نقشه داوود اوغلو برای خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور و احمد داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه و شرکای سیاسی آنها در معرض حملات شدید رسانه های غربی به ویژه رسانه های امریکا قرار گرفته اند. آنها به این که حزب عدالت و توسعه توانسته است معجزه اقتصادی داشته باشد و ترکیه عضوی از پیمان ناتو است، توجه نمی کنند. از این که پیوستن به پیمان بین المللی جنگ علیه دولت اسلامی در عراق و سوریه را رد کرده است، ناراضی اند. ترکیه حتی استفاده از پایگاه های امریکا در خاک خود برای حمله به تروریست ها را نیز رد کرده است. شاید کاخ سفید اوباما اگر ترکیه مانع از فروش نفت تروریست ها شود، آن را ببخشد.

از یک بابت خودداری ترکیه از رد عضویت در پیمان بین المللی مبارزه با تروریسم قابل درک است، هیچ کشوری نمی پذیرد که شهروندانش در کشوری دیگر سر بریده شوند و به آن شکلی که دیدیم داعش در حق دیگر شهروندان کشورهای جهان می کند، قتل عام شوند. اما ترکیه را نمی توان بخشید، برای این که مخالفان مسلح حکومت سوریه را در خاک خود پذیرفته است، اگر چه در هفته های اخیر راه را برای به روی تروریست ها برای عبور از ترکیه برای پیوستن به دیگر تروریست ها در عراق و سوریه بسته است و هائلی در مناطق مرزی خود با عراق ایجاد کرده است. اما این مساله رفتار حکومت ترکیه را که می خواهد «پنجال گربه» به غرب نشان دهد را مبرا نمی کند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه با باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در حاشیه نشست ناتو در ولز تشکیل جلسه داد که در آن چاک هیگل، وزیر دفاع امریکا که سه روز بعد از آن به ترکیه رفت نیز حضور داشت. وی سفر خود را به ترکیه در ابتدای سال جاری لغو کرده بود. سفر او نخستین سفر وزیر دفاع امریکا به ترکیه سال 2011 تا کنون محسوب می شد با این وجود این سفر هیچ نتیجه ای در بر نداشت.

بهلول اوزکان، استاد دانشگاه مرمره که 14 سال پیش در این دانشگاه شاگرد احمد داوود اوغلو بود، بر این باور است که نخست وزیر جدید ترکیه می خواهد که مرزها در خاورمیانه پاک شوند تا یک پیمان اسلامی به رهبری ترکیه به وجود آید. فکر می کنم اوزکان اشتباه می کند مگر این که او را خیلی خوب بشناسد و آن چه نوشته است را به خوبی بداند.

در مقابل ارون استاین نظرات اسرائیلی ها درباره ترکیه و حزب عدالت و توسعه را منعکس می کند و می گوید که این حزب به اسرائیل جز با دریچه حماس نمی بیند. این نویسنده، یکی از اعضای بارز مرکز نیروهای مشترک پادشاهی بریتانیا است که نظرات اوغلو را به دقت بررسی کرده است. وی می گوید که عصر ملی گرایی در خاورمیانه پایان یافته است و رهبران اسلامی به دنبال تشکیل چیزی شبیه خلافت های اسلامی در منطقه هستند. از لحاظ محافظه کاری دینی، ترکیه تلاش می کند تا نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهد، برای همین به مصلحت غرب به ویژه ایالات متحده است که مانع وقوع تغییرات دموکراتیک در منطقه شود. وی در جای دیگری می گوید که ترکیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را غیر مشروع و فاسد می داند و بر این باور است که به زودی حکومت های آنها سرنگون خواهند شد.

من حکام کشورهای عربی و مردم آنها را بیش از چهار دهه است که خوب می شناسم، و می گویم که این حکومت ها سرنگون نخواهند شد و ترکیه به انتظار سقوط آنها ننشیند و اگر روزی سرنگون شدند من از نوشتن دست بر می دارم.

یک سایت اینترنتی وجود دارد که هر روز فساد حکومت ترکیه را منتشر می کند. البته دستاوردهای حزب عدالت و توسعه از زمانی که در راس حکومت بوده، بی سابقه است. نتیجه آن را در استقبال ملت ترکیه از این حزب که در هر انتخاباتی به آن رای می دهد، به خوبی می توان دید، اما این باعث نمی شود که از بعضی رفتارهای دولت ادروغان و داوود اوغلو و دیگر ارکان حکومت ترکیه انتقاد نکنیم و به آنها اعتراضی نداشته باشیم. آنها حکومت اخوان المسلمین در مصر را تایید کردند در حالی که این جریان در جهت تخریب سیاسی و اقتصادی و اجتماعی مصر حرکت می کرد.

در برابر این سیاست اشتباه در قبال مصر که بسیار جای حرف دارد، سیاست ثابت دولت ترکیه علیه اشغال گر اسرائیلی و جنایت های آن را نمی توانیم فراموش کنیم، مثل ناوگان دریایی صلح و شهدایی که توسط تروریست های اسرائیلی شهید شدند.

حکومت حزب عدالت و توسعه با هر متری اندازه بگیریم موفق بوده است، اما مصطفی اکیول در مقاله ای این سوال را مطرح می کند: آیا نخست وزیر جدید می تواند ترکیه را نجات دهد؟ ترکیه نیاز به نجات ندارد و داوود اوغلو، نخست وزیر فعلی راه نخست وزیر قبلی را کامل خواهد کرد و اشتباهات آن را تکرار نخواهد کرد.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه : یکشنبه 30 شهریور 1393 / باز انتشار : جمعه 4 مهر 1393