آیا سعد حریری میانجی تهران - ریاض خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: بازگشت غیرمترقبه سعد حریری که مهم ترین رهبر سیاسی سنی مذهب های لبنان محسوب می شود، به این کشور پس از آن صورت گرفت که پادشاه عربستان اعلام کرد ۱ میلیارد دلار به لبنان کمک مالی خواهد کرد تا خرج مبارزه با تروریست های مستقر در مرز سوریه و لبنان شود. در همین حال سعد حریری علت اصلی بازگشت به لبنان را بحران کنونی این کشور دانست. او پیش تر حزب الله را به مواردی متهم کرده بود. اما اینک معقتد است که ارتباط و هماهنگی با حزب الله در شرایط کنونی در راستای تامین منافع ملی لبنان است. از طرفی لبنان سومین ماه بدون رییس جمهور را طی می کند که این خود به چالشی سیاسی برای لبنان تبدیل شده است؛ چالشی میان دو گروه اصلی 14 و 8 مارس. میشل عون و سمیر جعجع دو نامزد اصلی احراز پست ریاست جمهوری هستند که تا به امروز نیز اختلاف میان این دو، مساله سیاست داخلی لبنان را با بن بست مواجه کرده است. در این میان سعد حریری نخست وزیر پیشین لبنان و رئیس جریان المستقبل بر اینکه ژان عبید و ژان قهوه جی دو فرد مناسب برای تصدی پست ریاست جمهوری لبنان هستند، تاکید می کند. او همچنین به نبیه بری رئیس پارلمان لبنان  اعلام کرد که اعضای جریان وی هیچ گونه مانعی برای رسیدن به تفاهم سریع در خصوص مساله ریاست جمهوری ندارند. دلایل تغییر رویکرد سعد حریری و علت معرفی ژان عبید و ژان قهوه چی برای پست ریاست جمهوری لبنان موضوعی بود که در گفت وگویی کوتاه با محمد صالح صدقیان رییس مرکز عربی مطالعات ایران مورد بحث و بررسی قرار دادیم:

سعد حریری  پس از سه سال  به لبنان بازگشته و  دو نامزد  یکی ژان عبید، وزیر سابق لبنان و ژان قهوه جی، فرمانده ارتش را برای پست ریاست جمهوری معرفی کرد. علت معرفی این دو فرد از طرف سعد حریری چیست؟

فکر می کنم معرفی این دو نفر با توجه به شرایط جدید پیش آمده در منطقه و همچنین بازگشت خود او به لبنان بوده است. در عین حال اوضاع جدید سوریه و عراق و مزمزه هایی که از تمایل عربستان به رابطه برقرار کردن با ایران، شنیده و حتی روزنامه های لبنانی نیز به آن اشاره کرده اند، بوده باشد. در واقع سه مساله اوضاع سوریه، اوضاع عراق و احساس تمایل عربستان و اهمیت رابطه با ایران موجب معرفی این دو نفر شده و سعد حریری در نظر دارد در این زمینه سهمی داشته باشد. سفر آقای عبدالهیان معاون وزیر امور خارجه به عربستان و در عین حال بازگشت سعد حریری به لبنان نشان از بروز مسایل جدید در منطقه است. از این رو می توان تحرک آقای سعد حریری را در این راستا مد نظر قرار داد.

تا چه حد حضوراین دو فرد به خصوص آقای ژان قهوه چی فرمانده ارتش از سوی گروه های لبنانی قابل پذیرش است؟

در حال حاضر دو نامزد قوی یکی میشل عون و دیگری سمیر جعجع برای پست ریاست جمهوری وجود دارد، که یکی از طرف گروه 14 مارس و دیگری از طرف گروه 8 مارس معرفی شده اند. اما حضور این دو موجب شده که دو گروه 14 و 8 مارس به بن بست سیاسی برسند. از این رو معرفی دو فرد از سوی سعد حریری به منظور حل کردن این مساله است. در حال حاضر سه ماه لبنان بدون رییس جهور بوده و این مساله خیلی مهمی است. شاید اقدام سعد حریری یک حرکت رو به جلو یا حرکت دادن آب های راکد در لبنان باشد. دو فردی که می توانند جایگزین میشل عون و سمیر جعجع باشند. با این حال به نظر می رسد، حضور ژان قهوه چی، بیش از ژان عبید قوی تر باشد. از طرفی هم گروه 14 و هم 8 مارس بیشتر تمایل به حضور ژان قهوه چی دارند.

پیشتر آقای سعد حریری حزب الله را متهم به دست داشتن در ترور رفیق حریری و دخالت های منطقه ای می کرد، اما اکنون او معتقد است، بررسی مسائل داخلی همکاری با حزب الله در مرحله کنونی را می طلبد. تا چه معرفی این دو نامزد متاثر از تغییر مواضع است؟

باید قبول کنیم که سعد حریری دارای موضع مستقلی نیست. لبنانی ها می دانند که سعد حریری با پدرش فرق دارد. او موضع مستقل از عربستان ندارد و در طی این سه سال نیز در عربستان بود. پس از بازگشت به لبنان نیز موضع عربستان بر مواضع او بسیار دخیل بوده است. او در این رابطه با خیلی از گروه ها و شخصیت های سیاسی لبنان گفت وگو کرد. پیش از این مواضع سعد حریری در قبال سوریه همان مواضع عربستان بود. مساله ریاست جمهوری نیز متاثر از همین امر است. نزدیکی روابط ایران و عربستان نیز مساله جدی است که سعد حریری به آن توجه داشته و از محافل گوناگون آن را می شنود. از این رو می خواهد در نزدیکی روابط بین تهران و ریاض یک قدم جلو بگذارد و سهیم باشد.

رویکردی که سعد حریری به انتخابات ریاست جمهوری دارد، چه پیامدهایی برای سیاست داخلی و بعضا سیاست خارجی به خصوص در روابط لبنان با سوریه خواهد داشت؟

در حال حاضر اوضاع لبنان پیچیده و متاثر از مسایل منطقه ای است. اکنون اتفاقات چه در سوریه، عراق و حتی روابط منطقه ای ایران وعربستان یا روابط بین عربستان و کشورهایی مانند سوریه و عراق در داخل لبنان منعکس می شود. حال این انعکاس چه در مسایل داخلی یا چه در مسایل روابط خارجی لبنان صورت گیرد. اکنون همه طرف های درگیر از جمله در مساله سوریه و عراق، به این نتیجه رسیده اند که دیگر سقوط بشار اسد ممکن نیست. حتی سعود الفیصل نیز گفته که دیگر تمایلی به طرفداری از سقوط بشار ندارد. آنها می خواهند سیاست های خود را تعدیل کنند. طرف های منطقه ای و خارجی نیز به این نتیجه رسیده اند که ساقط کردن بشار اسد قابل تحقق نیست و اکنون به نطقه ای رسیده اند که حضور نیروهای داعش، النصره و القاعده برای منطقه خطرناک است. در عین حال که این گروه ها به مرزهای عربستان، کویت و اردن نیز رسیده اند. همه به خصوص عربستان معتقدند که تفاهم منطقه ای بهترین راه حل برای دور کردن گروه های تررویستی از مرزها است. از این رو فکر می کنم طی ماه های آینده مسایل منطقه ای با قبل از ورود داعش به موصل یعنی قبل از 10 ژوئن، تفاوت کند.

انتشار اولیه : سه شنبه 4 شهریور 1393 / باز انتشار : دوشنبه 9 شهریور 1393