تبعیض در این انتخابات روشن است

دیپلماسی ایرانی: جبهه ای که برای سرنگونی محمد مرسی، رئیس جمهوری سابق اخوان المسلمین مصر تشکیل شد پس از سقوط وی به دو بخش تقسیم شد. دو بخشی که هویت واحدی دارند اما هیچ برنامه، ایدئولوژی و تفکر سیاسی مستقلی ندارند. این حرفی است که بسیاری از مصری ها درباره جبهه آزادیبخش، فردای سقوط مرسی می زنند. حالا این دو جبهه به رقابت با یکدیگر برخواسته اند. یکی عبدالفتاح السیسی را نامزد خود برای انتخابات ریاست جمهوری مصر کرده و دیگری حمدین الصباحی، ناصریست و سوسیالیست مصری که حرفه اصلی اش روزنامه نگاری است و از چهره های بارز مخالف محمد حسنی مبارک، دیکتاتور سابق مصر محسوب می شود. در سایه فضای امنیتی – سیاسی ای که بر مصر سایه انداخته کمتر کسی می تواند بپذیرد که از صندوق های رای کسی غیر از عبدالفتاح السیسی بیرون بیاید. حتی بسیاری از کسانی که به الصباحی تمایل دارند نیز به ناچار می گویند که وی بازنده انتخابات است. بنابراین دلیل اصلی رقابت این دو نامزد نابرابر که یکی از امکانات سرشار و حمایت های بی شائبه نظامی و امنیتی و پشتیبانی چهره های مطرح سیاسی همچون عمرو موسی و کادر وزارت امور خارجه مصر و سازمان امنیت و ارتش و بازماندگان مبارک برخوردار است و دیگری دل خوش به آرای شاید متغیر مردم مصر کرده، چیست؟ به اعتقاد بسیاری از ناظران و تحلیلگران سیاسی حمدین صباحی با توجه به رقابت نابرابر انتخابات ریاست جمهوری نمی بایست خود را نامزد می کرد. حتی بسیاری می گویند که نامزدی وی تنها تنور را به سود السیسی گرم می کند و به وجهه صباحی ضربه می زند. حتی بسیاری از جریان های سیاسی از صباحی خواستند که از نامزدی در انتخابات منصرف شود اما او قاطعانه رد کرد. چرا باید رد کند؟ چرا باید اصرار به حضور در انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد؟ برای یافتن پاسخ این سوال ها و چرایی ورود وی به رقابتی غامض و به اعتقاد بسیاری از قبل پیش بینی شده انتخابات مصر، دیپلماسی ایرانی مصاحبه ای اختصاصی با دکتر وحید عبدالمجید، استام علوم سیاسی و از اعضای سابق جبهه آزادیبخش که مدیریت برنامه انتخاباتی حمدین الصباحی را در این انتخابات بر عهده دارد، انجام داده است که در ادامه می خوانید:

 آیا گمان می کنید صباحی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود؟

کار سیاسی جایی برای اعتماد به چیزی نمی گذارد، از جمله چیزی هم که بتوان از آن به عنوان ابزاری برای اعتماد به نتایج انتخابات نام برد نیز وجود ندارد، مگر این که از قبل نتیجه انتخابات مشخص باشد و ریموت کنترل دست کس دیگری باشد و نتیجه آن مشخص شود. انتخاباتی که به طور طبیعی برگزار می شود، بازگو کننده انتخاب مردم است. یعنی این که جریان های بسیار با تنوع گوناگون که نماینده جامعه هستند در آن شرکت می کنند و هر کس موضعی مشخص را بیان می کند و تا آخر یا نظرش را تغییر می دهد یا ثابت قدم تا پایان پای حرفش می ایستد. بعد از آن امور دیگری مطرح می شود که نتیجه انتخابات را مشخص می کند، حد و مرز آزادی مشارکت در انتخابات، نزاهت و شفافیت آن و این که تا چه اندازه برگزارکنندگان آن بی طرف هستند، همه این امور بر نتیجه انتخابات تاثیر می گذارند. در نتیجه هیچ کس نمی تواند از قبل بداند که نتیجه انتخابات چه خواهد بود. حتی نظرسنجی هایی که می شود نیز با وجود دقت بالا و استفاده از ابزارهای بسیار پیشرفته برای دریافت نظر مستقیم مردم نمی توانند صد در صد نتایج انتخابات را تضمین کنند. تازه این مراکز تنها دو روز قبل از برگزاری انتخابات می توانند تخمین بزنند که احتمالا نتیجه انتخابات چه خواهد شد. چنین مراکزی ما در مصر نداریم، در نتیجه نظرسنجی دقیقی که بازگوکننده اراده مردم همانند کشورهای پیشرفته دموکراتیک باشد نیز وجود ندارد. در چنین فضایی با وجود حجم گسترده تبلیغات رقیب آقای الصباحی هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد. در دور پیش هیچ کس گمان نمی کرد که آقای الصباحی شگفتی ساز انتخابات شود و در میان چهره ها و نامزدهای برجسته نفر سوم شود. شاید این بار نیز اتفاقی غیر منتظره بیفتد و نتیجه انتخابات چیزی غیر از آن چه بسیاری می گویند، بشود.

 برخی مدعی اند که آقای الصباحی به تحریک جریان های خارجی خاص وارد انتخابات ریاست جمهوری شده و در این زمینه دیدارهایی نیز با افرادی خارج از مصر داشته است. می گویند هدف از این کار دموکراتیک جلوه دادن انتخابات ریاست جمهوری مصر است. نظر شما در این زمینه چیست؟

من هیچ چیز در این زمینه نشنیده ام. از زمانی هم که من در کنار آقای الصباحی کار نظارت بر برنامه انتخاباتی او را بر عهده داشته ام نیز شاهد چنین دیدارهایی نبوده ام. شایعات بسیار است. خیلی ها حرف های بسیاری می زنند تا به این ترتیب وجهه آقای الصباحی را تخریب کنند و الا او تا آن جا که من اطلاع دارم هیچ دیدار نامتعارف، چه در خارج چه در داخل مصر، انجام نداده است.

در برخی منابع خبری آمده بود که یکی از کشورهای عربی از الصباحی حمایت مالی می کند و پول ستادهای تبلیغاتی او را می پردازد. نظرتان در این زمینه چیست؟

هیچ حمایت خارجی ای از آقای الصباحی نمی شود و اصلا چنین چیزی وجود ندارد. چه حمایت از سوی کشوری عربی باشد چه از سوی کشوری خارجی، حتی می توانم بگویم هیچ کدام از چهره های داخلی مطرح نیز از ستادهای تبلیغاتی ایشان حمایت مالی نمی کنند. حتی در برخی خبرها آمد که بازرگانان و صاحبان شرکت هایی مثل محمد فرید خمیس به او کمک مالی کرده اند. چنین ادعاها صرفا شایعه است و به هیچ وجه نمی توان به آنها توجه کرد. در انتخابات گذشته حمایت های مالی ای شده بود که کاملا علنی بودند و هیچ کس آن را مخفی نمی کرد اما در این انتخابات خبری از این دست حمایت ها نیست.

آقای حمدین الصباحی از چهره های بارز جبهه آزادیبخش در برابر اخوان المسلمین بود. اما با این وجود می بینیم که بیشتر کادرهای اداری و رهبری آن حمایت خود را معطوف آقای عبدالفتاح السیسی کردند در حالی که او از اعضای بارز جبهه آزادیبخش نبود. چرا چنین اتفاقی افتاده است؟

اجزای تشکیل دهنده جبهه آزادیبخش عموما به دو بخش تقسیم شدند. بخشی از آقای السیسی حمایت می کنند و برخی دیگر حامی آقای الصباحی هستند. در این میان حمایت هایی از سوی اشخاص یا احزاب یا حرکت های سیاسی خارج از این چارچوب نیز از آقای الصباحی می شود که باعث شده ایشان چهره مستقل تر و مردمی تری به خود بگیرد. در عین حال باید بگویم در عالم واقع دیگر کلا چنین جبهه ای وجود ندارد. و من آخرین سخنگوی رسمی آن بودم که دیگر نیستم و می توانم بگویم این جبهه کاملا فرو پاشیده است.

آن چه به روشنی قابل ارزیابی است این است که حمایت های نابرابر از دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری می شود. آقای السیسی به روشنی حمایت نهادهای دولتی را دارد در حالی که آقای الصباحی از چنین حمایت هایی برخوردار نیست. آیا چنین چیزی را قابل قبول می دانید؟ آیا صحیح است که یک نامزد از امکانات دولتی استفاده کند در حالی که نامزد مقابل چنین امکاناتی را در اختیار نداشته باشد؟

فعلا نمی توانیم درباره چیزی حکم کنیم. هدف ما برگزاری انتخابات به شکل مطلوب است. نتیجه آن چه بر شمردید در روزهای آینده مشخص خواهد شد. آن چه ما می دانیم این است که نشانه های غیر روشن و غامضی در این زمینه وجود دارند. بله اطلاعات ابتدایی داریم که نشان می دهد حمایت های دولتی در اختیار آقای الصباحی قرار گرفته است اما هنوز هیچ نتیجه نهایی ای نمی توانیم بگیریم. فعلا کار از این حرف ها گذشته است و باید در انتخابات شرکت کنیم. شاید بعدا درباره چگونگی بسیج شدن امکانات دولتی برای نامزدی خاص تحقیقاتی انجام دادیم و در اختیار افکار عمومی گذاشتیم.

اگر آقای الصباحی پیروز انتخابات نشود آیا این امکان وجود دارد که در دولت آقای السیسی در صورت پیروزی در انتخابات صاحب منصب یا وزارت خانه ای شود؟

به دو دلیل فکر نمی کنم چنین اتفاقی بیفتد. اول از همه مواضع آقای صباحی کاملا روشن است و او به هیچ وجه نمی پذیرید کسی او را به سمتی تعیین کند به جز این که از سوی مردم برای سمتی تعیین شود. دوم این که فاصله بسیار زیادی میان آقای الصباحی با آقای السیسی از همه ابعاد فکری و سیاسی و اجتماعی وجود دارد. به ویژه که طرفداران اجتماعی دو طرف نیز کاملا از خواستگاه کاملا متفاوت با یکدیگر آمده اند. الصباحی برنامه ای در اختیار دارد که با همه سیاست های چهل سال گذشته کشور که فجایع بسیاری برای ما به وجود آورد، تناقض دارد و می خواهد در صورت انتخاب شدن آن برنامه ها را اجرا کند. او در صورتی که رئیس جمهور شود بسیاری از مقام های فاسدی که همچنان در راس امور هستند را برکنار می کند و حرکتی انقلابی در مصر ایجاد خواهد کرد. به جرات می توانم بگویم آقای صباحی مردی انقلابی است در حالی که آقای السیسی چنین ویژگی هایی ندارد. حتی بسیاری به همین دلایلی که گفتم حاضر به حمایت از آقای السیسی در برابر آقای الصباحی شده اند. برای همین فاصله بسیاری میان دو نامزد وجود دارد و احتمال چنین چیزی به هیچ وجه نمی رود.

فضای رسانه ای مصر را در این انتخابات چگونه ارزیابی می کنید؟

نه تنها رسانه های مصری بلکه بسیاری از رسانه های عربی، بدون این که بخواهم نامی از آنها ببرم چرا که همه با آنها آشنا هستند، حمایتی روشن از آقای السیسی می کنند. به جرات می توانم بگویم هیچ کدام از رسانه های مصری و عربی مساوات را در حق دو نامزد رعایت نمی کنند.

اخوان المسلمین و حزب ملی وابسته به حسنی مبارک دو لبه تیز عرصه سیاسی مصر هستند. برنامه آقای الصباحی برای تعامل با آنها در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری چیست؟

به اعتقاد من بر اساس آن چه از آقای الصباحی شنیدیم و آشنایی که در پی سال ها دوستی با او از دهه هفتاد تا کنون داشته ام او قصد ندارد هیچ کس را مادامی که ثابت نشده جنایتی ثابت شده در حق مردم مرتکب شده است از حقوقش محروم کند. چه از اخوانی ها و چه از اعضای حزب ملی که روزگاری در عصر مبارک بر کشور حاکم بودند. البته طبیعی است کسانی که جنایت مرتکب شده اند یا پرونده های فساد مالی و اداری دارند از این قاعده مستثنی هستند و در دولت او جایی ندارند. اما همان طور که او با برخورد غیر منطقی با اعضای حزب ملی مخالف است و از این که آنها از حقشان محروم شوند، مخالفت می کند از این که جماعت اخوان المسلمین نیز از حق مسلم خود محروم باشند، ناخرسند است و با آن مخالفت خواهد کرد.

بسیاری بر این اعتقادند که آقای الصباحی بعد از انتخابات حتما با اخوان المسلمین به مذاکره خواهد نشست؟

هر چیزی ممکن است اما این که حتما بگوییم چنین اتفاقی می افتد، معلوم نیست. اگر اخوان المسلمین بپذیرند که از مواضع خصمانه خود کوتاه بیایند و به اشتباهاتی که مرتکب شده اند، اعتراف کنند چرا با آنها به مذاکره ننشینیم و باب گفت و گو را با آنها نگشاییم تا به این ترتیب جامعه نیز از دو دستگی خارج شود و آشتی ملی به وجود آید.

پیش بینی می کنید که آقای الصباحی همانند انتخابات گذشته در این انتخابات نیز بتواند آرای اقلیت ها مثل مسیحیان را به سوی خود جلب کند؟

با بررسی ای که من از وضعیت جاری اجتماعی – سیاسی مصر کرده ام، هیچ جریانی در جامعه مصر رویکرد واحدی ندارد. عده ای از السیسی حمایت می کنند و عده ای از الصباحی برای همین ممکن است که او هم بتواند آرای بعضی از اقلیت ها را به دست آورد.  

برنامه انتخاباتی آقای الصباحی بعد از رسیدن به سمت ریاست جمهوری چیست؟

آقای الصباحی برای بخش های مختلف برنامه های مختلفی دارد. اوضاع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور بسیار خراب است. در هر کدام از این بخش ها ویرانی های گسترده ای را شاهدیم. آقای الصباحی با جلسات متعددی که با کارشناسان و اهالی خبره داشته توانسته است برنامه مدون و منظمی برای رفع خرابی ها و انداختن قطار کشور به روی ریل توسعه طراحی و تهیه کند. او همچنین برنامه ای روشن برای تضمین و حفاظت از حقوق شهروندان و آزادی های بیان در اختیار دارد. الصباحی با همه اتفاقاتی که در حال حاضر اتفاق افتاده است و حقوق بشر به سادگی زیر پا گذاشته می شود، مخالف است، قطعا با این مسائل برخورد خواهد کرد. او معتقد است که زیر پا گذاشتن حقوق بشر سرخوردگی اجتماعی به وجود می آورد و این مساله می تواند به تقویت تروریسم کمک کند. آقای الصباحی حل معضل امنیتی را نیز در رفع دغدغه های حقوق بشری شهروندان می داند. در بعد اجتماعی نیز برنامه های ویژه ای تدارک دیده که برخی از آنها را از اصلاح الگوی اجتماعی در هند و اندونزی و چین الگوبرداری کرده است. آقای الصباحی امیدوار است به این ترتیب بتواند گامی اساسی برای حل مشکلات متعدد کشور بردارد. 

انتشار اولیه: پنجشنبه 8 خرداد 1393/ باز انتشار: چهارشنبه 14 خرداد 1393