چرا اسرائیل مخالف توافق نهایی با ایران است؟

دیپلماسی ایرانی: 24 نوامبر آخرین مهلت برای شش قدرت جهانی است تا بر سر برنامه هسته ای با ایران به توافق نهایی برسند. اگر توافق صورت نگیرد، پس از آن کلاً به پایان نخواهد رسید، بلکه به احتمال زیاد تمدید می شود. اما آن گونه که من در طول سه دهه کار بر روی مسائل خاورمیانه فهمیده ام، موفقیت در این رابطه به رژیم اسرائیل هم بستگی دارد، اسرائیل نیاز به یک دشمن مشترک با ایالات متحده دارد تا از تعهد ایالات متحده به امنیتش اطمینان یابد.

این مسئله به خاطر مذاکرات با ایران در وین به خطر افتاده است. به ویژه این که این مسئله منجر به حذف بالقوه خطر جنگ با ایران بر سر برنامه هسته ای اش می شود و همچنین هرگونه مبنای قانونی برای ترس اسرائیل از این که مورد حمله ی بمب های ایران قرار می گیرد را از بین می برد. موفقیت در مذاکرات همچنین می تواند منجر به ادغام مجدد ایران در جامعه ی بین المللی شود و به قرنطینه ی طولانی مدت این کشور پایان می دهد.

اگر باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و مقامات امنیت ملی وی از جمله پنتاگون بتوانند در این مسیر موفق باشند، توافق نهایی منجر به یک معامله ی خوب برای امنیت ملی ایالات متحده خواهد بود، البته بر اساس تجزیه و تحلیل های آمریکایی ها این مسئله برای امنیت اسرائیل هم مفید خواهد بود. با این حال این مسئله همچنان مورد نگرانی اسرائیل و کشورهای عربی خلیج فارس به رهبری عربستان است. آنها می خواهند ایران را همچنان در انزوا قرار دهند.

در واقع از زمان انقلاب ایران، سوال اساسی ای که درباره چالش ایران مطرح شده این است که آیا آنها قادر خواهند بود تا با قدرت و موقعیت ایران در منطقه رقابت کنند و ایران به این رقابت چگونه پاسخ خواهد داد؟ اولین واکنش از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل است، با وجود این که توافق به نفع امنیت همه است، اما نتانیاهو به هر نحو ممکن با آن مخالفت می کند. عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی هم شرکای ساکت وی هستند.

در این میان اسرائیلی ها و لابی های نفت توجهات زیادی را در کنگره ایالات متحده به خود جلب می کنند، جایی که بسیاری از اعضای آن معتقدند که معیارهای رئیس جمهور اوباما برای توافق، باید بر مبنای امنیت ایالات متحده و شرکایش در خاورمیانه باشد. اما بخش بزرگی از کنگره هم تمایل بیشتری به لابی قدرتمند انجمن ملی سلاح دارند.  

نتانیاهو همچنین هر کاری که بتواند انجام می دهد تا از لغو تحریم های ایران جلوگیری کند. حتی اگر وی و حامیانش در ایالات متحده موفق به انجام چنین امری شوند، اوباما به تنهایی می تواند بعضی از تحریم ها را لغو کند. البته ایالات متحده حرف آخر را درمورد تحریم ها نمی زند، چون به محض این که توافق نهایی به دست بیاید، سیلی از تجارت و سرمایه گذاری به سمت ایران خواهد رفت. به ویژه اروپایی ها که برای این مسئله صف کشیده اند.

مشکل فوری رئیس جمهور اوباما بعد از توافق جامع، قوت قلب دادن به رژیم اسرائیل و تعهد آمریکا به تامین امنیت کشورهای عربی است. با عدم وجود سلاح هسته ای، ایران هیچ گونه تهدید نظامی نخواهد بود و سلاح های غربی که به خلیج فارس پمپاژ شده اند، اساساً بی فایده خواهند بود. اوباما در زمینه ی اطمینان دادن به اسرائیل با یک مشکل خاص روبه رو است که به چند دهه قبل باز می گردد. زمانی که پیمان صلح میان مصر و اسرائیل در سال 1979 امضا شد، خطرات ناشی از حمله اعراب به اسرائیل تقریباً به صفر رسید. بنابراین خطر درگیری اعراب و اسرائیل به سطح رویارویی آمریکا و شوروی رسید.

زمانی که رژیم اسرائیل در می 1979 از صحرای سینا خارج شد، مناخیم بگین، نخست وزیر وقت رژیم اسرائیل شروع به جستجو برای گزینه ای جایگزین برای منافع استراتژیک مشترک میان اسرائیل و آمریکا کرد. دلیل این اقدام بگین مشخص بود، اسرائیل پس از حذف خطر مصر به دنبال دشمن مشترک با آمریکا بود. بعد از حذف صدام حسین در دولت جورج دبلیو بوش، ایران اهمیت زیادی برای اسرائیل به منظور دشمنی مشترک با ایالت متحده پیدا کرد.

با این وضعیت اوباما چگونه می تواند هم خطر سلاح هسته ای ایران را از بین ببرد و هم وفاداری آمریکا به رژیم اسرائیل را ثابت کند؟ از یک سو وی باید با دفاع از توافق با ایران، تلاش های نتانیاهو و کنگره برای اعمال تحریم های جدید را تضعیف کند. از سوی دیگر وی باید با استفاده از یک رویکرد کلاسیک، قابلیت های ضد موشکی اسرائیل از جمله گنبد آهنین را افزایش دهد و روابط استراتژیک با این رژیم را تقویت کند و درباره ی مسائل خاورمیانه با آنها مشورت کند.

البته تعداد زیادی از مقامات سابق نظامی و امنیتی اسرائیل با ارزیابی های بدبینانه نتانیاهو درباره ایران موافق نیستند. برای اوباما اطمینان دادن به اسرائیل ارزش رسیدن به توافق را دارد و این اقدام حداقل یک گام در تلاش برای ایجاد امنیت و ثبات در خاورمیانه است. البته این اقدام در صورتی رخ می دهد که اسرائیل مانع از اقدام آمریکا برای امن تر شدن همه، از جمله خود اسرائیل نشود.

منبع: لوب لاگ/نویسنده: رابرت هانتر* / مترجم: حسین هوشمند

* رابرت هانتر بین سالهای 1993 تا 1995 نماینده امریکا در ناتو و در دولت کارتر نیز عضو شورای امنیت ملی امریکا بوده است. وی همچنین از سال 1998 تا 2011 عنوان مشاور ارشد موسسه رند را در کارنامه کاری خود دارد. هانتر در حال حاضر نیز رئیس شواری جامعه دمکراسی و عضو آکادمی دیپلماسی امریکا است.

انتشار اولیه: چهارشنبه 21 آبان 1393 / انتشار مجدد: سه شنبه 27 آبان 1393