تغییر در روابط دیپلماتیک ایران با امریکا و عربستان

دیپلماسی ایرانی: بعد از کنار رفتن نوری مالکی از سمت نخست وزیری عراق،جمهوری اسلامی ایران از جانب دولت اسلامی احساس خطر بیشتری کرد. خطری که می تواند مصالح و امنیت این کشور را تحت الشعاع خود قرار دهد. زمانی که حملات هوایی امریکا به پایگاه جهادی های داعش در داخل عراق آغاز شد ایران سکوت اختیار کرد که این مساله احتمال اتخاذ سیاست جدیدی از سوی ایران در قبال عراق و به همراه آن انتظارها به نزدیکی مواضع جامعه جهانی به مواضع ایران در قبال حکومت سوریه را نیز افزایش داد.

بسیار زودتر از آنچه پیش بینی می شد گفته شد  که انتظار می رود تهران به جمع ائتلاف بین المللی علیه "دولت اسلامی" بپیوندد. دلایل بسیاری وجود دارد که نشان می دهد تفاهم ضمنی میان ایران با امریکا در برابر این دشمن مشترک حاصل شده است.  ناظران می گویند که شکست محاصره شهر ترکمن نشین شیعی آمرلی بدون کمک گروه های شبه نظامی شیعی یا آن چه این روزها نیروهای داوطلب آموزش دیده توسط ایران گفته می شود، ممکن نبود. این عملیات بزرگترین دستاورد در حمله معکوس به مواضع داعش که بخش گسترده ای از مرکز و شمال عراق را به تصرف خود در آورده است، محسوب می شود. برای همین ایران به شهادت مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق نخستین کشوری بود که به کردستان بعد از سقوط موصل سلاح فرستاد. این نشان می دهد که تبدیل شدن ایران به هم پیمانی برای واشنگتن که تلاش می کند از اربیل در برابر خطر جهادی های داعشی دفاع می کند، گریزناپذیر است.

در کنار همه اینها، کاملا روشن است که تهران با حمله هوایی امریکا به مواضع گروه های تندرو در عراق به طور ضمنی موافقت کرده است.بر کسی پوشیده نیست که ایران بعد از حمله داعش به عراق در بخشی از سیاست خود در قبال عراق تجدید نظر کرده و آن را تعدیل کرده است.

از سویی چندان هم بعید نیست که این تغییر سیاست بر گشایش روابط در برابر عربستان، دشمن منطقه ای ایران نیز اثر گذاشته باشد. به رغم این که دو طرف عربستانی و ایرانی چیزی از جزئیات دیدار حسین امیر عبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه ایران با امیر سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان نگفته اند، اما نشانه ها حاکی از آن است که این دیدار تنها یک دیدار تشریفاتی نبوده، خصوصا که زمان انجام آن مسائل مهمی را یادآور می شود. شاید بارزترین آن رفتن سفیر ایران به ریاض، حسین صادقی باشد که پیش از این در سال های 1997 تا 2005 سفیر ایران در عربستان بود. یعنی در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، رئیس جمهور اصلاح طلب ایران که به اعتقاد بسیاری عصر طلایی روابط ایران و عربستان محسوب می شود.

روحانی برای اولین بار در ژوئن 2013 درباره گسترش روابط با عربستان صحبت کرده بود و تصمیم به اعزام صادقی به این کشور گرفته بود. اما این تصمیم تا ماه اگوست گذشته عملی نشد تا این که در این تاریخ وی رسما سفیر جمهوری اسلامی ایران در عربستان شد. از جانب ایران بازگشت صادقی به معنای پایان دوران تخریب شده روابط ایران و عربستان در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد است.

بی شک تهدیدها و مشکلاتی که داعش برای امنیت منطقه به وجود آورده عاملی اساسی در همکاری ضمنی تهران با واشنگتن و همچنین گشایش باب تازه ای در روابط ایران با عربستان محسوب می شود. اما همکاری ایران با ریاض و واشنگتن در چارچوب عملیات جهادی خالی از عواقب چشمگیر نیز نخواهد بود. از سوریه تا یمن و بحرین و از آن جا تا لبنان و قضیه فلسطین در تمام این پرونده ها تهران در برابر ریاض و واشنگتن ایستاده و البته دامنه آن به بسیاری از کشورهای دیگر جهان نیز رسیده است.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11