توافق، سیاست منطقه‎ای ایران را تغییر نمی‎دهد

 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از بروکینگر، پولاک نوشت: یکی از مباحثی که میان گروه های چپی و راستی در مورد توافق هسته ای احتمالی با تهران مطرح می شود نگرانی در مورد چگونگی رفتار ایران پس از انجام این توافق است. مخالفان توافق اغلب این ایده را مطرح می کنند که در این صورت ایران خود را کمتر متعهد می داند و بیش از پیش مصمم می شود که تعهدات انقلابی خود را به اثبات برساند و بنابراین رویکرد تهاجمی را در پیش خواهد گرفت. در مقابل، دولت اوباما بارها تاکید کرده که باور دارد یک توافق هسته ای می تواند آغاز دوستی بیشتر با ایران باشد که در نهایت باعث تعدیل رویکرد تهاجمی می شود. در واقع مقامات دولت آمریکا بارها گفته اند یکی از دلایلی که در مورد سوریه به آهستگی پیش می روند، انتظارشان تا انجام توافق هسته ای است، زمانیکه معتقدند ایران تمایل بیشتری برای مصالحه در مورد سوریه خواهد داشت.

 

پولاک در ادامه نوشت: هر دوی این مواضع منطقی هستند اما به عقیده من آنچه باعث ترس راستی ها و امیدواری چپی ها شده، هیچ کدام رخ نخواهد داد. پیش بینی رفتار ایران در آینده مانند همیشه سخت خواهد بود چراکه انگیزه های ایران برای ورود به مذاکرات هسته ای، مسائل هسته ای هستند و تصمیم گیری های این کشور همواره مبهم بوده است. با وجود پیش بینی های احتیاطی مهمی که وجود دارند، من تفکرات خود در این زمینه را مطرح می کنم.

 

نخست اینکه همواره به نظر می رسد ایران در قبال کشورهای مختلف منطقه، سیاست های مجزایی دارد. ایران در هر مورد، منافع خاصی را در هر کشور دنبال می کند و در مورد چگونگی برخورد با آن کشور در مباحث سیاسی شرکت می کند که طی آن سیاست های پیچیده داخلی با دیدگاه های مختلف استراتژیک برای سیاست گذاری در قبال آن کشور مورد بحث قرار می گیرد. از آنجایی که این سیاست ها از یک سو ریشه در منافع استراتژیک ایران دارند و از سوی دیگر باید در راستای سیاست های داخلی ایران باشند، در طول زمان تداوم خواهد داشت. تاکتیک ها تغییر می کنند اما رویکرد استراتژیک ثابت خواهد بود.

 

در حال حاضر گمان می کنم که سیاست ایران در قبال سوریه مبتنی بر منافع خود و سیاست های مربوط به این کشور است. به نظر می رسد سیاست هایش در قبال عراق نیز مبتنی بر منافع خود سیاست های مربوط به این کشور است. در مورد بحرین، عربستان، یمن و دیگر کشورها نیز همینطور. در صورت دستیابی به توافق هسته ای نیز به نظر نمی رسد که این منافع و این سیاست ها احتمال تغییر داشته باشند. فکر می کنم ایرانیان دلیلی نمی بینند که در واکنش به توافق هسته ای، بخواهند در مورد سوریه با آمریکا مصالحه کنند. ضمن اینکه دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم ایران در عراق، سوریه، یمن یا دیگر مناطق محدودیت های کمتری خواهد داشت. اقدامات ایران در این مناطق دقیقا مبتنی بر آن اهدافی است که ایران قصد دستیابی به آنها در این مناطق را دارد و تحت تاثیر توافق هسته ای قرار نخواهد گرفت.

 

پرداختن به این نکته نیز ارزشمند است که ایرانیان در سراسر منطقه از شرایط موجود بسیار راضی هستند- بیشتر به این دلیل که شرایط موجود به نفع آنها است. متحدان شیعه آنها در عراق، لبنان و یمن بر شرایط مسلط هستند. در سوریه، دولت اسد همچنان بر سرقدرت است و دستاوردهای مهمی در مقابل مخالفان داشته و هیچ نشانه ای از سقوط اش به چشم نمی خورد. ایرانیان حس می کنند که می توانند عملکرد بهتری در بحرین داشته باشند، اما در میان کشورهایی که در بازی منطقه ای حضور دارند، شاید بحرین تنها کشوری باشد که مورد توجه ایران است اما ایرانیان اعتقادی به پیروزی در آن ندارند. بنابراین هیچ دلیل خاصی وجود ندارد که فکر کنیم ایران به دنبال افزایش رویکرد تهاجمی در این کشورها است اما به دلیل مذاکرات هسته ای در این زمینه محدود شده است.

 

با این حال دستکم یک عامل وجود دارد که می تواند واکنش منطقه ای قابل توجه ایران در پی توافق هسته ای را به دنبال داشته باشد و آن چگونگی واکنش عربستان به این توافق است. همانطور که کاملا مشخص است، سعودی ها خیلی طرفدار یک توافق هسته ای با ایران نیستند. البته انتظار نمی رود که عربستان در واکنش به این توافق، به دنبال تسلیحات هسته ای برود. این فکر احمقانه است. سعودی ها در تمام این سال ها دلایل خوبی برای عدم برخورداری از تسلیحات هسته ای داشته اند (و پاکستان هم دلایل خوبی برای عدم اعطای این تسلیحات به عربستان دارد.) علاوه بر این، دورنمای روشنی در انتظار سعودی ها نخواهد بود. تصور کنید: ایران توافقی را با آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین امضا می کنند که بر اساس آن می پذیرد هرگز سلاح هسته ای تولید نکند و محدودیت هایی را بر برنامه غنی سازی خود می پذیرد تا به جهان اطمینان دوباره بدهد که سلاح هسته ای نخواهد ساخت. در این شرایط اگر عربستان اقدام به خرید بمب از پاکستانی ها کند، ناگهان ریاض و اسلام آباد به چهره های منفور جهانی تبدیل می شوند و تمام همدردی ها به ایرانی اختصاص می یابد که رفتاری درست را در پیش گرفته و در مقابل، تقاضای جهانی برای تحریم عربستان (و پاکستان) به دلیل اقدام به انجام کاری که ایران توافق کرده انجام ندهد، مطرح خواهد شد. هیچ یک از این اقدامات برای عربستان منطقی نخواهد بود.

 

در ادامه یادداشت پولاگ آمده: گفته می شود ممکن است عربستان به گونه دیگری واکنش نشان دهد. اول اینکه فکر می کنم خیلی زود بعد از اعلام دستیابی به توافق هسته ای با ایران، سعودی ها از قصدشان برای آغاز برنامه هسته ای خود تا همان سطوحی که ایران اجازه دارد را اعلام خواهند کرد. بنابراین اگر برای مثال ایران اجازه حفظ شش هزار و 500 سانتریفیوژ نسل اول و 150 کیلو اورانیوم با غنای 3.5 درصدی داشته باشد، عربستان نیز برنامه ای با همین ابعاد را آغاز خواهد کرد. چنین اقدامی هم برای ایران (که سعودی ها برنامه خود را با برنامه هسته ای آنها به صورت گام به گام پیش خواهند برد) و هم برای غرب (که در صورت عدم فشار بر ایران برای پایبندی به تعهدات جدید، با تکثیر هسته ای بیشتر در خاورمیانه روبرو خواهد بود) هشداری جدی خواهد بود.

 

دوم اینکه ممکن است عربستان گزینه افزایش حمایت از گروه های مختلف سنی که در حال جنگ با متحدان ایران در منطقه هستند را انتخاب کند. در واقع، در شرایطی که ایران ممکن است نیازی به تقویت جایگاهش نداشته باشد، احتمالا عربستان خواهد داشت. احتمالا پس از توافق هسته ای سعودی ها دست به چنین اقدامی می زنند تا به ایران نشان دهند که نباید از این مسئله برای ضربه زدن به طرف دیگر استفاده کند. ضمن اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس بیش از آنکه به دنبال همکاری با تهران باشند، احتمال دارد در تلاش برای بازداشتن ایران، مقابل تهران قرار گیرند. این مسئله بزرگترین خطر یک توافق هسته ای است. کشورهای خلیج فارس آنقدر قدرتمند نیستند که بتوانند به تنهایی مقابل ایران بایستند و اگر اقدام تحریک آمیزی علیه ایران داشته باشند، حتی اگر با نیت بازدارندگی در مقابل تهاجم باشد، به راحتی باعث چنین تهاجمی می شوند. اگر آمریکا حضور نداشته باشد که به آنها اطمینان دهد و مانع ایران شود، شرایط بسیار بدی شکل خواهد گرفت.