«قاتل» توافق هسته‌ای چیست؟!

 

به گزارش فرارو، بر اساس آنچه که اولی هاینونن، رییس پیشین بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به آسوشیتدپرس، گفته است همچنان ظرفیت غنی سازی ایران و تعداد سانترفیوژ ها مهم ترین اختلافی است که ایران و ۱+۵ برای پایان دادن به آن هنوز به راه حلی مشخصی نرسیده اند. 

 

پیش از این آسوشیتدپرس خبر داده بود که ایران و آمریکا بر سر یک «مصالحه هسته ای» در حال مذاکره هستند که بر اساس آن بیشتر ۱۰ هزار سانتریفوژ ایران فعال باقی خواهد ماند، اما کارآیی آن ها محدود خواهد شد. به این ترتیب قابلیت بالقوه ایران برای آنچه ساخت سلاح هسته ای خوانده شده است کاهش خواهد یافت، بدون اینکه جمهوری اسلامی مجبور به برچیدن تعداد زیادی از سانتریفوژهای خود شود. 

 

با این حال در صورت صحت ادعای این خبرگزاری و مذاکره دو طرف درباره این مصالحه احتمالی به نظر می رسد که هنوز هیچ توافقی در این رابطه حاصل نشده است. 

 

برای آمریکا پذیریش فعالیت تعداد زیادی از سانتریفیوژ ها در تاسیسات هسته ای ایران کار آسانی نیست. بر اساس آنچه آسوشیتدپرس گزارش کرده بود محدود شدن کارآیی سانتریفیوژ ها هم منتقدان خود را دارد و این منتقدان می توانند کاخ سفید را باز هم تحت فشار قرار دهند. 

 

منتقدان چنین توافق مدعی اند که هرگونه کاهش «کارایی» سانتریفوژ ها بسیار سریع تر از کاهش «تعداد» سانتریفوژ ها قابل بازگشت است و این موضوع نمی تواند به کاهش نگرانی ها نسبت به ایران هسته ای ایران منجر شود. 

 

آمریکایی ها مدعی اند که مدت زمان دستیابی احتمالی ایران به بمب هسته ای باید تا بیش از یکسال افزایش پیدا کند. 

 

یعنی اگر ایران روزی تصمیم به ساخت تسلیحات هسته ای گرفت میزان غنی‎سازی در ایران باید تا حدی کاهش پیدا کرده باشد که ساخت آن بیش از یکسال به منظور آمادگی برای بازدارندگی نیاز به زمان داشته باشد. 

 

بر این اساس آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران همواره خواستار کاهش قابل توجه ظرفیت غنی‎سازی ایران بوده است. 

 

این در حالی است که تیم مذاکره کننده هسته ای ایران با تاکید بر اینکه نگرانی غربی ها درباره ماهیت برنامه هسته ای ایران بیهوده است چرا که تسلیحات هسته ای در دکترین نظامی ایران جایگاهی ندارد، خواستار تعیین تعداد سانترفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای کشورمان بر پایه نیاز ایران شده بود. 

 

بر این اساس با وجود آنکه در حال حاضر چیزی نزدیک به ۱۹ هزار سانترفیوژ در تاسیسات هسته ای ایران فعال هستند، گفته می شود تیم مذاکره کننده هسته ای ایران تاکنون به کاهش کمتر از ۱۰ هزار سانترفیوژ رضایت نداده اند. 

 

از این رو برای آنکه دیدگاه های دو طرف برای کاهش این اختلاف راه حل های مختلف در دست بررسی است که بر اساس آنچه که آسوشیتدپرس مدعی شده است بر اساس سه ایده کلی غرب حاضر است با درخواست جمهوری اسلامی ایران موافقت کند. 

 

به گزارش این خبرگزاری یکی از ایده هایی که با ایران در میان گذاشته شده، میزان ذخایر گاز اورانیوم این کشور را که برای غنی سازی به سانتریفیوژ ها تزریق می شود، محدود می کند. میزان گازی که تهران مجاز به نگهداری اش خواهد بود، به تعداد سانتریفیوژهایی بستگی دارد که ایران نگه می دارد.
 

دوم، ایران می تواند متعهد شود که بخش اعظم اورانیوم غنی شده ای را که تولید کرده، به خارج از کشور منتقل کند، به نحوی که میزان کافی برای ساخت یک بمب نداشته باشد. 

 

احتمال سوم هم این است که ایران ترکیب سانتریفیوژ هایش را بازآرایی کند. این دستگاه ها در ترکیبی موسوم به آبشار ها نصب می شوند، که گاز اورانیوم را تا غلظت های بالا تر غنی می کند. بازآرایی آبشار ها می تواند میزان اورانیوم غنی شده تولیدی در خروجی را کاهش دهد. 

 

به هر سه این پیشنهادات اگر چه می توان ایرادات جدی وارد کرد به خصوص طرح دوم که به نوعی نقض حاکمیت ملی محسوب می شود اما حسنی که این پیشنهادات دارد رسمیت بخشیدن به حق غنی سازی ایران است که از ابتدا تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به دنبال آن بوده است. 

 

بر اساس آنچه که آسوشیتدپرس در ادامه این گزارش مطرح کرد است، تعدیل نسبی مواضع آمریکایی ها در مذاکرات هسته ای محدود به موضوع سانترفیوژ ها و عقب نشینی از خواسته کاهش قابل توجه تعداد سانترفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای ایران نیست. 

 

به گزارش این خبرگزاری آمریکایی ها از خواسته قبلی خود مبنی بر مدت زمان طولانی اجرای توافق جامع هسته ای هم عقب نشینی کرده اند. 

 

پیش از این یکی از مهم ترین اختلافات مطرح در مذاکرات هسته ای به غیر از ظرفیت غنی سازی و تعداد سانترفیوژ ها و همچنین تعیین سرنوشت تحریم های اعمال شده علیه ایران مدت زمان اجرای توافق جامع هسته ای بود. 

 

غربی ها خواستار آن بودند که توافق جامع یا نظارت کامل بر برنامه هسته ای ایران بر اساس توافق میان ایران و گروه ۱+۵ مدت زمانی حدود ۲۰ ساله داشته باشد. با این حال بر اساس آنچه این خبرگزاری اعلام کرده است آمریکایی ها اکنون به زمان ۱۰ تا ۱۲ ساله رضایت داده اند. 

 

با این حال به نظر می رسد که همچنان مهم ترین اختلاف ظرفیت غنی سازی و تعداد سانترفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای ایران است که به گفته اولی هاینونن، رئیس بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، قاتل توافق است. بر اساس او معتقد که گزینه ترکیبی از سه ایده مطرح شده توسط آسوشیتدپرس می تواند مانع از مرگ مذاکرات شود.