باور اشتباه جهان درباره بمب هسته‌ای ایران

نویسنده:جاناتان پاور

دیپلماسی ایرانی: با توجه به شرایط موجود و همکاری های ایران پس از توافق اولیه سال گذشته، به نظر می رسد مذاکرات در زمینه قابلیت های این کشور در ساخت بمب هسته ای روی روال پیش برود. اما رسیدن به توافقی نهایی در واقعیت چندان ساده نیست. به گفته گراهام فولر معاون شورای اطلاعات ملی آمریکا، این کشور و در بسیاری موارد اروپا بحرانی ساختگی ایجاد کرده اند و اکنون یافتن شیوه ای برای غلبه بر شک و تردیدهای ناشی از این بحران های ساختگی ساده نیست.

گرث پورتر روزنامه نگار در کتاب جدید خود تحت عنوان «بحران ساختگی» بسیاری از تلاش های آمریکا را که عمدتا با همکاری اسرائیل و به منظور در دام انداختن ایران انجام داده، نمایان ساخته است.

اما پیش از پرداختن به نکات حائز اهمیت در کتاب پورتر، لازم است به مسئله اخلاقیات در کشور اسلامی ایران پرداخته شود. آیت الله خمینی رهبر فقید و آیت الله خامنه ای رهبر معظم ایران در موارد بسیاری به وضوح بیان کرده اند ساخت بمب هسته ای با باورهای اسلامی این کشور مغایرت دارد و خلاف احکام فقهی است.

باور این اظهارات چندان دشوار نیست. ایران در جنگ با عراق در زمان صدام حسین در سال 1980 در هیچ شرایطی به استفاده از تسلیحات شیمیایی روی نیاورد، چرا که استفاده از چنین تسلیحاتی را مغایر دستورات اسلام می دانست؛ اما عراق در مقابل از تسلیحات شیمیایی علیه ایران استفاده کرد. ایران همواره بر اخلاقیات پافشاری کرده است. باورهای مذهبی و اسلامی ایران بسیار متفاوت از اعتقادات افراطی داعش و یا طالبان پاکستان است.

اما در مقابل، آمریکا چندان به باورهای غربی خود چه اعتقادات دین مسیحیت و چه باورهای سکولاریستی، پایبند نبوده است. آمریکا نیز همانند برخی کشورهای اروپایی، در طی جنگ هشت ساله ایران و عراق، سلاح های مخرب و همچنین اطلاعات نظامی در اختیار رژیم صدام حسین قرار داد.

با این حال، نمی توان واقعیت پیچیدگی عملکرد ایران را در زمینه هسته ای رد کرد. ایران به نوعی آمریکا، اتحادیه اروپا و مقامات نظارت هسته ای و آژانس بین المللی انرژی اتمی را به بازی گرفت. ایران در تحقیقات هسته ای خود مسیری مستقیم را برای رسیدن به استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای نپیمود و در برخی بخش های کلیدی، امکان استفاده دوگانه از زیرساخت های هسته ای وجود داشت.

ایران در حقیقت برای ترغیب غرب به لغو تحریم ها این بازی را آغاز کرد. ابهامات موجود در زمینه مطالعات هسته ای ایران تنها اهرمی بود که این کشور برای ترغیب غرب به لغو تحریم ها از آن استفاده کرد.

در واقع، همین ابهامات بودند که آمریکا و اروپا را به پای میز مذاکره کشاندند. مسئله غنی سازی اورانیوم تاکتیک ایران برای لغو تحریم های اعمال شده علیه این کشور و کیش و مات کردن بوش در بازی تغییر رژیم در ایران بود.

با این وجود، ایران برای از بین بردن شک و تردید آمریکا، اتحادیه اروپا، آژانس بین المللی انرژی اتمی و اسرائیل تلاش های بسیاری کرد. آنها نیز به نوبه خود تلاش می کنند تا به جهان ثابت نمایند ایران قصد ندارد بمب اتم بسازد؛ اما زمان مانع اصلی در این روند محسوب می شود.

پورتر در کتاب خود به چند نکته حائز اهمیت اشاره می کند:

• بوش در سال 2004 آشکارا از حمایت از توافقنامه میان ایران با انگلیس، آلمان و فرانسه خودداری کرد. طبق این توافقنامه، ایران به داشتن برنامه محدود هسته ای متعهد می شد و هیچگاه تهدید تکثیر تسلیحات اتمی به وجود نمی آمد.
• جورج دابلیو بوش رئیس جمهور پیشین آمریکا برآورد اطلاعاتی سال 2007 را مبنی بر متوقف شدن تحقیقات ایران در زمینه تسلیحات هسته ای در سال 2003، نادیده گرفت.
• گزارش اطلاعاتی منتشر شده از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2009 مبنی بر فعالیت های پنهانی ایران در زمینه تسلیحات هسته ای، ساختگی و منشاء آن اطلاعات اشتباه ارائه شده از سوی اسرائیل بود.
• بوش با مطرح کردن مسئله «تغییر رژیم در ایران» به وخیم تر شدن روابط بین تهران و واشنگتن دامن زد. این مسئله دلیل اصلی بوش در خودداری از حمایت از توافقنامه ایران و اروپا در زمینه هسته ای بود.

اکنون، در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، آمریکا سعی دارد به تدریج روابطی بر پایه اطمینان متقابل با مقامات ایران ایجاد کند؛ با این حال، آمریکا برای اثبات اینکه سیاست های خود را در مقابل ایران تغییر داده است، می بایست انعطاف بیشتری نشان دهد. تنها در این صورت امکان دستیابی به توافقنامه ای نهایی فراهم خواهد شد و رعب و وحشت از ایران مجهز به بمب هسته ای پایان خواهد یافت.

منبع: گلوبال ریسرچ / مترجم: طلا تسلیمی