آمریکا فکری برای فردای توافق نکرده است

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما راست می گوید. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، توافق هسته ای با ایران توافق خوبی خواهد بود، بهترین توافقی که از راه مذاکره با جمهوری اسلامی می توان به دست آورد. برخلاف اظهارات بنیامین نتانیاهو، این توافق راه را برای دستیابی ایران به سلاح هسته ای باز نخواهد کرد.

اما رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه روز سه شنبه گذشته با رسانه های اسرائیلی تلویحاً به بزرگترین نقطه ضعف توافق نیز اشاره کرد. اوباما به درستی و زیرکانه ادعای امکان نقض توافق توسط ایران را رد و اشاره کرد که طرح بازگرداندن تحریم ها به وضعیت اولیه در صورت نقض توافق باعث می شود وضعیت از این بدتر نشود.

با این حال، سناریوی خطرناکتر آن است که ایران به توافق پایبند بماند و تحریم ها برداشته شوند. در آن صورت، ایران دوباره به منابع مالی عظیمی دسترسی خواهد داشت و در آن صورت، همان طور که در گذشته شاهد بوده ایم، سرمایه دولتی برای گسترش نفوذ و قدرت ایران در سرتاسر خاورمیانه از طریق حمایت از سازمان هایی مانند حزب الله لبنان و حوثی های یمن به کار گرفته خواهد شد.

آمریکا برای اسرائیلی ها چه پاسخی دارد؟ آنها نه تنها از ایران هسته ای، بلکه از حزب الله و دیگر نیروهای همپیمان سرتاسر خاورمیانه می ترسند. در پاسخ به این نگرانی اوباما پاسخی سرسری داد: «این فکر اشتباه است که می توانیم تحریم ها را تا ابد ادامه بدهیم.»

این گفته اوباما به دو واقعیت اشاره دارد که تاکنون در مورد آنها به صراحت بحث نشده است:

اول آن که نمی توان تحریم ها را برای مدت طولانی اعمال کرد. تلاش برای حفظ وضع موجود تحریم ها، در نهایت تنش ها را به اوج می رساند. این تنش ها در بهترین حالت به درگیری نظامی دامنه دار و در بدترین حالت به دستیابی ایران به سلاح هسته ای منجر می شود. هر دو سناریو، تحریم ها را بی اثر می سازند.

دوم آن که پاسخ رئیس جمهور مهر تأییدی بر این واقعیت است که در برابر این وضعیت جدید و غیرقابل پیش بینی، ایالات متحده هیچ نقشه ای علیه ایران ندارد که با بهبود وضعیت اقتصادی، روز به روز بر نفوذش در خاورمیانه افزوده می شود. با رهایی ایران از قید تحریم ها، پیش بینی اقدامات این کشور دشوار خواهد شد، اما در عین حال وضعیت بسیار بهتر از رویارویی با حکومتی مجهز به سلاح هسته ای است. در هر صورت، به لطف توافق اوباما، دست غرب در مقابل ایران بسته خواهد بود.

اگر ایران در عراق، لبنان، سوریه و یمن به اهداف منطقه ای اش دست پیدا کند، پاسخ ایالات متحده چه خواهد بود؟

این اقدامات هیچ کدام ناقض توافق هسته ای نخواهند بود، اما منجر به تهدید امنیت در منطقه حساسی می شوند که منبع نفت جهان و میزبان اسرائیل، یکی از متحدان اصلی ایالات متحده است. اگر انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا باعث شود فردی با ذهنیت مشابه اوباما، مثلاً هیلاری کلینتون، بر سر کار بیاید، ازسرگیری تحریم های اقتصادی روش بهتری برای فشار بر جمهوری اسلامی خواهد بود، به خصوص وقتی که نتیجه این تحریم ها، یعنی راضی کردن مقامات ایران به حضور پای میز مذاکره، دیده شده است. با این حال، تجدید تحریم ها به معنی لغو توافق هسته ای خواهد بود و به ایران اجازه خواهد داد که به سوی داشتن سلاح هسته ای حرکت کند و در توجیه این اقدام بگوید که باید امنیتش را در مقابل دشمنان بدخواه حفظ کند.

تنها گزینه غرب برای اجتناب از اقدام نظامی علیه ایران آن است که از اعمال تحریم های جدید خودداری، اما از متحدان و کارگزارانش در منطقه خاورمیانه پشتیبانی مالی کند. این مسئله منجر به وقوع جنگ سرد خواهد شد و البته در خاورمیانه، جنگ سرد چندان هم سرد نیست و دمای آن گاهی به 40 درجه می رسد. نبردهای بی امانی در یمن، عراق و سوریه درخواهند گرفت؛ ایران احتمالاً به حمایتش از حماس ادامه خواهد داد؛ و همزمان حزب الله با پرتاب موشک و حمله به آن سوی مرز، اراده اسرائیل را به سنگ محک خواهد زد و سعی خواهد کرد آزار دادن دوستان یهودی ایالات متحده به منافع این کشور آسیب بزند.

این سناریوهای احتمالی تصویر ناخوشایندی پیش روی ما می گذارند: ایالات متحده در نبردی گرفتار خواهد شد که نه توانایی جنگیدن در آن را دارد و نه دوست دارد ببازد. میل به هر نوع مداخله در خاورمیانه در میان آمریکایی ها پایین است و حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه ها و کشورهای همپیمان در منطقه به مانند گذشته منجر به آشوب و نفرت و از دست رفتن جان های بیشتری خواهد شد.

قطعاً توافق فعلی با ایران به ایالات متحده مقداری زمان خواهد داد تا با این چالش های جدید رو به رو شود. اما هر چه به پایان ماه ژوئن نزدیک تر می شویم، باید فکر کنیم که غرب چگونه می تواند از این موقعیت تاریخی بیشترین بهره را ببرد؟

منبع: یدیوت آحرونوت/ مترجم: علی عطاران