواه از نیوهمشایر) نوشته و توسط ۳۵ همتای جمهوریخواهش امضا شد این گونه نشان می دهد: «شکست دولت شما در ایراد بیانیه های تند با تبعات دست و پا گیر، ایران را دعوت به نقض تعهدات و تهدید کردن آمریکایی ها و متحدین می کند.»

دموکرات های سنا هم در نامه ای که به امضای نیمی از اعضایشان رسیده بود در این رابطه اظهار نگرانی کردند: «آقای رئیس جمهور از شما درخواست می کنیم تا به صورت یکجانبه یا با همکاری با متحدین اروپایی اقدامی انجام دهید. چنین اقداماتی برای این که برای رهبران ایران مشخص شود تبعات نقض قطعنامه های شورای امنیت چه تاثیراتی دارد، حیاتی است.»

آیا قانونگذاران جمهوری خواه و دموکرات نگرانی مشابهی درباره آزمایش موشکی تهران دارند؟ در یک کلمه: بله. هرگونه نقض قطعنامه های شورای امنیت اقدامی جدی است و باید با جدیت با آن برخورد شود.

اما قبل از این که کنگره عصبانی شود و سعی کند تا اقدامات دیپلماتیک سه سال اخیر را نابود کند (جمهوری خواهان سنا به دنبال متوقف شدن کاهش تحریم ها هستند) باید یک نکته را در نظر داشت. آزمایش موشکی ایران تحت همان قطعنامه توافق است، اما مسائل موشکی از لحاظ فنی جزئی از توافق هسته ای نیست. نقض ممنوعیت موشکی به معنای نقض توافق هسته ای نیست. بنابراین تلاش برای ربط دادن این دو موضوع به هم موجب بی اعتباری برجام می شود و این اقدامی اشتباه است.

مخالفان توافق علاقه دارند که ناتوانی شورای امنیت در پاسخ به آزمایش موشکی 10 اکتبر و 21 نوامبر ایران را نشانه ای از انفعال در توافق هسته ای تفسیر کنند. سناتور باب کورکر (جمهوری خواه از تنسی) و سناتور بن کاردین (دموکرات از مریلند) رئیس و عضو بلندمرتبه کمیته روابط خارجی سنا در نامه هایشان به این موضوع اشاره کردند: اجازه دهید ایران قوانین و تعهداتش در زمینه برجام را نقض کند.

برخلاف مسئله موشکی، مکانیسم تحریم ها در برجام متفاوت است. برخلاف دیگر مسائل مطرح در شورای امنیت که نیاز به رای مثبت تمام اعضای دائم شورا دارد، ایالات متحده در زمینه برجام می تواند در صورتی که تهران تعهداتش را نقض کند، تحریم های بین المللی را بازگرداند.

بنابراین جمهوری خواهان و دموکرات های کنگره در فصل تعطیلات خیالشان راحت باشد: اگر برای ایران نقض قطعنامه 1929 شورای امنیت آسان است، اما برای تهران انجام اقدام مشابه درباره برجام دشوار است.   

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه: چهارشنبه 9 دی 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 21 دی 1394