عذرخواهی رسمی شرط ایران برای سفر مشعل

دیپلماسی ایرانی: اظهارات موسی ابو مرزوق، معاون رئیس دفتر سیاسی حماس مبنی بر این که هیئتی متشکل از کادر رهبری این جنبش تمایل دارد به تهران سفر کند، به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران نشان از افزایش دست پاچگی و نگرانی رهبران این جنبش اخوانی از خشم ایرانی ها دارد.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، حماس از زمان آغاز تحولات سوریه در صف مخالفان بشار اسد قرار گرفت و به دلیل همین رویکرد و کمکی که به مخالفان سوری می رساند، اعتماد ایران را از دست داد. بعد از این تغییر رویکرد ایران کمک های مالی خود را به حماس قطع کرد و حماس رفته رفته وارد بحران مالی شدید شد. بعد از سقوط حکومت اخوان المسلمین در مصر که حماس آن را پشتیبانی اصلی خود می دید و روی قدرت گرفتن آن حساب ویژه ای باز کرده بود و گمان می کرد خلاء عدم وجود ایران را می تواند با وجود آن پر کند، ستاره قبال حماس نیز افول کرد. از آن موقع بود که رهبران حماس تلاش های تازه ای را برای نزدیکی به ایران آغاز کردند. اما اکنون این تلاش ها به یک چالش جدی برخورده است؛ ایران عادی سازی روابط با حماس را منوط به سفر خالد مشعل، دبیر کل حماس به تهران و عذرخواهی رسمی او از ایران بابت رفتارهای گذشته اش و دادن تعهد به این که از حالا به بعد بر اساس دستورالعمل ایران در منطقه رفتار می کند، کرده است.

این در حالی است که مسئولان ایرانی به اطلاع مشعل رسانده بودند که آمادگی دارند از او در تهران استقبال کنند اما او بیشتر اوقات می گفت ترجیح می دهد این دیدارها در خارج از ایران صورت بگیرد.

بسیاری بر این اعتقادند که خودداری مشعل از سفر به تهران به دلیل ترس او از انتقاد ایرانی ها در تهران نیست، بلکه او تمایل دارد دیدار با مسئولان ایرانی در خارج از ایران صورت بگیرد که ایرانی ها اگر پیشنهادی را به او دادند که باب میلش نبود، بتواند با فراغ بال رد کند. به ویژه که همچنان تمایل ندارد بر اساس منافع ایران در منطقه رفتار کند.

خالد مشعل که یکی از رهبران فعال در سازمان جهانی اخوان المسلمین محسوب می شود، عموم تحرکات سیاسی خود را با رهبران این سازمان هماهنگ می کند. در عین حال او در قطر اقامت گزیده و دوحه نیز دستورات خاص خود را به او می دهد و می خواهد که مشعل همیشه در دسترس آن باشد و مطابق با دستورات آن عمل کند، در عین حال قطر می خواهد با حفظ خالد مشعل در سازمان جهانی اخوان المسلمین نیز اعمال نفوذ کند و از آن به عنوان یک برگ برنده منطقه ای در پرونده های مختلف استفاده کند.

سفر خالد مشعل به عربستان سعودی در ماه مبارک رمضان باعث خشم ایرانی ها شد، در آن سفر مشعل با ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان دیدار کرد اما مقامات عربستانی گفتند که این سفر تنها یک سفر زیارتی بوده و هیچ گونه جنبه سیاسی نداشته است. اما حتی اگر این سفر زیارتی هم باشد این مساله ایرانی ها نیست، ایرانی ها می پرسند چگونه است که مشعل می پذیرد به عربستان برود اما حاضر نیست به ایران بیاید در حالی که دعوت آنها از او همیشه به قوت خود باقی مانده است. چه مانعی وجود دارد که باعث می شود مشعل در طول چهار سال گذشته به ایران سفر نکند؟

گزارش های رسانه ای حاکی از آن است که چند روز بعد از سفر مشعل به ریاض برخی از مقامات ایرانی به نمایندگان حماس در یکی از پایتخت های عربی گفتند که تهران سفر مشعل به ریاض را محکوم می کند و آن را حرکتی علیه خود می داند.

این در حالی است که یکی از مسئولان ایرانی سفر هیئتی از حماس به تهران در آینده نزدیک را بعید دانسته است.

رهبران حماس با وجود نیاز شدید مالی و نظامی هنوز نمی خواهند به شکل علنی خود را وفادار به ایران نشان دهند به ویژه که بعد از کودتای 30 ژوئن 2013 علیه حکومت اخوان المسلمین در مصر نیز مواضعی خصمانه علیه حکومت جدید مصر اتخاذ کرده اند و این مساله فشارها را به آنها افزوده است.

تحلیلگران این مواضع حماس را دو گانه می دانند و بازی این جنبش روی چند طناب توصیف می کنند که بر انزوای حماس می افزاید.  

محمد مشارقه، تحلیلگر سیاسی فلسطینی در این باره می گوید: «جنبش حماس از هیچ تلاشی برای حفظ حکومت خود بر نوار غزه فروگذار نمی کند برای همین بر روی تمام طناب ها بازی می کند حتی اگر این مساله به حساب وحدت قضیه فلسطینی تمام شود.»

وی در ادامه می افزاید: «از دست دادن نوار غزه اشتباهی فراموش نشدنی برای حماس است، فکر حماس هر گونه میهن گرایی را نفی می کند، حماس معتقد به ایجاد امت و جماعت و پیروی از چنین شیوه ای است، حماس خود را شاخه فلسطینی سازمان جهانی اخوان المسلمین می داند و فکر می کند باید بیشترین خدمت را به جریان بزرگ اخوان المسلمین کند.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: یکشنبه 22 شهریور 1394 / انتشار مجدد: شنبه 4 مهر 1394