دو پیامی که حسین فریدون به ژنو برد

دیپلماسی ایرانی: مقامات ایران و آمریکا آخرین تلاش های خود را برای نجات مذاکرات هسته ای و سقوط در بحرانی بزرگ آغاز کردند. شماری از ناظران غربی در گفتگو با منابع دبکا فایل در تهران و واشنگتن تصریح کردند نجات مذاکرات دیگر امکان پذیر نیست.

در روزهای اخیر شماری از مقامات رده بالا برای شرکت در مذاکرات با عجله خود را به ژنو رساندند: ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا که به جان کری وزیر امور خارجه این کشور پیوسته است و از سوی دیگر، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و حسین فریدون برادر حسن روحانی رئیس جمهور ایران در مذاکرات جدید محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه این کشور را همراهی می کنند.

در شرایط کنونی به نظر می رسد دولت اوباما دیگر نمی تواند امتیازی برای تهران در مذاکرات قائل شود. مذاکره کنندگان ایرانی نیز در مقابل درخواست های آمریکا برای کاهش شمار سانتریفیوژهای فعال در روند غنی سازی اورانیوم و تعیین کردن سقفی مشخص برای ذخایر اورانیوم غنی شده، موضعی سرسختانه اتخاذ کرده اند. تهران همچنین پیشنهاد مذاکره کنندگان طرف مقابل را برای لغو تدریجی تحریم ها و در روندی چند ساله، رد کرده و لغو سریع تحریم ها را خواستار شده است.

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز در گفتگوهای روز شنبه بیست و یکم ماه فوریه (دوم اسفند ماه) با خبرنگاران به اختلاف نظرهای موجود در مذاکرات اشاره کرد: «هنوز اختلاف نظرها قابل توجه است و هنوز راه درازی در پیش روست.» وی همچنین هشدار داد: «رئیس جمهور اوباما هر اتفاقی هم که رخ دهد، قصد طولانی کردن این گفتگوها و تمدید مهلت تعیین شده قبلی برای مذاکرات را ندارد.» وزیر امور خارجه آمریکا همچنین تاکید کرد: «بدون شک از مواضع خود در مورد آنچه که ایران لازم است برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه هسته ای اش انجام دهد، عقب نشینی نخواهیم کرد.»

تحلیلگران نشریه دبکا فایل (ارائه کننده خدمات در زمینه اخبار امنیتی و اطلاعاتی) چهار نظریه در مورد بن بست کنونی در گفتگوها دارند:

1. مشخص نیست که آیا دولت اوباما سعی دارد (با خودداری از قائل شدن امتیاز در مذاکرات) راه و اهرم فشاری بیابد که بتواند از طریق آن دولت ایران را به عقب نشینی از مواضع خود وادار سازد یا خیر؟! اما به هر جهت بعید است که آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم ایران با قائل شدن امتیاز جدیدی در مذاکرات موافقت نماید.
2. به نظر می رسد دولت اوباما به مرحله ای رسیده که برای قائل شدن امتیاز جدید در مذاکرات و معامله با تهران، محدودیت دارد. در چنین شرایطی، دولت اوباما احتمالا در بهترین حالت تنها تغییرات اندک در شرایط کنونی را پیشنهاد خواهد کرد.
3. باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا ممکن است فروپاشی احتمالی رویکرد دیپلماسی هسته ای در مقابل ایران را پذیرفته باشد.
4. چه مذاکرات ادامه یابند و یا متوقف شوند، آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران در مورد ابعاد مشکوک نظامی برنامه هسته ای (مسئله ای که تهران همواره آن را رد کرده است) سوال خواهد کرد و به تحقیقات در این زمینه ادامه خواهد داد. با این حال، ایرانی ها به طور قطع مانع بررسی های بیشتر توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی می شوند. اما به طور قطع آمریکا می تواند به چنین درگیری ای خاتمه دهد به ویژه اینکه اینکه این مسئله راه نجات توافق هسته ای با ایران باشد.

منابع دبکا فایل در ایران تصریح کردند حسن روحانی رئیس جمهور ایران برادر خود را با پیامی ویژه عازم ژنو کرده است. هدف حسین فریدون از شرکت در این دور مذاکرات این است که به دولت اوباما هشدار دهد شکست مذاکرات هسته ای ریاست جمهوری حسن روحانی را که غرب شخصی «میانه رو» می پندارد، به خطر خواهد انداخت. پیام دیگر حسین فریدون این است که ایران با پیشنهاد چارچوب زمانی دو مرحله ای آمریکایی ها، تعیین مهلت 24 ماه مارس برای توافق در مورد اصول توافق و پایان ماه ژوئن برای دستیابی به توافق جامع، مخالف است و بر یک مهلت برای مذاکرات در پایان ماه ژوئن تاکید دارد.

در چنین شرایطی، مسئله سخنرانی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در جلسه مشترک کنگره آمریکا در سوم ماه مارس نیز به پیچیدگی شرایط افزوده است. از نظر نتانیاهو، مسائلی که مذاکره کنندگان دولت های روحانی و اوباما تاکنون بر سر آن توافق کرده اند، ایران را به عنوان کشوری در آستانه تبدیل به قدرت هسته ای می پذیرد و امکان حفظ قابلیت مورد نیاز برای تولید ده ها بمب هسته ای را در آینده برای ایران فراهم می آورد. واکنش دولت اوباما به این مسائل این بوده است که این اتهامات و نگرانی ها به آینده مربوط می شود و لزومی به نگرانی در مورد شرایط آینده نیست.

همه مسائل یاد شده آمریکا، ایران و اسرائیل را در رقابتی سه وجهی قرار می دهد؛ اما مشکل اینجاست که هر یک از طرفین برای رسیدن به خط پایانی متفاوت تلاش می کنند: دولت اوباما قصد دارد تا مهلت 31 ماه مارس به توافق هسته ای برسد و بررسی جزئیات اندک را به مهلت پایان ماه ژوئن موکول نماید؛ تهران می خواهد با گذشتن از مهلت ماه مارس، در توافق نهایی که در پایان ماه ژوئن حاصل می شود، امتیازات بیشتری بگیرد؛ اسرائیل نیز در تلاش است توافق هسته ای را پیش از حاصل شدن، از مسیر خارج نماید.

منبع: دبکا / مترجم: طلا تسلیمی