کیهان: لطفاً به فکر سقف هم باشید!

محمد صرفی در یادداشت روز کیهان نوشت:

 

تنها چهار روز دیگر تا پایان ضرب الاجل برای رسیدن به توافق بلندمدت هسته ای باقی مانده است و دیگر خبری از پیش بینی های خوشبینانه مبنی بر رسیدن به توافق در تاریخ مذکور (سوم آذر) نیست. اما آیا این وضعیت به ترک اتاق مذاکره و اعلام شکست خواهد انجامید؟ پاسخ منفی به نظر می رسد.

 

باراک اوباما با شعار تغییر پا به کاخ سفید گذاشت. شش سال از ریاست جمهوری وی می گذرد و نه تنها نتوانست تغییری ایجاد کند بلکه نارضایتی های داخلی در آمریکا شدت گرفته که نمود آن را در کاهش بی سابقه محبوبیت اوباما می توان دید. امری که در انتخابات اخیر تاثیری تعیین کننده داشت. میزان پایین مشارکت در این انتخابات به اعتراف خود آمریکایی ها در 200 سال گذشته بی سابقه بود و دموکرات ها اکثریت سنا را به نفع جمهوری خواهان از دست دادند. در حال حاضر اوباما را باید سیاستمداری ورشکسته دانست. وقتی اوباما به کاخ سفید رفت، مدعی شد می خواهد سیاست خارجی کشورش را براساس دیپلماسی پیش ببرد و جهان را جای امن تری کند. آن زمان هم خاورمیانه گلستان نبود اما با گذشت شش سال، اینک خاورمیانه به دریایی از آتش و خون تبدیل شده که اشتباهات استراتژیک و محوری کاخ سفید در این تراژدی را نمی توان نادیده گرفت. برای چنین سیاستمداری، مذاکرات هسته ای با ایران و نتیجه آن، آخرین شانس است و شکست مذاکرات کلکسیون ناکامی ها را تکمیل می کند.

 

دولت یازدهم نیز طی بیش از یک سالی که از عمر آن می گذرد بخش اعظم انرژی و توان خود را معطوف به مذاکرات هسته ای کرده است و اغراق نیست اگر بگوییم به نوعی حیثیت سیاسی خود را به این مذاکرات پیوند زده است. برای چنین دولتی، شکست مذاکرات هسته ای ناکامی بزرگی است.

 

اگر چه مذاکرات مسقط و مذاکرات اخیر در وین در سکوت خبری برگزار می شود و تقریباً خبری از جزئیات آن به بیرون درز نکرده است اما فضا و روند گفت و گوها حاکی از آن است که به احتمال قوی در پایان ضرب الاجل سوم آذر، اعلام خواهد شد توافقی کلی شکل گرفته است و به نتیجه رسیدن درباره جزئیات به آینده موکول شده است. در یک توافق کلی، هرکسی می تواند برداشت خود را از موضوع داشته باشد. دولت یازدهم می تواند جشنی برپا کند و آن را فتح الفتوح بنامد و آمریکایی ها نیز می توانند ادعا کنند فعالیت هسته ای ایران را متوقف کرده اند و جشن بگیرند!

 

نگاهی به گزارش های راهبری مراکز تصمیم ساز غربی نشان می دهد، آنان از مدت ها قبل و در حالی که امید بسیاری به نتیجه مذاکرات توافق نهایی وجود داشت، سناریوهای مختلفی را برای شکست احتمالی مذاکرات پیش بینی کرده اند. سناریوی نخست (plan A) آنها توقف و برچیدن کامل برنامه هسته ای جمهوری اسلامی از راه مذاکره و تبدیل این برنامه به یک فعالیت کاریکاتوری و نمایشی (غیرصنعتی) است. به اعتراف خود آنها فرقی هم نمی کند که این برنامه هدفش صلح آمیز یا نظامی باشد، به هرحال باید برچیده شود. اگر چه آنان با توافقنامه موقت ژنو موفق شدند مانع از پیشرفت برنامه هسته ای ایران شوند اما این سناریو تا کنون به دلیل مقاومت جمهوری اسلامی تکمیل نشده است.

 

محتوای کلی سناریو و طرح دوم آنان (plan B) برای شکست احتمالی مذاکرات از این قرار است؛ باید فضای رسانه ای و افکار عمومی علیه ایران به شدت تحریک و مخدوش شده و جمهوری اسلامی مسئول این شکست معرفی شود. تحریم های قبلی به جای خود باقی می ماند و تحریم های جدید و سخت تری وضع خواهد شد و تهدید - البته توخالی- تل آویو برای حمله به ایران نیز بیشتر می شود!

 

آنان برای تاثیرگذاری بر محاسبات جمهوری اسلامی، در حالی که طرح نخست خود را دنبال می کنند، طرح دوم را به شدت تبلیغ کرده و روی آن مانور می دهند. دنیس راس از سیاستمداران کهنه کار آمریکایی در تحلیلی در فارن افرز در این زمینه می نویسد؛ اگر ایران بپذیرد که در صورت شکست مذاکرات چیزهای زیادی را از دست می دهد، آن وقت حصول توافق محتمل تر خواهد شد.  

خلاصه سناریوی دوم غرب برای مذاکرات در دو گزاره خلاصه می شود؛ چماق افزایش تحریم و تهدید حمله نظامی. باید توجه داشت که این سناریو عملاً چیزی جز یک عملیات روانی و فریب نیست. اگر آمریکایی ها و یا رژیم صهیونیستی اندکی احتمال می دادند که با حمله نظامی می توانند به اهداف خود علیه جمهوری اسلامی ایران دست یابند، لحظه ای در اجرای آن تعلل نمی کردند و مگر نه آنکه صراحتاً اعلام کردند هدف اصلی از لشکرکشی به منطقه پس از تئاتر 11 سپتامبر، جمهوری اسلامی ایران بوده است؟

 

و اما درباره افزایش تحریم ها نیز باید گفت به اعتراف خود تحریم کنندگان، چنین حجم و موجی از تحریم علیه یک کشور در طول تاریخ بی سابقه است. آنان اکنون صنعت نفت و مبادلات پولی ایران در سطح بین المللی را نشانه رفته اند و می توان گفت تحریم ها به سقف خود رسیده اند. پس از این چه اتفاق دیگری می تواند روی دهد؟ صادرات فرش و پسته را هدف بگیرند؟!

 

در این سوی ماجرا، اگرچه دولت یازدهم - براساس راهبردی اشتباه- تمام تخم مرغ های خود را در سبد توافق احتمالی هسته ای گذاشته است اما آیا داشتن طرح جایگزین و کار کردن روی آن، منافاتی با مذاکره و هرگونه نتیجه ای دارد؟

 

همانگونه که در ابتدای این یادداشت ذکر شد، به احتمال قوی توافقی کلی اعلام خواهد شد، توافقی که جزئیات مهم و تعیین کننده را به آینده موکول خواهد کرد. همان جزئیاتی که پس از گذشت یک سال بر سر آنها توافقی نشد و در آینده نیز هیچ تضمینی وجود ندارد که سرنوشت آنها چه خواهد شد. طبق اخبار منتشر شده، آمریکایی ها حداکثر بخشی از تحریم ها را تعلیق - نه لغو- خواهند کرد. مسئله ای که هرلحظه می تواند منقضی شود و با سوابقی که از آمریکا داریم، به هیچ عنوان قابل اطمینان نیست.

 

خوشبختانه دولت یازدهم این شانس را داشته است که بدون زحمت مطالعه و فکر، سناریوی دوم خود را داشته باشد و آن سناریو چیزی نیست جز سیاست های «اقتصاد مقاومتی». البته حق و درست آن بود که دولت این طرح را به عنوان طرح اول خود انتخاب می کرد و سرمایه گذاری اصلی خود را حوزه های مختلف روی آن متمرکز می کرد. حال که دولت ترجیح داده است توافق هسته ای را به عنوان طرح اول خود انتخاب کند، غفلت از اهمیت طرح دوم رسیدن به اهداف صحیح و واقعی طرح نخست را نیز اگر نگوئیم ناممکن، دستکم بسیار سخت می کند. متاسفانه برخی شواهد نشان می دهد این طرح در دولت چندان جدی گرفته نشده است که اگر جدی گرفته شده بود، مشاور رئیس جمهور مزیت اقتصادی کشور را در آبگوشت بزباش و قورمه سبزی خلاصه نمی کرد!

 

آمریکا و رژیم صهیونیستی به ما حمله نکرده و نمی توانند حمله کنند چون می دانند که توان نظامی جمهوری اسلامی قدرت پاسخگویی قاطعی در این زمینه دارد. پس عاجزانه درخواست می کنند که بیایید درباره توان موشکی مذاکره کنیم! اما اقتصاد ما را با تحریم نشانه رفته اند چون دچار ضعف هایی مزمن در این زمینه هستیم. حکم عقل سلیم در این ماجرا چیست؟ دست به دامان دشمن شدن و درخواست رفع تحریم یا برطرف کردن نقطه ضعف؟ وقتی سقف خانه سوراخ است و منطقه بارانی، بهتر است یکبار زحمت خیس شدن و رفتن به بام و تعمیر سقف را بکشیم یا سطلی روی زمین بگذاریم و هرساعت آن را خالی کنیم و امیدوار باشیم شاید باران بند بیاید؟!