از وضعیت استثنائی کشور چیزی نگویید/ ژنرال دموکراسی را نهادینه می کند

دیپلماسی ایرانی: عمرو موسی، دبیر کل سابق اتحادیه عرب، نامزد سابق انتخابات ریاست جمهوری مصر و رئیس حزب الموتمر مصری از چهره های شناخته شده عرصه سیاسی مصر است. وی در دوران مبارک توانست با عملکرد خود در وزارت امور خارجه و سپس اتحادیه عرب آوازه ای برای خود دست و پا کند. در انقلاب ژانویه 2011 از چهره های بارز انقلابی مخالف مبارک بود. اما زمانی که اخوانی ها به قدرت رسیدند از چهره های سرسخت مخالف اخوان شد. در کودتای نظامی – مردمی علیه محمد مرسی، رئیس جمهوری اخوانی مصر از رهبران اصلی کودتا در مقابله با او و اخوان بود. در تقسیم مسئولیت ها در دوره پس از کودتا مسئولیت تدوین قانون اساسی مصر را بر عهده گرفت که نزدیک به شش ماه پیش در رفراندومی به همه پرسی گذاشته شد. بعد از آن موسی به سمت تدارک برای شرکت عبدالفتاح السیسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر رفت. پس از نامزدی السیسی در انتخابات از افراد نزدیک به او شد و حتی گفته شد ریاست اتاق فکر او را بر عهده گرفت. به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری مصر دیپلماسی ایرانی گفت وگویی اختصاصی با او انجام داده است که در زیر می خوانید:

 در جریان انتخابات ریاست جمهوری هستیم، با توجه به اختلافاتی که پس از کودتا علیه محمد مرسی، رئیس جمهوری سابق پیش آمد و اختلافات موجود بر سر چگونگی تعامل با اخوان المسلمین، آیا گمان نمی کنید که این انتخابات در سایه یک تقسیم بندی اجتماعی – سیاسی شگرف در حال برگزاری است؟

به هیچ وجه. ملت مصر به هیچ عنوان دو دسته نیست. آن چه اکنون شاهدیم حالتی از انسجام ملی است که نتایج انتخابات آن را نشان خواهد داد. مصری ها با اعتماد کامل به آینده چشم دوخته اند و انتظار داریم که اکثریت عظیمی از مردم به مارشال السیسی رای بدهند. ما به دموکراسی اعتقاد کامل داریم و معتقدیم آقای السیسی می تواند دموکراسی را در کشور نهادینه کند.

اما ایشان از طریقی غیر دموکراتیک به قدرت رسیده است. آقای السیسی اول کودتا کرد، بعد نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد و حالا می رود در حکومتی که خود بر سر کار آورده است، رئیس جمهور آن شود؟

به هیچ وجه این گونه نیست. آقای السیسی فرماندهی سیاسی خیل عظیمی از مردم مصر که علیه اخوان المسلمین قیام کردند را بر عهده دارد. نامزدی او در انتخابات ریاست جمهوری نیز مطابق خواست اکثریت مردم و به نمایندگی از بخش عظیمی از افکار عمومی و احزاب سیاسی مصر صورت گرفته است. اگر نگاهی به فهرست حامیان او بیندازید به خوبی می بینید که از احزاب ناصری و پان عرب گرفته تا احزاب لیبرال و سکولار و حتی جریان های دینی از نامزدی او حمایت کرده اند. این که گفته می شود آقای السیسی حتما رئیس جمهوری آینده مصر خواهد شد نشان از اقبال بالای وی نزد مردم مصر و رای دهندگان مصری دارد که نشان می دهد مردم تا چه اندازه نسبت به انتخاب وی به عنوان رئیس جمهوری مصر خوش بین و امیدوار هستند.

نظرتان درباره اظهار نظر عده ای که می گویند آقای السیسی مورد حمایت بازماندگان مبارک است و از سوی آنها حمایت مالی و سیاسی می شود و بیشتر آنها هستند که به حمایت از او برخواسته اند تا بتوانند دوران مبارک را احیا کنند، چیست؟

اولا، همه جریان های سیاسی با هر گرایشی در حمایت از فرد مورد علاقه خود آزاد هستند. هیچ کس نمی تواند خرده بگیرد که چرا فلان فرد یا افراد از فرد مورد نظرشان حمایت می کنند. این مساله نقطه ضعف آقای السیسی نیست. اگر بخواهیم این موضوع را ملاک قرار دهیم آن گاه لیبرال ها و سکولارها نیز می توانند ادعا کنند که چرا برخی از اسلام گرایان و سلفی ها از السیسی حمایت می کنند. ثانیا، این گونه اظهار نظرها که می گویند بازماندگان نظام مبارک از عبدالفتاح السیسی حمایت می کنند، ساخته و پرداخته اخوانی ها است. آنها کلمه "فلول" (بازماندگان) را برای تخریب چهره های مخالفانشان به کار می برند تا به این ترتیب به اغراض و اهداف سیاسی خود برسند. و الا مگر فراموش کرده ایم که در زمان مبارک برخی از همین چهره های اخوانی در مجلس ملی نماینده داشتند و در حکومت وقت صاحب منصب بودند. پس چرا آنها را استثنا می کنند و نمی گویند که آنها فلول یا بازماندگان یا بقایای نظام مبارک هستند؟ اخوان المسلمین از روزی که مبارک سقوط کرد تلاش کرد تا از موج عمومی استفاده کرده تا خود را به هر ترتیبی شده به قدرت برساند. در این جا نیز خودی و غیرخودی را در نظر گرفت. هر کس که با آنها همراه می شد را یار خود می دانستند و هر کس که با آن همراه نمی شد و با سیاست های اخوانی ها مخالفت می ورزید انگ بازماندگان مبارک را به او می زدند. آقای السیسی چهره ای ملی است که هر جریان سیاسی فارغ از هر دیدگاهی حق دارد که به حمایت از او بپردازد. این حق طبیعی هر شهروند آزاد مصری است.

ما در دوران حکومت انتقالی که آقای السیسی سمت وزارت دفاع را در آن بر عهده داشت و در حقیقت پرونده امنیتی کشور در دست او بود، شاهد قلع و قمع گسترده مردم، کشته شدن و به زندان افتادن جوانان انقلابی مصر و تحمیل فضای امنیتی شدید در مصر بودیم. نمی توان انکار کرد که این فضا زیر نظر آقای السیسی بر مصر حاکم شد. در حالی که او تا کنون هیچ اظهار نظر رسمی نسبتی به رد این فضای امنیتی نکرده است. مخالفت ها با این فضا گسترده است، من می توانم در این جا به عنوان نمونه به آقای علاء الاسوانی، نویسنده و فعال سیاسی مشهور مصری اشاره کنم که لیبرال است و از وضعیت پیش آمده بعد از اخوان بارها در مقالات مختلف انتقاد کرده است. آیا این موضوع را پوئن منفی ای برای آقای السیسی نمی دانید؟

صحیح است، اشتاباهاتی اتفاق افتاده که قابل کتمان نیست. اما فراموش نکنید که این مرحله، مرحله به غایت حساسی بوده است. می توان به جرات گفت که در تاریخ مصر هیچ دوره ای را سراغ نداریم که کشور تا این اندازه در وضعیت حساسی به سر برده باشد. وضعیتی استثنائی بر کشور حاکم شد که لاجرم برخوردهای استثنائی را نیز طلب می کرد. وقتی که پای امنیت کشور در میان باشد و مردم همواره در معرض تهدید و خشونت و مخاطرات تروریسم باشند شکی نیست که تدابیر استثنائی برای حمایت از جان شهروندان اتخاذ می شود. ما امیدواریم که این انتخابات بتواند ما را از وضعیت استثنائی کشور خارج کند و وارد مرحله ثبات و شکوفایی شویم. البته مشکلات کشور بسیار است و به هیچ وجه امکان ندارد این حجم از مشکلات ظرف یک شبانه روز حل و فصل شوند. قطعا در آینده با مشکلات تازه ای برای حل بحران های پیش آمده مواجه خواهیم شد اما انتظار داریم حداقل از وضعیت استثنائی ای که در یک سال گذشته در آن بوده ایم، خارج شویم. امیدواریم زندانی های سیاسی انقلابی که دستشان به خون مردم آلوده نیست نیز همگی آزاد شوند و وحدت و یکپارچگی ملی بیش از پیش تقویت شود. در عین حال ما از کسانی که درباره خطاهای پیش آمده صحبت می کنند می خواهیم که قبل از هر چیز وضعیت استثنائی حاکم بر کشور را ببینند بعد اظهار نظر کنند. ما می رویم که وارد مصر جدیدی شویم با رئیس جمهور، حکومت و جمهوریت جدید، جمهوریت سوم مصر.

مصر از مشکلات بسیاری رنج می برد و همان طور که گفتید وضعیتی استثنائی و سخت را پشت سر گذاشته است. به اعتقاد شما نخستین خواسته مردم مصر چیست؟

به اعتقاد من قبل از هر چیز مردم مصر به دنبال ثبات و امنیت هستند. وقتی که ثبات و امنیت تامین شود آن گاه می شود خواسته های دیگر مطرح و دنبال کرد. مصری ها به دنبال حاکمیتی باشکوه هستند که کشورشان را به جلو ببرد. به اعتقاد من از همین زاویه است که آنها به السیسی به عنوان حاکمی خوب که مشکلات مردم مصر را می شناسد و می تواند برای حل آنها کاری کند، اعتماد کرده اند. ما در مرحله پیش رو بازسازی کشور را آغاز خواهیم کرد. همچنین اقدام به تنظیم و هماهنگ کردن جبهه داخلی با قوانین مدنی که مورد تایید اکثریت باشد، خواهیم کرد و برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور تلاش خواهیم کرد. امیدواریم خیلی زود شاهد حل مشکلات مصر باشیم و کشور خیلی زود در مسیر پیشرفت بیفتد. مشکل ما فقط مشکلات اقتصادی نیست. کشور از یک سوء مدیریت شدید نیز رنج می برد برای همین است که امیدواریم حاکمیتی باشکوه به وجود آید تا بتوانیم گام های موثر برای بازسازی کشور و درمان مشکلات و احیای اقتصاد کشور برداریم.

شما به عنوان یکی از طرفداران و افراد نزدیک به آقای السیسی آیا فکر می کنید که او برنامه ای برای حل مشکلات کشور دارد؟

من با آقای السیسی دیدارهای بسیاری داشته ام. در این دیدارها به خوبی متوجه شده ام که او برنامه ای روشن برای بازسازی مصر دارد. او می داند که چگونه باید اصلاحات را آغاز کند و مشکلات سخت کشور چیست. می داند مشکلات اقتصادی کشور از کجا آغاز می شوند و مسائل امنیتی کشور را چگونه می توان حل کرد. ما به او کمک بسیاری کردیم که بتواند طرح خود را جامع تر و کامل تر تهیه کند. آمارها و مطالعات لازم را در اختیارش قرار دادیم تا بتواند با عنایت به آنها نیازهای مردم مصر را درک کرده و بتواند بر اساس آنها به رفع مشکلات کشور بپردازد. در همین راستا است که او توانسته حمایت داخلی و عربی و همچنین بین المللی را جلب کند. حکومت همچنان حکومت جدید محسوب می شود و فرصت کافی برای پیشرفت دارد. نباید گمان کرد که السیسی همه چیز حکومت جدید است. او تنها جزئی از حاکمیت جدید مصر محسوب می شود. او تعهد داد که کشور را به هر قیمتی شده وارد مسیر پیشرفت کند و همه ما بر اساس همین تعهدات عملی او است که به او اعتماد کرده ایم.

اخوان المسلمین همچنان از مخالفان سرسخت حکومت جدید هستند. آنها عبدالفتاح السیسی را دشمن خود می دانند و تا کنون نیز  حاضر به آشتی نشده اند. نمی توان کتمان کرد که آنها جایگاه بالایی نزد مردم مصر دارند و همچنان بسیاری از مردم طرفدار آنها هستند. در حکومت جدید که احتمالا آقای السیسی ریاست آن را بر عهده خواهد داشت، شیوه تعامل با اخوان المسلمین چگونه خواهد بود؟ با توجه به این نکته که حکومت انتقالی این گروه را در فهرست گروه های تروریستی خود قرار داده و هر گونه فعالیت آنها را ممنوع کرده است؟

اخوان المسلمین باید واقعیت جدید مصر را بپذیرد. باید بپذیرد که اشتباهات فاحشی مرتکب شده و با جان و مال مردم بازی کرده و نگاه ها را نسبت به خود منفی کرده است. اخوانی ها باید قبول کنند که عملکرد اشتباه آنها در یکی دو سال گذشته باعث به وجود آمدن این فضای منفی علیه آنها شده است. اگر اخوانی ها این حقیقت را بپذیرند و قبول کنند که مسیر حرکت سیاسی خود را تغییر دهند و دست از خشونت و غرض ورزی و حذف مخالفان بردارند آن گاه فضایی به وجود می آید که می تواند باب تفاهم و گفت و گو با آنها را بگشاید. البته اخباری منتشر شده است مبنی بر این که برخی از رهبران اخوان دست آشتی دراز کرده اند و درصدد تغییر رویه سیاسی خود هستند. اگر این اخبار صحیح باشد اتفاقی مبارک محسوب می شود و می تواند باب مراوده با آنها را بگشاید. البته با توجه به عملکرد بدی که اخوانی ها تا کنون داشته اند بازگشت اعتماد اجتماعی به آنها سخت است اما به هر حال امیدواریم که آنها از عملکرد سابق خود پشیمان شده و رویکرد جدیدی را در جهت واقعیت های جدید مصر و مصالح عمومی آن اتخاذ کنند.

آیا ممکن است بعد از انتخابات ریاست جمهوری عفو عمومی اعلام شود و زندانیان سیاسی همگی آزاد شوند و به این ترتیب باب آشتی ملی گشوده شود؟

این مساله مطابق با قانون اساسی مصر به محاکم و نهادهای قضایی مربوط است. هیچ کس نمی تواند در امور قضایی کشور دخالت کند و تصمیمی خلاف استقلال نهاد قضایی مصر بگیرد. مردم مصر از وضعیت جاری در کشورشان خسته شده اند. آنها به دنبال ثبات و امنیت هستند. اگر وضعیت به مرحله ای برسد که ببینیم دعوت به تهدید و آشوب متوقف شده است مطابق با اراده ملت هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد.

عده ای نگرانند که مصر بعد از انقلاب علیه محمد حسنی مبارک و پس از سرنگونی حکومت اخوان المسلمین به کمک نیروی نظامی مصر دوباره وارد مرحله دیکتاتوری شود. نظر شما در این باره چیست؟

نباید این گونه صحبت کنیم. ما امروز بر اساس نص قانون اساسی می رویم تا در چارچوب اصول دموکراسی وارد مرحله جدیدی از فرایند سیاسی کشور شویم. در این چارچوب هیچ جایی برای دیکتاتوری وجود ندارد و مادامی که مردم مصر می توانند رئیس جمهور جدید خود را مطابق با قواعد بازی دموکراتیک انتخاب کنند، جایی برای دیکتاتوری باقی نمی ماند. 

انتشار اولیه: سه شنبه 6 خرداد 1393/ باز انتشار: جمعه 9 خرداد 1393