ژنو، وین، نیویورک؛ فرصتی برای یک انتخاب

روزنامه مردمسالاری در سرمقاله خود نوشت:

مذاکره دو تیم دیپلماتیک ایران و آمریکا بر سر مناقشه هسته ای و توافق جامع از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . روند طولانی این مذاکرات جدای از مباحث فنی نشان از حجم بسیار بالای انباشت بی اعتمادی از سوی طرفین دارد. به خصوص موج بی اعتمادی طرفینی ایران و آمریکا که در تبیین و تحلیل نادرست موضوعات مورد مناقشه افزوده است تا جاییکه همین بحران بی اعتمادی ایران و آمریکا را بارها تا مقابله انتحاری جلو برده ولیکن هر بار موج عقلانیت مبتنی بر منافع ملی و امنیت جهانی و منطقه ای باعث گردیده است که هر دو از دور برگردان جنگ به عقب باز گردند . گاهی در آن سوی مرزها جورج بوش داعیه جنگ با ایران را بر پایه نظریه محور شرارت راه اندازی نمود و گاه از این سو آرمانگرایان به دنبال ساختار شکنی موازین دیپلماتیک بودند تا جاییکه قطعنامه ها را کاغذ پاره نامیدند.

اما این بار فرصت تاریخی برای یک تصمیم سیاسی فراهم آمده است . اگر تیم مذاکرات هسته ای ایران برخلاف گذشته فقط زمین مذاکرات را در شهرهایی که سازمان ملل در آن مستقرند قرار داده اند نیویورک میدان مناسب تمرین دیپلماتیک ایران و غرب بر مناقشه هسته ای است . از سوی دیگر و در شرایط کنونی بحران منطقه ای سوریه و عراق و چالش های قدرت های بزرگی چون روسیه و آمریکا بر سر اوکراین دو بازیگر متخاصم دیرینه همچون ایران و آمریکا می توانند گام های موثری را بر دارند .

تیم مذاکرات ایران در یک سال گذشته نشان داد که می تواند عمق استراتژیک خود را حفظ نماید و با پشتیبانی موثر مقام معظم رهبری و همنوایی داخلی دولت و مجلس ، به دنبال منافع ملی و مصالح امنیت منطقه ای و جهانی گام های موثری را بردارد . در این راستا برای اولین بار تابوی مذاکره مساوی خیانت در داخل شکسته شد و وضعیت جدیدی ترسیم گردید که می توان جدای از پرخاشگری بین المللی در پیشرفت مصالح و منافع ملی و منطقه ای ایران اسلامی گا م هایی را در جهت تعامل بین المللی برداشت . اما آنچه در توافق موقت ژنو اتفاق افتاد محصول سطح مدیران و وزرای امور خارجه به صورت توام در لایه میان برد بود و مذاکرات وین نیز نشان داد این سطح از مذاکره کنندگان علی رغم تلاش های بسیار در تهیه پیش نویس جامع و برداشتن گام های موثر توان لازم برای شکستن پارادایم های کهنه روابط ایران و غرب را ندارند.

پارادایم های کهنه ای که در سالیان متمادی و بر پایه باورهای غلط دکترین های خشونت محورانه و محور سازی شرارت بویژه از جانب آمریکا نهادینه سازی گردیده و دنیا را با ابزارهای رسانه ای ، حقوقی و سیاسی مجبور به پذیرش آن نموده است . مذاکرات وین علی رغم سطح طولانی گفت وگوها و حتی حضور وزرای امور خارجه ایران و آمریکا با یک تردید جدی مواجه بود و نشان داد که تنها راه دستیابی به توافق جامع شکسته شدن مرز تردیدهای بزرگ است و این مهم ، به خصوص برای آمریکایی ها دشواری تصمیم را صد چندان ساخته است . چه اینکه پارادایم سازی های خشونت آفرین در داخل آمریکا از جانب افراط گرایان و بویژه نومحافظه کاران در بخش های مختلف دولت و مجالس سنا و نمایندگان را دچار تنش های ایدئولوژیک و اضطراب سیاسی چالش انتخاب ساخته است. چرا که تصمیم جدید به نوعی نفی گذشته مخاصمه آمیز ایران و غرب را برملا ساخته و آمریکایی ها را در درون با این سوال بزرگ مواجه می سازد که ماحصل این همه دشمنی و محاصره و تحریم ایران در طول سه دهه انقلاب اسلامی چه بود؟ آمریکایی ها امروز مشکل تر از امضای توافق جامع باید از مرز باورها و ایستارهای غلط خود بگذرند و همین موضوع را برای رییس جمهور اوباما دشوارتر نموده است . هر چند ایرانی ها در مذاکرات واقع گرایانه خود نشان دادند اساسا تابوی توهم مذاکرات با آمریکا را شکسته اند باید دید اوباما برنامه ای برای گذار از ترس های ایدئولوژیک و مذاکره با ایران در سطوح عالی را دارد و می تواند از فرصت نیویورک برای ادامه سیاست تعامل ایران با جامعه جهانی بر اساس موازین بین المللی استفاده نماید . هر چند دشواری این موضوع به سختی اولین تماس تلفنی و تردیدهای او در رابطه با پاسخ یا عدم پاسخ رییس جمهور روحانی نیست اما غلبه بر تردید ها و همچنین انتقادات داخلی بستر سختی را برای تصمیم وی ساخته است . اما بی تردید هم مذاکره دو رییس جمهور و هم فضای گفت وگو هر دو طرف در جریان نشست 3+3 می تواند بسترهای موثری را برای دستیابی به توافق جامع ایجاد نماید .

اما باید دید آیا اوباما می تواند گل تاریخی دیپلماسی خود را در نیویورک به ثمر رسانده و باعث چرخش بازی مخاصمه آمیز آمریکا بر علیه ایران گردد و یا اینکه در آخرین ماه های ریاست جمهوری خویش افسوس فرصت های محدود را برای آمریکایی ها به ارمغان خواهد آورد؟