ایران در نشست وین پیروز شد

نویسنده: جاش روگین

دیپلماسی ایرانی: ایران و عربستان اخیراً در نشست دیپلماتیک وین درباره سوریه با یکدیگر درگیری لفظی داشته اند. در این نشست ایران سعودی ها را متهم به حمایت از تروریسم کرده است. این تنش می توانست منجر به پایان یافتن مذاکرات جدید شود که روز جمعه در وین آغاز شده بود.

براساس گفته های دو مقام غربی که در این جلسه 9 ساعته حضور داشته اند، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران و عادل الجبیر بحث های داغی داشته اند. در جریان این مشاجره لفظی، ظریف اتباع عربستان را عاملین حملات 11 سپتامبر معرفی کرد. این اظهار نظر باعث بهت حاضرین جلسه از جمله جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده شد. پس از این صحبت ظریف، سکوت بر اتاق حکمفرما شد.

ظریف در صحبت با من این خبر را تایید کرد و به این نکته اشاره کرد که دولت عربستان را مسبب حملات 11 سپتامبر ندانسته بلکه شهروندان سعودی این حمله را انجام داده اند. 15 نفر از 19 حمله کننده این حادثه اتباع سعودی بوده اند.

مقامات غربی که در جلسه حضور داشته اند می گویند این مسئله نشان دهنده عمق مشکلات ایران و عربستان برای رسیدن به توافق بر سر سوریه است، جایی که دو کشور در جنگ داخلی آن دارای گروه های نیابتی هستند. اما جلسه 9 ساعته روز جمعه منجر به بیانیه ای 9 بندی شد که ارائه دهنده اهدافی مشترک برای دستیابی به راه حلی برای بحران سوریه شد.

عادل الجبیر، فردای این نشست به بحرین سفر کرد و در جریان سخنرانی در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک منامه انتقادات تندی علیه مداخله ایرانی ها در سوریه کرد. وی دو خط قرمز دولت سعودی برای پیشرفت در سوریه را این گونه توصیف کرد: باید برای خروج رئیس جمهور بشار اسد از قدرت تاریخی تعیین شود و تمام نیروهای خارجی، به ویژه نیروهای ایرانی در آغاز فرآیند سیاسی، سوریه را ترک کنند. ایران صدها مبارز در سوریه دارد و هزاران سرباز حزب الله هم حمایت می کند.

الجبیر در سخنرانی اش گفته است: «این بستگی به ایران دارد که خواهان روابط خوب با ما براساس حسن همجواری باشد یا به دنبال روابط تنش آمیز باشد.»

روز دوشنبه ایران تهدید به ترک مذاکرات به خاطر اظهارات الجبیر کرد. خبرگزاری دولتی ایران گزارش داد که رئیس جمهور حسن روحانی گفته است: «جوانان کم تجربه در یکی از کشورهای منطقه با درشت گویی در برابر بزرگان به جایی نخواهند رسید.» این گونه برداشت می شود که منظور روحانی، الجبیر بوده است.

فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا روز شنبه در بحرین به من گفت که به دستیابی مذاکرات وین به رهبری کری به نتیجه، احتیاطاً خوشبین است. اما به این نکته هم اشاره کرد که خط قرمز سعودی ها که توسط الجبیر گفته شده است مبنی بر این که نیروهای ایرانی در آغاز فرآیند سیاسی باید سوریه را ترک کنند، عملی نخواهد شد.

هاموند در این رابطه می گوید: «البته که این مسئله قابل دستیابی نیست. بنابراین چنین بحث هایی فرضی است. همین که هیچ کدام از طرفین مذاکرات را ترک نکردند، خودش دستاورد است. برای ایرانی ها و سعودی ها شرکت در چنین بحث هایی کار ساده ای نیست.»

هاموند می گوید دو طرف همچنان بر سر مسائل مختلفی از جمله زمان خروج اسد از قدرت، اختلاف دارند. ایران و روسیه خواهان این هستند که اسد بتواند در انتخابات جدید شرکت کند، اما ایالات متحده، کشورهای اروپایی و عربی به این که اسد جزئی از راه خل سیاسی باشد، اعتقادی ندارند.

ایران هیچ وقت با مفاد بیانیه ژنو موافقت نکرده است. این نکته قابل ذکر است که در بیانیه مشترک وین هیچ اشاره ای به دولت انتقالی نشده است. در آن به سادگی به این موضوع اشاره می شود که سازمان ملل، فرآیند سیاسی برای دستیابی به قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات جدید را رهبری خواهد کرد. اگر این لحن همچنان باقی بماند، ایران امتیاز بزرگی در زمینه باز بودن در برای ادامه حکومت اسد به دست آورده است. ایالات متحده با تلاشش مبنی بر آوردن ایران به میز مذاکره، ممکن است راه حلی برای جنگ سوریه به دست آورده باشد.

منبع: بلومبرگ ویو/ مترجم: حسین هوشمند