اسرائیل مانع ارسال اس- 300 روسی به ایران

نویسنده: مارک کاتز

دیپلماسی ایرانی: گزارش های زیادی درباره اینکه بنیامین نتانیاهو اخیراً در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین بر سر پایان تحریم فروش سامانه موشک های دفاع هوایی اس-300 به ایران، صحبت کرده است، وجود دارد. پوتین هم در جواب به نتانیاهو گفته است این موشک ها «کاملاً دفاعی» هستند و «هیچ تهدیدی برای اسرائیل نیستند.»

نتانیاهو با وجود اینکه متقاعد شده ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای نیست، اما رسماً آن را انکار می کند و مدت هاست که مخالف فروش اس- 300 روسی به ایران است. درحالی که مسکو این تسلیحات را «کاملاً دفاعی» معرفی می کند، تحلیلگران بدبین در اسرائیل از این هراس دارند که این سیستم موشکی دفاعی به ایرانی ها این اجازه را بدهد که با خیال راحت و این که اسرائیلی ها یا آمریکایی ها دیگر نمی توانند به  آنها حمله کنند، به دنبال ساخت سلاح هسته ای بروند.

حتی اگر ایران قصد حمله هسته ای را هم نداشته باشد، در اختیار داشتن قابلیت ساخت سلاح های هسته ای- براساس ترس اسرائیلی ها- موجب تهاجمی تر شدن رویکرد ایران در خاورمیانه خواهد شد. تعدادی از کشورهای عرب (به خصوص در منطقه خلیج فارس) نگرانی مشابهی در زمینه چشم انداز ایران مسلح به سلاح هسته ای دارند.

تصمیم روسیه مبنی بر پایان دادن به تحریم ایران در زمینه فروش اس- 300، به نظر می رسد باعث تغییر مهمی در روابط روسیه و اسرائیل خواهد شد. در دولت پوتین، روابط روسیه و اسرائیل بسیار نزدیک بوده است. علاوه بر افزایش روابط تجاری، روسیه و اسرائیل در حوزه امنیتی هم همکاری دارند. اسرائیل همچنین یکی از معدود منابع تکنولوژی نظامی غربی برای مسکو است.

با این حال، روسیه و اسرائیل هیچ وقت در چندین موضوع شامل ایران، سوریه و گرجستان، چشم به چشم یگدیگر نگاه نکرده اند. در حالی که روابط روسیه و گرجستان در سال 2008، تیره و تار شده بود، اسرائیل به دولت ساکاشویلی در تفلیس کمک نظامی می کرد. اما اسرائیل ظاهراً با دستور مسکو این کمک ها را قطع کرد و در آگوست همان سال جنگ روسیه علیه گرجستان آغاز شد. ناداو زوی در آگوست 2008 در روزنامه معاریو نوشت: «روس ها اعلام کرده اند که به درخواست اسرائیل سیستم های تسلیحاتی را به کشورهایی که برای اسرائیل تهدید تلقی می شوند، نخواهند داد.»

تعدادی از رسانه ها (همان طور که چند روسی مطلع به من گفته اند) به این نکته اشاره کرده اند که براساس درک روسی- اسرائیلی بوده است که روسیه اس- 300 را به ایران نداده است، با وجود این که مسکو با تهران در این زمینه قرارداد داشته است. اخیراً در 19 ژانویه 2015، روزنامه مسکو تایمز به صحبت روسلان پوخوف (رئیس مرکز تحلیل های استراتژیک و تکنولوژی ها و عضو هیات مشاوران عمومی وزارت دفاع روسیه) اشاره می کند که می گوید: «روسیه تعهدی مخفیانه به اسرائیل دارد که اس- 300 را به ایران یا سوریه ندهد.»

فرض کنیم که گزارش ها مبنی بر درک روسی- اسرائیلی درست باشد، چرا پوتین در حال حاضر تصمیم به نقض آن گرفته است؟ آیا قصد چنین کاری را دارد؟ یک توضیح این است که پوتین ممکن است بخواهد در این زمینه کیک خودش را داشته باشد و آن را بخورد، یعنی نسخه های متفاوتی از اس- 300 وجود دارد. اگر پوتین اسرائیلی ها را متوجه کرده باشد که قصد دارد مدل های کمتر پیشرفته اس- 300 را به تهران بدهد، اشاره به جمله اش که «تهدیدی برای اسرائیل نخواهد بود» در واقع اطمینان بخشی به نتانیاهو است.

پوخوف احتمال دیگری را مطرح کرده است. وی در 14 آوریل در مسکو تایمز می نویسد: «اسرائیلی ها در حال حاضر به صورت تاکتیکی از پوتین در اوکراین حمایت می کنند، به همین دلیل وی این روابط را به خاطر مشتی دلار قربانی نمی کند. تا زمانی که نتانیاهو در قدرت است، روسیه اس- 300 را به ایران نمی دهد.»

اگر مسکو اس- 300 را به ایران تحویل دهد، مشخص خواهد شد که پوخوف اشتباه کرده است، اما اگر وی درست گفته باشد ایران می تواند آن را براساس تجربه های گذشته اش با مسکو در زمینه فروش تسلیحات یعنی قرارداد محرمانه گور- چرنومردین در سال 1995 و سپس دستور لغو فروش اس- 300 به ایران در زمان مدودف در سال 2010 مقایسه کند.

با این حال اگر مسکو تصمیم بگیرد مدل پیشرفته اس- 300 را به ایران بدهد، ممکن است دیگر نتانیاهو و پوتین بر سر اهداف متقابل کار نکنند. ممکن است هر دو به این باور رسیده باشند که از سرگیری انتقال اس-300 به ایران مانع از رسیدن به چشم انداز توافق هسته ای ایران شود. توافقی که موجب ترس هر دو طرف از بهبود روابط ایران و آمریکا می شود، پوتین نگران افزایش نفوذ آمریکایی ها در منطقه است و نتانیاهو هم نگران نفوذ بیشتر ایرانی ها در واشینگتن است.

* استاد دولت و سیاست در دانشگاه جورج میسون. وی مدرک دکترای علوم سیاسی اش را در سال 1982 از دانشگاه ام آی تی کسب کرده است. کاتز نویسنده کتاب های متعددی از جمله «ترک بدون شکست خوردن: جنگ علیه ترور پس از عراق و افغانستان» است.

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند   

انتشار اولیه: جمعه 28 فروردین 1394 / انتشار مجدد: چهارشنبه 2 اردیبهشت 1394