یمن به کمک نیاز دارد

نویسنده: باراک بارفی

دیپلماسی ایرانی: یمن با بحران بیگانه نیست. این کشور در میانه جنگ نیابتی بین ایران و عربستان سعودی درگیر شده است، با شاخه القاعده در شبه جزیره عربی دست و پنجه نرم می کند و با مناقشات و جنبش های جدایی طلبانه درگیر بوده و هست؛ به عبارت دیگر، می توان گفت در میان کشورهای جهان عرب، یمن بدترین تجربیات را کسب کرده است.

با این حال، یمن موفق شد از بحران های گذشته جان سالم به در برد. اما این مرتبه برای جان سالم به در بردن از ضربه مهلک ناآرامی ها، به کمک جامعه بین المللی نیاز دارد؛ عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور یمن از سمت خود استعفا کرده است، حوثی ها در یمن قدرت گرفته اند و مشکل بزرگ تر فعالیت های جنبش جدایی طلب در جنوب کشور است.

سابقه ظهور حوثی ها به سال 1991 باز می گردد؛ این گروه در ابتدا برای محافظت از شیعیان زیدی از گزند اسلام گرایان سنی تشکیل شد. اما پس از حملات یازده ماه سپتامبر سال 2001 در نیویورک و واشنگتن، فعالیت حوثی ها در پی مخالفت این گروه با تصمیم دولت یمن برای همکاری با آمریکا و افزایش همکاری های دوجانبه در زمینه اطلاعاتی، ابعاد جغرافیای سیاسی به خود گرفت.

در سال های 2004 تا 2010، حوثی ها شش مرتبه با دولت یمن و حتی عربستان سعودی وارد جنگ شدند؛ اما به رغم همه این درگیری ها در نهایت توانستند نفوذ خود را به خارج از مقر اولیه این گروه در شمال یمن، گسترش دهند. شرایط به طور عمده در سال 2011 و در زمان تظاهرات گسترده و ناآرامی های سیاسی در یمن در پی بهار عربی در کشورهای همسایه و فلج شدن دولت وقت در صنعا، تغییر کرد و حوثی ها بدون هیچ مشکلی قدرت را از نیروهای ارتش گرفتند.

از سوی دیگر، افزایش قدرت حوثی ها در یمن به افزایش نگرانی گروه های مخالف و رقیب منجر و سبب شد این گروه ها برای مقابله با حوثی ها برای ایجاد اتحادهای مخاطره آمیز برای امنیت کشور (برای نمونه اتحاد با القاعده در شبه جزیره عربی)، تلاش کنند. بسیاری از قبایل منطقه مأرب، مرکز اصلی تاسیسات نفتی و گازی یمن که بیشتر درآمدهای ارزی کشور از این منطقه تامین می شود، اعلام کردند با حوثی ها وارد جنگ خواهند شد. منطقه مأرب در گذشته یکی از مقرهای اصلی القاعده در شبه جزیره عرب بود و احتمال می رود قبایل منطقه در پی نگرانی از قدرت گرفتن حوثی ها و برای مقابله با این گروه، به این گروه تروریستی بپیوندند.

در استان های جنوبی یمن نیز مشکل بزرگ فعالیت جنبش جدایی طلب جنوبی (الحراک) است. این جنبش فعالیت های خود را در منطقه از سال 2007 آغاز کرد و اکنون که مذاکرات (با دولت پیشین) برای تشکیل خودمختاری در منطقه جنوبی متوقف شده است، این گروه احتمالا به مقابله مسلحانه با حوثی ها خواهد پرداخت.

از زمان جنگ داخلی سال 1994، زمانی که مردمان شمال یمن کنترل بیشتر نهادهای سیاسی کشور را بر عهده گرفتند، اهل تسنن در جنوب این کشور به حاشیه رانده شدند. اکنون بسیاری از اهالی جنوب یمن نگران موضع گیری و تبعیض از سوی حوثی ها هستند که قدرت را در صنعا در دست گرفته اند. در این حال، القاعده در شبه جزیره عرب، شاخه گروه تروریستی فعال در یمن، در این کشور به شدت ریشه دوانده است و این نگرانی وجود دارد که مردم سرزمین های جنوب از نگرانی از اقدامات حوثی ها و برای مقابله با این گروه، از القاعده درخواست کمک کنند.

مسئله دیگر جنگ نیابتی عربستان سعودی و ایران در یمن است. ادعاهایی دال بر حمایت تسلیحاتی ایران از حوثی ها و آموزش نیروهای حوثی توسط ایرانی ها شنیده می شود. با این حال، عقاید مذهبی حوثی ها با مذهب شیعه در ایران تفاوت های بسیاری دارد. اما به طور کلی، حوثی ها احترام زیادی برای آیت الله روح الله خمینی رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران قائل هستند و حزب الله گروه تحت حمایت ایران در لبنان را الگویی برای خود می دانند.

عربستان (با تصور مقابله با ایران) در ماه سپتامبر که حوثی ها قدرت را در صنعا در دست گرفتند، کمک های مالی خود را به یمن قطع کرد. از سوی دیگر مسئله سقوط بهای نفت و حملات به خط لوله ها در یمن مطرح بود که شرایط دشواری برای این کشور ایجاد کرد. با توجه به کاهش شدید درآمدها، یمن از کسری بودجه برابر با سه میلیارد و دویست میلیون دلار خبر داد. کمک های مالی عربستان سعودی برای مدت زمانی طولانی دولت یمن را سر پا نگه داشته بود و اگر ریاض کمک به صنعا را از سر نگیرد و فاجعه هر چه سریعتر تحت کنترل در نیاید، این مرتبه ممکن است یمن نتواند از بحران جان سالم به در ببرد.

در چنین شرایطی، آمریکا نیز در پیروی از عربستان سعودی سفارت خود در صنعا را تعطیل و همکاری ها در زمینه اطلاعاتی و عملیات مبارزه با تروریسم را متوقف کرد. اما چنین راهبردی به شدت اشتباه است. طبق شواهد موجود، قدرت در یمن به طور عمده دست حوثی هاست و گروه های عملیاتی که با آمریکا همکاری می کردند چندان به حوثی ها وفادار نیستند. متوقف کردن عملیات مبارزه با تروریسم در یمن، خطر قدرت گرفتن بیشتر القاعده در شبه جزیره عربی را در پی خواهد داشت.

این مرتبه یمن در بحرانی غرق شده است که قدرت نجات از آن را به تنهایی ندارد. اگر متحدان بین المللی یمن دست یاری به سوی آن دراز نکنند، این کشور دچار بی ثباتی و آشفتگی خواهد شد و این مشکلات می تواند در کل منطقه تاثیر منفی بگذارد.

منبع: پراجکت سیندیکت / مترجم: طلا تسلیمی