نیاز فوری غرب به پایان دادن به مذاکرات هسته‌ای با ایران

دیپلماسی ایرانی: عملا از جایگاه "بگیر و ببند" ایران می رود تا مذاکرات "ماراتونی" خود با غرب را با قبولاندن اعتراف به "حق" برخورداری کامل از برنامه هسته ای اش از سوی غرب که غنی سازی اورانیوم نیز جزء آن است، به نتیجه برساند. برنامه ای که بر خرید اورانیوم غنی شده از خارج تکیه ندارد و در نتیجه فشارهای بازار و تولیدکنندگان اصلی را نیز متحمل نمی شود.

قبل از این که توافق نهایی حاصل شود و به مرحله اجرا در آید، طبیعی است که ایران مطمئن شود که نیاز مبرمش به تولید انرژی برق از طریق انرژی هسته ای برآورده خواهد شد. ایرانی ها بر این اعتقادند که بدون دستیابی به انرژی هسته ای برای تامین برق کشورشان با فاجعه مواجه خواهد شد چرا که در سال های آینده انتظار می رود که تقاضا برای انرژی بیشتر شود.

پس کاملا مشخص است که ایران حق دارد که به انرژی هسته ای دست یابد و از همه عوامل برای رسیدن به این حق استفاده کند، فقط می ماند مساله پیچیدگی های سیاسی که ایران باید آنها را برای رسیدن به حق خود حل و فصل کند. در این چارچوب ایران رهبری محورر "ممانعت" یا "مقاومت" را بر عهده دارد.

غربی ها از ایران انتظار دارند که بتواند میان خواسته های اش برای رسیدن به تکنولوژی هسته ای با رهبری اش بر محور مقاومت فاصله ایجاد کند با این امید که تهران به شریکی سیاسی برای حل مشکلات منطقه ای تبدیل شود. مساله ای که می رود ایران را به قدرتی منطقه ای و بازیگری بی همتا در عرصه بین المللی و جهانی تبدیل کند.

اختلاف ایران با غرب بر سر برخورداری از توانایی غنی سازی اورانیوم نیست بلکه مساله اصلی چگونگی حضور در معادله بزرگتری است که ایران می خواهد مطابق با خواسته های خود آن را تعریف کند در حالی که از ایران انتظار می رود که نقش یک مهره مزاحم را در این بازی بین المللی ایفا نکند، عرصه ای که بر اساس قاعده ای روشن و نظیر به نظیر یا پیروی مطلق تعریف شده است.

ایرانی ها در روزهای دوشنبه و سه شنبه گذشته به مذاکره مستقیم با امریکایی ها در ژنو روی آوردند، این نخستین مذاکره علنی میان دو طرف بود، اما بی سابقه نبود، قبل از آن مذاکرات سری در مراحل مختلف میان دو طرف انجام شده بود، اما چیزی از آنها به بیرون درز نکرده بود و کسی از انعکاس آنها خبر نداشت. اما چیزی که در مذاکرات دو طرف همیشه ثابت بوده این است که هر کدام از طرف های مذاکره خواسته ها و اهداف طرف مقابل را به خوبی می دانسته و شاید این را هم به خوبی بداند که نقش طرف مقابل و افق های تحرکات آن تا کجاست.

شاید مسیری که بعد از توافق ژنو در نوامبر سال گذشته میان ایران با 1+5 ترسیم شد، در راس آنها امریکا، زمینه های رسیدن به توافق در این زمینه را فراهم کرد. زمینه ای که بر اعتمادسازی و آغاز حسنه نیت ها تکیه دارد. اما شاید این مذاکرات به تفاهم دقیق درباره نقش تهران در منطقه ختم نشود، از این رو انتظار می رود که قواعد کلی ای با هدف ایجاد زمینه برای مانور مصالح یا تضادها در هر کجایی از منطقه و جهان چه در عراق چه در سوریه چه مناطق دیگر ایجاد شود.

نمی توان فهمید که مذاکرات دو جانبه ای که میان ایران با امریکا و فرانسه و آلمان و روسیه، هر کدام به طور جداگانه انجام شد، چه بوده و آیا منظور از آن فقط تحقق پیشرفت هایی در پرونده هسته ای بوده یا شامل مسائل پیچیده اساسی دیگر نیز می شده است. در زمینه تسلیحات هسته ای می توان تصور کرد که ایران تضمین های لازم به عدم استفاده از توانایی های نظامی در خارج از چارچوب خطوط قرمز در درگیری های منطقه ای که وارد مرحله جدیدی شده را داده است. تهران که از جنگنده های مدرن با تکنولوژی بالا برخوردار نیست، موشک های بالستیکی در اختیار دارد که توانسته قدرت دفاعی آن را به شدت افزایش دهد، دشمنان ایران بر این باورند که این موشک ها موازنه غیر قابل قبولی را ترسیم کرده است.

شاید همه آمادگی هایی که تهران به التزام شرایط غرب برای رسیدن به راه حل نهایی در پرونده هسته ای ابراز می دارد، تلاش برای رفع وسواس های طرف مقابل باشد که رنگ و بوی نظامی نیز به خود گرفته، با توجه به این مساله که جایگاه ایران در مناطق مشتعل خاورمیانه بسیار بالا است که این مساله جایگاهی ویژه به ایران از افغانستان گرفته تا جنوب لبنان می دهد. برای همین می توان گفت در نهایت غرب مجبور است پرونده هسته ای ایران را به نوعی به پایان برساند تا به دیگر اولویت های درگیری های جدید منطقه ای که می رود ایران نقشی موثر و تاثیرگذار در آنها داشته باشد، بپردازد.

منبع: الحیات /تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه : دوشنبه 26 خرداد 1393/ باز انتشار : شنبه 31 خرداد 1393