همکاری فعال نظامی، ضرورت ستراتژیک افغانستان و هند

دهلی نو و مسکو در حال نهایی کردن انتقال هلیکوپترهای جنگی اِم آی - ۲۵ روسی به دولت افغانستان است.

براساس گفته یکی از مقامات هندی، تصمیم انتقال هلیکوپترهای روسی به کابل را چندی قبل اتخاذ کرده است و تا یک ماه آینده، این هلیکوپترها به افغانستان منتقل خواهند شد.

هند، منحیث یک قدرت منطقه ای و دوست تاریخی مردم افغانستان، باید با تقویت ابعاد امنیتی همکاری استراتژیک خود با کابل و پاسخ مناسب به نیازهای امنیتی و دفاعی افغانستان، نقش خود را در این کشور گسترش دهد.

افغان ها انتظارات خوش بینانه ای در خصوص تعهد تازه ی همکاری های دفاعی و امنیتی دهلی نو با کابل را دارند. چرا همکاری نظامی فعال هند در افغانستان یک ضرورت ستراتژیک برای هر دو کشور است؟

واقعیت های ستراتژیک منطقه کابل و دهلی نو را بر آن داشت که یک تفاهمنامه همکاری ستراتژیک در اکتبر سال ۲۰۱۱ میلادی را به امضا برسانند. براساس این تفاهمنامه، هند نسبت به «آموزش»، «تجهیز» و«ظرفیت سازی» نیروهای دفاعی و امنیت ملی افغانستان متعهد شده است.

براساس همین تفاهمنامه ی تاریخی میان دو کشور و عدم تمایل واقعی واشنگتن برای تجهیز نیروهای نظامی افغانستان، حامد کرزی رئیس جمهور سابق این کشور، با ارسال «فهرست نیازها» به دهلی نو، از هند خواست که سلاح های سبک و سنگین؛ مانند هلیکوپترهای نظامی، تانک، هواپیمای ترابری، توپ ۱۰۵ میلیمتری «هویتزر» و غیره را در اختیار افغانستان قرار دهد.

در سفر کرزی به دهلی نو در ماه می ۲۰۱۳ میلادی، شاهد این مسئله بودم که وی رهبران هند را ترغیب به ایفای نقش فعال تر در ثبات ژئوپولیتیکی منطقه می کرد. کرزی براین واقعیت تأکید می کرد که امنیت هند و منطقه با ثبات افغانستان گره خورده است بنابراین دهلی نو باید ظرفیت های دفاعی و امنیتی نیروهای نظامی افغانستان را ارتقاء دهد. هند باید به نقش منطقه ای خود اعتبار بیشتر بخشد.

اما حکومت آنزمان هند، تحت رهبری «مانموهان سینگ»، ضمن احتیاط در مورد اقدام تلافی جویانه احتمالی پاکستان و عدم حمایت امریکا، نسبت به فراهم کردن فهرست نیازهای افغانستان دچار تردید شد و بجای انجام خواسته کابل، به «مشارکت نرم» خود در مسائل افغانستان - مانند کمک ۲ میلیارد دلاری به دولت کابل در زمینه کمک های انسان دوستانه و پروژه های زیربنایی و ظرفیت سازی - ادامه داد.

پس از سفر کرزی به دهلی نو در سال ۲۰۱۳ میلادی، رسانه های هندی نوشتند که هند باید برای جلوگیری از روبرو شدن با واکنش پاکستان و ناتو، در نقش و میزان حضور خود در افغانستان تعادل ایجاد کند.

به نظر می رسد که دهلی نو امور منطقه ای در کشورهای همسایه خود را آنزمان به امریکا واگذار کرده بود. در حالی که دهلی نو قابلیت یک متحد واقعی برای واشنگتن برای جنگ با تروریسم را داشت، اما با توجه به اتکای امریکا به پاکستان در ستراتژی خود در قبال افغانستان، هند به حاشیه رانده شد.

هند به زودی درمی یابد که نگرانی (پرانویای) همیشگی پاکستان از گسترش نفوذ هند در افغانستان، منجر به این مسئله شده که واشنگتن دهلی نو را از حضور در سطوح عالی افغانستان ناامید کند.

اما اکنون تحولات و واقعیت های در حال تغیر افغانستان، دولت «ناردرا مودی» را وادار به بازبینی مشارکت نظامی دهلی نو در افغانستان کرده و انتقال هلیکوپترهای جنگنده به کابل از فهرست قدیمی ارائه شده کابل به دهلی نو، گامی عملی در راستای روابط دو کشور که بستر آن توسط رئیس جمهور سابق افغانستان پی ریزی شده بود، است.

به نظر می رسد دولت مودی بازبینی اهداف منطقه ای هند را به صورت حقیقی آغاز کرده است و در حال اصلاح نقش امنیتی دهلی نو در افغانستان است.

براساس اظهارات «امر سینها» سفیر هند در کابل، بازبینی همکاری های دوجانبه در تمامی بخش ها، بررسی اوضاع منطقه، روند صلح و چشم انداز قدرت های اصلی در افغانستان، محورهای اصلی سفر مشاور امنیت ملی افغانستان به دهلی نو بوده است.

به تعقیب سفر مشاور امنیت ملی، حنیف اتمر، حکمت خلیل کرزی، معاون وزارت امور خارجه افغانستان، نیز به دهلی نو (۱۷ تا ۲۰ ماه جاری میلادی)، سفر رسمی خواهد داشت. به هر ترتیب، هند در مسائل حکومت وحدت ملی افغانستان پس از یک سال ابهام و سردرگمی، با موفقیت مشارکت کرده است و حکومت رییس جمهور غنی نیز ظاهرا به یک خطای بزرگ خود (دوری از دهلی نو) پی برده است. این خبر بسیار خوبی برای افغانستان - دومین کشوری که بیشترین کمک های هند را اخذ کرده - میباشد.

ولی دهلی نو، منحیث یک بازی کن مسوول منطقه ای، باید به هم پیمانان منطقه ای نیز همکاری کند. باتوجه به شکل جدید گروه های تروریستی در منطقه و گسترش فعالیت آنها، تقویت ثبات در افغانستان به ثبات در منطقه منجر می شود که این مسئله برای هند به عنوان یک قدرت منطقه ای، یکی از خواسته های اصلی محسوب می شود، بنابراین دهلی نو باید همکاری های خود را با مسکو، پکن و تهران گسترش دهد.

اگرچه منافع روسیه، چین، هند و ایران در منطقه متفاوت است اما این کشورها باید با حمایت قوی و واقعی از افغانستان، برای مقابله با تهدید سیاسی مشترک (تروریزم) به صورت مشترک وارد عمل شوند.

پاکستان نیز نباید از گسترش همکاری های نظامی کابل - دهلی نو نگران باشد زیرا ثبات و منفعت اسلام آباد در صلح و ثبات افغانستان است. بجای صحنه ی رقابت، افغانستان باید به میدان اعتماد سازی میان اسلام آباد و دهلی نو مبدل گردد.

واشنگتن باید رسما از اقدام هند برای دادن هلیکوپترهای جنگی به افغانستان، استقبال و حمایت کند. بنا به گفته «آلیس ایرز»، یک مقام اسبق وزارت خارجه امریکا در امور آسیای جنوبی، هند یک شریک تجاری، توسعه ای، آموزشی و سرمایه گذاری خوب برای افغانستان بوده و نقش این کشور در افغانستان باید پررنگ تر شود.