ایران به چین،روسیه و هند به چشم سرمایه نگاه کند

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد روابط بین الملل که یکی از شاخصه های اصلی آن هرج و مرج طلبی است وارد دوران بلوغ خود شده است. یکی از ویژگیهای این دوران تنظیم روابط و کنترل بحران از طریق جداسازی، اولویت بندی و وزن دهی مشکلات فیمابین کشورها برای بررسی ترازنامه سود و زیان در پدیدهای سیاست خارجی است. یعنی معادله یکطرفه تأثیر سیاست خارجی بر روابط بین الملل و یا روابط بین الملل بر سیاست خارجی تبدیل به معادله دو طرفه تأثیر و تأثرسیاست خارجی و روابط بین الملل شده است.

مدل مفهومی بلوغ تأثیرات متقابل سیاست خارجی و روابط بین الملل از فرایند سنتی به نوین

یعنی در شرایط کنونی دیگر کشورها به تنهائی نمیتوانند خود به تعیین خطوط اصلی سیاست خارجی خود بپردازند بلکه روابط بین المللی خطوط و شاخصه هائی را نیز بر روند سیاست خارجی کشورها چه بصورت منفی و چه مثبت اعمال مینماید و در همان حال سیاست خارجی کشورها در شکل گیری و سرعت تغییرات روند بین الملل موثر است و یک تعامل دو جانبه بین سیاست خارجی و روابط بین المللی حاکم است که سیاست جهانی را شکل میدهد. با این فرضیه اگر به نحوه تعامل امریکا و روسیه در زمینه اوضاع اوکراین نگاه کنیم به خوبی متوجه میشویم چرا امکان شکل گیری جنگ سرد دیگری وجود ندارد. زیرا هر دو کشور آمریکا و روسیه در زمینه اختلافشان در قضیه اوکراین با وزن دهی به هر بعد از مشکلات و در نظر گرفتن منحنی سود و زیان آنرا مدیریت کرده و اجازه ندادند که این اختلاف به همه مسائل فی مابین آنها گسترش یابد. اما این عدم شکل گیری جنگ سرد رافع مسئولیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیست که بتواند از این شرایط برای تامین منافع حیاتی خود بهره برداری کند.

سیاست خارجی دولت یازدهم به نظر میرسد حتی مطلوب خود دست اندرکاران سیاست خارجی هم نباشد چه رسد به مطلوب محافل سیاسی، کارشناسان آزاد، منتقدین سیاسی و متخصصین دانشگاهی. اما نسبت به آنچه که در دولت گذشته وقوع یافت و آن مخروبه ائی که برای این دولت در صحنه سیاست خارجی بجای مانده است خیلی پیشرفته تر است. اصلا" نباید از دولت یازدهم انتظار تغییر بنیادین و راهبردی در سیاست خارجی داشت زیرا همانگونه که قبلا" نوشت ام[1] "سیاست خارجی ایران انتخابها و راه های متعددی برای کسب منافع ملی و حیاتی کشور و نیز ایجاد توازن منطقه ائی و جهانی دارد اما در فضای کنونی دیگر تعدد گزینه ها و ابزارهای تحقق آنها اهمیت چندانی نداشته بلکه اثرات منطقه ای و جهانی هر مسیر، انعکاس آن روی راهبردها و تصمیمات ایران و بستری که برای اتخاذ راهبردهای بعدی برای ایران فراهم می کند، مهم تر است. در شرایط کنونی جهانی و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران هر تحرک و جهتگیری اش به جغرافیای منطقه ای محدود نخواهد ماند و بالعکس عملکرد سیاست خارجی ایران تحت تأثیر تحولات منطقه ائی و جهانی قرار خواهد گرفت و متغیرهای فرامنطقه ای بر تحولات سیاست خارجی و مناسبات ایران اثر گذار خواهد بود.

در اینصورت ایران نیازمند ایجاد فضائی است که بتواند این اثر گذاری را به حداکثر برساند.امروزه در شکل گیری بلوکهای سیاسی اقتصادی عامل مرز و جغرافیا نقش عمده ائی ندارد و گسترش همکاری های مختلف در چارچوب سازمان ها و طرح های گوناگون منطقه یی را فراتر از مفهوم جغرافیایی آن مورد توجه ویژه قرار گرفته اند که از جمله اجلاس تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا (سیکا) که بیش از دو دهه از تشکیل آن می گذرد، از نمونه های بارز آن است. حضور در این اجلاس و تحرکات و تفاهمات صورت گرفته در این اجلاس چنانچه جدی تلقی شود و با دید راهبردی به آنها نگریسته و با برنامه ریزی و تعیین سازمان مسئول برای آن دنبال شود میتواند فضای گفته شده در بالا را برای اثر بخشی بیشتر سیاست خارجی ایران در تعاملات منطقه ائی و جهانی فراهم سازد. روابط استراتژیک با سه کشور چین، روسیه و هند در این مجموعه میتواند یکی از انتخابهای راهبردی جمهوری اسلامی ایران باشد که وزن کشورمان را افزایش چشمگیری خواهد داد.

انتشار اولیه : سه شنبه 6 خرداد 1393/ باز انتشار: دوشنبه 12 خرداد 1393