اروپا به دنبال همکاری منطقه‌ای با ایران

نویسنده: الدار ممدوف*

دیپلماسی ایرانی: در سال 2010، منوچهر متکی، وزیر خارجه وقت ایران از پارلمان اروپا در بروکسل بازدید کرد، وی مورد اعتراض چندین تن از اعضای پارلمان که مشهور به داشتن روابط نزدیک با سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند و عکس های ندا سلطان که در جریان درگیری های پس از انتخابات سال 2009 کشته شده بود را در دست داشتند، قرار گرفت. آنها حتی مانع از ورود متکی به اتاق جلسات شدند تا جایی که نیروهای امنیتی وارد داستان شدند.

تفاوت چندانی میان آن سفر و سفر اخیر هیات نمایندگی ایران به بروکسل در 6 و 7 می وجود نداشت چون منافقین تلاش بسیاری برای لغو این سفر انجام دادند و به همین دلیل در لابی که با نمایندگان داشتند قصد تصویب لایحه ای در محکومیت مجازات اعدام در ایران داشتند که می توانست منجر به لغو این سفر شود. وقتی طرحشان شکست خورد، آنها از نمایندگان پارلمان اروپا درخواست کردند تا این هیات را بایکوت کنند.

با این حال در نهایت، 5 نفر از اعضای اصولگرای مجلس ایران به سرپرستی کاظم جلالی وارد بروکسل شدند و اولین دیدار پارلمانی در هفت سال گذشته را انجام دادند. نمایندگان مجلس ایران در کنار جلسات مشترکی که با همتایان اروپایی خودشان داشتند، مورد استقبال مارتین شولتز (سوسیال دموکرات از آلمان)، رئیس پارلمان اروپا و المار بروک (سوسیال مسیحی از آلمان) رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان هم قرار گرفتند.

رشد منافع همگرایی میان اتحادیه اروپا و ایران تغییر چشمگیری داشته است. در مقطع کنونی بحث ها در بروکسل بر نگرانی های سنتی اروپایی ها در رابطه با برنامه هسته ای ایران و حقوق بشر متمرکز نیست، بلکه بر وضعیت خاورمیانه متمرکز شده است. در سناریویی که کشورها به سرعت فرو می پاشند و تهدیدهای تروریستی در حال گسترش است، مقامات اروپایی، ایران را باثبات ترین و قابل پیش بینی ترین بازیگر دولتی در منطقه می دانند.

در واقع در جمع های خصوصی آنها می گویند که تلاش های منطقه ای جدید عربستان سعودی منجر به تحکیم جبهه سنی در برابر «تهدید ایرانی ها» است. عربستان سعودی و نه ایران در حال ظهور به عنوان قدرت انقلابی خاورمیانه است. عربستانی که در سال 2013 به نشانه اعتراض به ناتوانی سازمان ملل به اقدام علیه بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و مقابله با ایران از عضویت در شورای امنیت سازمان ملل انصراف داد.

سیاست خارجی اتحادیه اروپا تحت مدیریت فدریکا موگرینی قطعاً نظرات عربستان درباره این که ایران ریشه همه تنش ها در خاورمیانه است را قبول ندارد. در واقع، توافق هسته ای موجب باز شدن درهای مشارکت با ایران بر سر مسائل منطقه ای، شامل سوریه و یمن می شود که موجب خشم عربستان سعودی شده است. مقامات اروپایی از جمله موگرینی هم اکنون درباره احتمال گفتگوهای منطقه ای با ایران در حال بحث هستند، در حالی که کاترین اشتون، سلف وی فقط درباره مشکل برنامه هسته ای با ایران مذاکره می کرد.

بزرگترین مانع در مقابل اتحاد مجدد ایران و اتحادیه اروپا، موضع برخی از اعضای اتحادیه اروپا است. کمی پیش از آن که هیات نمایندگان مجلس ایران وارد بروکسل شوند، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه از عربستان سعودی و قطر دیدار کرد، دو کشوری که بزرگترین خریدار تسلیحات فرانسوی هستند. آن گونه که بیانیه مشترک فرانسه- عربستان نشان داد، دو کشور به دنبال تحکیم همکاری ها به ویژه در زمینه دفاعی هستند.

این مسئله نشان می دهد که موضع سختگیرانه فرانسه در میان اعضای گروه 1+5 در مذاکرات هسته ای با ایران، به خاطر نزدیکی این کشور با سعودی ها و اسرائیلی ها است. البته دولت فرانسه به خاطر مشکلات اقتصادی نیازمند چنین قرارداهای تسلیحاتی است، اما فروش گسترده تسلیحات به پادشاهی های خلیج فارس ممکن است هزینه های استراتژیک قابل توجهی در مبارزه با داعش و القاعده داشته باشد. نمایندگان مجلس ایران هم از این که هیچ اقدام جدی و گام بزرگی در زمینه مبارزه با داعش و تروریسم القاعده برداشته نشده است، ناراحت اند و حقایقی وجود دارد که این ادعا را ثابت می کند.

* دیپلمات اهل لتونی و مشاور سیاسی سوسیال دموکرات ها در کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند