توافق هسته ای،تکرار خاطره خوش دوران اصلاحات است

دیپلماسی ایرانی: امروز، دیپلمات هایی از ایران و گروه 1+5 با یکدیگر ملاقات می کنند تا مذاکرات بر سر برنامه های هسته ای تهران را ادامه دهند. در حالی که اغلب کشورها از این دیپلماسی حمایت می کنند، مخالفان این گفت و گو ها را عمدتا کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و اسرائیل تشکیل می دهند. اما این گروه مخالف دچار اشتباه است. در واقع ، اگر مذاکرات هسته ای به موفقیت برسد، منطقه یکی از نافعان اصلی آن خواهد بود.

بر خلاف کابوس بی پایه و اساسی که این روزها ذهن کشورهای عربی را به خود مشغول کرده است، یک توافق هسته ای با ایران، این کشور را با توانایی دستیابی به سلاح هسته ای رها نمی کند. از طریق بازرسی ها و اقدامات شفاف کننده، جامعه بین المللی به موقع از تغییر مسیر احتمالی ایران مطلع خواهد شد.همچنین کاهش ریسک اشاعه هسته ای از سوی ایران؛ چرخه هسته ای در منطقه را متوقف می کند و این یکی از منافع آشکاری است که نباید به آسانی نادیده گرفته شود.

از سوی دیگر این توافق هسته ای از بروز درگیری نظامی با ایران نیز جلوگیری می کند. برخی تحلیلگران ادعا می کنند با گزینه نظامی می توان مانع پیشرفت هسته ای ایران شد. اما آن ها اشتباه می کنند. در واقع پیامدهای مقابله نظامی آمریکا با ایران، برای تمامی منطقه به ویژه کشورهای عربی محسوس خواهد بود.

اقتصادهای باز کشورهای عضو شروای همکاری خلیج فارس در مقابل بی ثباتی های منطقه ای بسیار حساس هستند. افزون بر این، در صورتی که حمله ای انجام شود، ایران نیز می تواند جنگ را در منطقه تسری دهد. همانگونه که عراق درگیری نظامی سال 1992 را به خاک عربستان کشاند.

برخی صداها در شورای همکاری خلیج فارس ادعا می کنند درگیری نظامی با ایران به احیای توازن منطقه ای کمک می کند. توازنی که بنا بر ادعای آن ها پس از حمله آمریکا به عراق بر هم خورد. از آن پس نفوذ ایران در عراق افزایش یافت و اکنون برخی در ریاض ادعا می کنند اقدام نظامی علیه ایران می تواند توازن منطقه ای را به نفع آن ها تغییر دهد. اما این ایده ای است که به اندازه این تفکر که حمله به عراق می توانست دمکراسی را در خاورمیانه حاکم کند، احمقانه به نظر می رسد.  

همچنین نگرانی از اینکه توافق هسته ای موفق با ایران ، یک عشق و دوستی بین ایران و آمریکا حاکم می کند نیز مبنای صحیحی ندارد. در واقع نه آمریکا و نه ایران در شرایطی قرار ندارند که به دنبال برقراری روابط صمیمانه با یکدیگر باشند.

از سوی دیگر تهران با ریاض و آنکارا و تل آویو در زمینه تبدیل شدن به بهترین دوست واشینگتن در منطقه رقابت نخواهد کرد. حتی پس از توافق هسته ای نهایی نیز تهران احتمالا بر موضع خود به عنوان کشوری که برای آمریکا دردسر ایجاد می کند پافشاری خواهد کرد. هرچند که رقابت جدید تهران با واشینگتن پس از توافق هسته ای، دوستانه تر خواهد بود زیرا همکاری های استراتژیک و تاکتیکی بین دو طرف برقرار خواهد شد.

احتمالا متدوال ترین نگرانی در بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس این نیست که ایران و آمریکا متحد شوند، بلکه این است که با به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای، آمریکا دیگر دغدغه ای برای باقی ماندن در منطقه نداشته باشد و از دنبال کردن هدف خود برای متوازن کردن ایران دست بکشد. اما واقعیت این است که هر چه هزینه حضور آمریکا در منطقه کمتر باشد، نیروهای این کشور بیشتر در خاورمیانه باقی می مانند. افکار عمومی آمریکا به شدت مخالف جنگ های بیشتر در منطقه است.

اگر توافق هسته ای با ایران با الحاق سیاسی و اقتصادی دوباره این کشور به جامعه بین المللی همراه باشد، هزینه دنبال کردن سیاست های تند و اقدامات نگران کننده برای ایران افزایش می یابد. در صورتی که این سناریو اجرا شود، ایران در مقایسه با امروز ، چیزی برای از دست دادن خواهد داشت.

از سوی دیگر توافق هسته ای نفوذ عناصر میانه رو در سیستم سیاسی ایران را افزایش می دهد. آن ها مدت هاست که به دنبال سیاست منطقه ای آشتی جویانه هستند و سابقه موفق دنبال کردن چنین سیاستی در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی نیز وجود دارد. بسیاری از مقامات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در دوره احمدی نژاد ادعا می کردند که همچنان به دنبال ایران دوره خاتمی هستند. یک توافق هسته ای نیز می تواند دقیقا چنین ایرانی را به نمایش بگذارد. همچنین یکی از مهم ترین آثار مثبت توافق هسته ای با ایران کمک به فرونشاندن آتش تنش های فرقه ای در منطقه است.

یک توافق هسته ای با ایران ریسک اشاعه هسته ای را کاهش می دهد، مانع جنگ می شود، تهران را در مسیری مصالحه آمیز تر قرار می دهد و موجب می شود هزینه های اقدامات تحریک آمیز افزایش یابد.

منبع: گلف نیوز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: سه شنبه 19 فروردین 1393/ باز انتشار: یکشنبه 24 فروردین 1393