توافق هسته ای به معنای گرم شدن رابطه ایران -امریکا نیست

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده و شرکای مذاکره کننده اش همچنان باید در گفت و گو ها با ایران بر اختلاف نظرهای بنیادین غلبه کنند. اما سوزان ملونی، کارشناس امور ایران  بر این باور است که احتمال دستیابی به توافق جامع هسته ای تا 20 جولای(29 تیر) وجود دارد. به گفته وی موضوعات کلیدی به زمان مورد نیاز برای ورود ایران به باشگاه هسته ای مربوط می شود. پرسش کلیدی این است که در صورت انحراف برنامه های هسته ای ایران یا نقض توافقنامه، تهران چقدر زمان می خواهد تا به کلوپ کشورهای هسته ای ملحق شود. ملونی یک نگرانی را نیز مطرح می کند و آن این است که برخی گروه ها در ایران از آنچه در عراق می گذرد به عنوان اهرمی در مذاکرات هسته ای استفاده کنند.آنچه در زیر می خوانید متن گفت و گوی شورای روابط خارجی آمریکا با ملونی در مورد امکان دستیابی به توافق هسته ای با ایران است.

 مذاکراتی که ماه هاست بین ایران و گروه 1+5 بر سر برنامه های هسته ای تهران جریان دارد اکنون به نوعی جمع بندی نزدیک می شود. این مذاکرات 2 جولای(11 تیر) از سرگرفته خواهد شد و احتمالا تا پایان تیر ماه نیز ادامه خواهد داشت. گمان می کنید دو طرف می تواند پیش از پایان فرجه شش ماه مذاکرات به توافق برسند؟

ما به واقع در نقطه شکننده ای قرار داریم و برآورد شخصی من این است که می توانیم تا 20 جولای به یک توافق جامع دست یابیم. باید دید باوجود اختلاف نظرها، مذاکرات چگونه پیش می رود. نگرانی هایی در مورد ظرفیت غنی سازی در ایران و توانایی تهران برای هسته ای شدن مطرح است.

به بیان دیگر موضوع این است که ایران چه تعداد سانتریفوژ می تواند داشته باشد؟

در این مرحله موضوعات مهمی مطرح است اما مساله سانتریفوژها یکی از موضوعاتی است که به نظر می رسد دیدگاه های طرفین فرسنگ ها از هم فاصله دارد.

از نظر تئوریک ایران 19 هزار سانتریفوژ دارد؟

بله، البته کمتر از نیمی از این تعداد سانتریفوژ فعال هستند. اما مساله مدت زمان مورد نیاز برای ورود ایران به باشگاه هسته ای است و اینکه چه تعداد و چه نوعی از سانتریفوژها با چه سطحی و چه ظرفیتی می توانند در ایران به فعالیت خود ادامه دهند. در واقع غرب می خواهد به نوعی اطمینان خاطر برسد و تا حدود زیادی مطمئن باشد راه ایران برای ملحق شدن به باشگاه هسته ای طولانی است و در صورتی که در این مسیر گام بگذارد نیز زمان کافی برای واکنش متقابل وجود خواهد داشت.

و شما اطمینان دارید که طرفین می توانند تا 20 جولای به توافق برسند؟

من اطمینان دارم که توافق حاصل خواهد شد زیرا ایرانیان تا به امروز سرمایه گذاری هنگفتی در این روند انجام داده اند. آنها از نخستین روزهای پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی با تشکیل تیمی مجرب مذاکرات هسته ای را آغاز کرده اند و در ضمن در پاییز سال گذشته نیز با توافق هسته ای مقدماتی موافقت کردند که در مقابل برخی محدودیت ها در برنامه های هسته ای ایران، بخشی از تحریم ها را لغو کرد. ترک میز مذاکره برای ایرانیان چیزی جز دردسرهای سیاسی در داخل کشور به ارمغان نمی آورد و هدف اولیه آنها از مذاکرات یعنی بهبود وضعیت اقتصادی را محقق نمی کند. روشن است که دولت اوباما و شرکای اش در گروه 1+5 نیز در دستیابی به یک توافق دیپلماتیک با ایران سرمایه گذاری زیادی کرده اند. به طور حتم هیچ کس در واشنیگتن نمی خواهد با چسم انداز درگیری نظامی دیگری در خاورمیانه مواجه شود. اما از نظر من انگیزه ایرانیان در حال حاضر برای توافق بیشتر است زیرا اقتصاد این کشور به لغو تحریم ها نیاز دارد.

اکنون امتیازهایی از جانب ایران در مورد راکتور آب سنگین اراک و برخی موضوعات دیگر ارایه شده است؟

بله، به نظر می رسد که آنها فورمولی را برای حل مساله راکتور آب سنگین اراک و تاسیسات غنی سازی زیرزمینی فوردو یافته اند. البته این امتیازها از نظر آنهایی که نگران سمت و سوی برنامه های هسته ای ایران هستند ایده آل نیست اما بهتر از شرایط کنونی خواهد بود. اما موضوعی که همچنان در مورد آن اختلاف نظر وجود دارد تعداد سانتریفوژها و کمیت و کیفیت برنامه های غنی سازی در ایران است.

به سیاست بپردازیم. آیا توافق هسته ای راه را برای عادی سازی روابط ایران و آمریکا باز می کند؟

به نظر من ما در مرحله نزدیک به عادی سازی روابط بین دو کشور قرار نداریم. به نظر نمی رسد هیچ یک از طرفین منافع سیاسی الزام آوری در تغییر محتوای روابط داشته باشد. توافق هسته ای از آن جهت حائز اهمیت است که یک توافق کنترل تسلیحاتی به شمار می رود اما منافع رقابتی ایران و آمریکا را تغییر نخواهد داد و جدال بین ایدئولوژی جمهوری اسلامی و واشینگتن و جهان غرب ادامه خواهد داشت. البته توافق هسته ای اهمیت زیادی دارد و گامی رو به جلو به شمار می رود. این توافق می تواند کانال هایی را برای برقراری دیالوگ مضاعف در زمینه دیگر موضوعات ایجاد کند. اما آنچه از اظهارات رهبری عالی جمهوری اسلامی و دیگر مقامات عالی رتبه در ایران به نظر می رسد این است که دست کم در حال حاضر جو سیاسی در این کشور به نفع گرم شدن روابط بین ایران و آمریکا نیست. البته ایران کشور پیچیده ای است. این امکان وجود دارد که توافق هسته ای حاصل شود و سپس هر تصوری پس از آن امکانپذیر شود. اما از نظر من ایرانیان به دنبال تغییر چارچوب روابط خود با آمریکا نیستند.

برخی بر این باورند اگر تا پاییز توافق هسته ای حاصل نشود، پس از آن دستیابی به توافق بسیار دشوار خواهد بود، زیرا انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا برگزار می شود. نظر شما چیست؟

در صحبت هایی که با مقامات دولت اوباما داشته ام به این نتیجه رسیده ام که آنها بر این باورند چه توافق حاصل شود و چه نشود، آنها محکوم خواهند بود. اما در عین حال آنها عقیده دارند که آنچه که هم اکنون دولت انجام می دهد این است که بهترین نتیجه را برای حل یک بحران طولانی مدت به دست آورد. بنابراین فارغ از اینکه واکنش کنگره چه خواهد بود و در کنگره چه اتفاقی می افتد، یک تمایل و قاطعیت برای حرکت رو به جلو وجود دارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 8 تیر 1393/ باز انتشار : پنجشنبه 12 تیر 1393