انفجار در هند ؛ انگشت اتهام به آن سوی مرزها

هند پر جمعیت و شلوغ که ماه‌های متمادی خشونت و اغتشاش را به فراموشی سپرده بود عصر سه‌شنبه بار دیگر از هفت انفجار مهیب به خود لرزید. هفت انفجار در فاصله کمتر از یک دقیقه از یکدیگر در یکی از خیابان‌های شلوغ جیپور در 260 کیلومتری جنوب غرب دهلی پایتخت این کشور دست کم 60 کشته و 150 زخمی برجای گذاشتند.

 

تمامی انفجارها در داخل شهر قدیمی جیپور که به خاطر دیوارها و بناهای صورتی رنگ‌اش شهرت دارد و در فاصله‌ای به شعاع 15 متر از یکدیگر رخ داده‌اند. پلیس با توجه به کشف شمار زیادی دوچرخه که به شدت بر اثر انفجار آسیب دیده و در محل بیشتر انفجارهای کشف شده‌اند پیش‌بینی می‌کند که بمب‌ها در لاستیک دو چرخه‌ها جاسازی شده باشند.

 

هنوز هیچ گروهی مسئولیت این انفجارها را به عهده نگرفته است اما به گفته کارشناسان این نوع حملات از ویژگی‌های عملیات تروریستی محلی در این بخش از شبه قاره هند هستند. این در حالی است که یکی از وزرای رتبه پایین در امور مسکن این عملیات را بلافاصله به تروریست‌های خارجی نسبت داده است. اشاره سریپراکاش جیسوال به تروریست‌های خارجی اشاره‌ای است که در فضای سیاسی هند معمولاً طرف اطلاق آن کشور همسایه و رقیب هسته‌ای هند یعنی پاکستان است. پیش‌بینی می‌شود که پاکستان مانند همیشه هر ونه دخالت خود را در عملیات تروریستی که در هند رخ می‌دهد تکذیب کند. ساعات پایانی عصر سه‌شنبه سید یوسف رضا گیلانی نخست‌وزیر پاکستان این حملات را محکوم کرد.

 

به گفته مقامات محلی این انفجارها حدود ساعت 7:30 عصر به وقت محلی در نزدیکی معبدی متعلق به هانومان، یکی از خدایان هندو و مغازه‌ها و ساختمان‌های اطراف آن رخ داده است. بنای تاریخی متعلق به قرن 18 به نام «هوا محل» که در واقع کاخ همسران مهارجه جیپور بوده و بازار سنتی موسوم به «جوهری بازار» در منطقه این انفجارها قرار داشتند. اطلاعی از میزان صدماتی که به این بناها رسیده است در دست نیست. کاخ فعلی مهاراجه جیپور که هنوز از شخصیت‌های متنفذ سیاسی و نظامی هند و ایالت راجستان به شمار می‌رود پشت کاخ تاریخی هوامحل قرار دارد.

 

برخی گمانه‌زنی‌های دیگر درباره انگیزه‌ها و عوامل این انفجارها حاکی از احتمال دخالت گروه‌های تندروی اسلامی پاکستان یا بنگلادش است که هدف‌شان متزلزل کردن صلح ناپایدار و شکننده‌ای که است که در ماه‌های اخیر بین هند و پاکستان برقرار شده است.

 

از سوی دیگر به رغم این که اکثریت جمعیت شهر جیپور، مرکز ایالت راجستان را هندوها تشکیل می‌دهند، این شهر اقلیت مسلمان قابل توجهی دارد و درگیری‌های مذهبی بین این دو دسته در شهر سابقه و پیشینه تاریخی دارد. با این حال به نوشته اکثر منابع خبری هنوز انگیزه‌های اصلی از این بمب‌گذاری‌ها مشخص نیست.

 

پس از این انفجار پلیس و دولت محلی جیپور از ساعت 9 صبح چهارشنبه اعلام حکومت نظامی کرده است و پیش‌بینی می‌شود این وضعیت دست‌کم تا پایان روز چهارشنبه ادامه داشته باشد. به نوشته منابع خبری هم اکنون منطقه قدیمی شهر جیپور به طور کامل تخلیه شده است و فقط نیروهای پلیس و خبرنگاران در این منطقه تردد می‌کنند. با این حال گفته می‌شود صبح چهارشنبه حدود یک میلیون نفر از سکنه این شهر که قصد ورود به محله قدیمی را داشتند پشت دروازه‌های این منطقه توسط پلیس متوقف شده و ترافیک زیادی درست کرده بودند. پلیس تمامی این افراد را باز گردانده است. منطقه قدیمی جیپور از مراکز تجاری سنتی این شهر به شمار می‌رود که اکثر خیابان‌های آن مملو از مغازه‌ها و حجره‌هایی که بیشتر مایحتاج روزمره مردم جیپور را عرضه می‌کنند.

 

آریل ساکسنا که در فروشگاه سنگ‌های قیمتی (یکی از صنایع پررونق و سنتی جیپور) در منطقه قدیمی شهر کار می‌کند و لحظه انفجار آن جا حضور داشته در این باره می‌گوید: «خیلی هولناک بود. بعد از انفجار همه ما فقط می‌دویدیم بی‌آنکه بدانیم کجا. دود همه جا را گرفته بود و صدای جیغ و فریاد از همه طرف به گوش می‌رسید.»

 

گفته می‌شود که پلیس خیابان مقابل کاخ هوا‌محل را از بقایای انسانی قربانیان و لکه‌های خون پاک کرده است اما هنوز جستجوی نیروهای پلیس برای یافتن سرنخ‌های بیشتر در خرابه‌های به جا مانده از انفجارها ادامه دارد. بسیاری از هندوها چهارشنبه برای طلب آمرزش برای قربانیان این حادثه به معابد رفتند اما مقامات دولتی و امنیتی هند در این باره به مردم هشدار دادند و گفتند ایجاد چنین گردهمایی‌های پر تجمعی ممکن است از اهداف اصلی تروریست‌ها باشد تا با حملات متمرکزتر موجب تلفات بیشتری شوند. چنین اظهار نظری از سوی مسئولان امنیتی نشان می‌دهد به رغم این که آن‌ها هنوز مسبب حوادث سه‌شنبه را معرفی نکرده و به صراحت پیش‌بینی خود را از هویت و مشی فکری عاملان این انفجارها اعلام نکرده‌اند، اما بیشتر احتمال می‌دهند که این حملات نتیجه اختلافات مذهبی داخلی بوده باشد.

 

هند حدود 1 میلیارد و 132 میلیون نفر جمعیت دارد که اکثریت آن‌ها پیرو مذهب هندو هستند. با این حال این کشور اقلیتی 4/13 درصدی از مسلمانان دارد که اقلیتی تاثیرگذار را تشکیل می‌دهند و در کنار آن اقلیت‌هایی از مذاهب مسیحی، سیک، بودایی، جین، یهودی، و زرتشتی قرار دارند. در این بین علاوه بر شمار قابل توجه مسلمانان مسائل ئ اختلافات تاریخی باعث شده است که درگیری مسلمانان و هندوها اصلی‌ترین اختلاف مذهبی رایج در هند باشد. بیشتر این اختلافات تاریخی ریشه در دوران حکومت حاکمان مغول و مسلمان دارند که از ایران به شبه‌قاره هند رفته بودند. در این دوران بسیاری از معابد هندو به عنوان اماکن پرستش بت‌ها به دست مسلمانان تخریب و به جای مسجد بنا شد. در دوران مدرن بسیاری از هندوها با تازه کردن ادعاهای تاریخی خواستار تخریب این مسجدها شده‌اند (که از جمله ابنیه تاریخی و ارزشمند هند محسوب می‌شوند) تا به جای آن‌ها معابد سابق را برپا کنند. این مساله که نمونه مشهور آن در درگیری مسجد بابری رخ داد موضوع بسیاری از اختلافات هندوها و مسلمانان هند بوده است.

 

هند در سال‌های گذشته شاهد بمب‌گذاری‌های متعددی در شهرهای مختلف این کشور بوده که جان صدها تن از هندوها و مسلمانان را گرفته است. در خونبارترین نمونه این حوادث در ژوئیه 2006 هفت بمب در ایستگاه‌های قطار بمبئی منفجر شد که طی آن بیش از 180 نفر جان خود را از دست دادند. محاکمه برخی از عوامل این بمب‌گذاری هنوز در جریان است در حالی که حکم تعدادی از سردسته‌های آن‌ها در سال گذشته میلادی صادر شد. تازه‌ترین تجربه هند از انفجارهایی این چنین به انفجار هم زمان سه بمب در نزدیکی یک پارک تفریحی در حیدرآباد باز می‌گردد که در ماه اوت گذشته (مرداد 1386) رخ داد. هدف آن بمب‌گذاری که عوامل آن هنوز به درستی مشخص نشده‌اند بیشتر از مسلمانان بودند. پلیس هند به غیر موثر بودن روند تحقیقات امنیتی در بسیاری از پرونده‌های مربوط به عملیات تروریستی نظیر آن چه سه‌شنبه در جیپور رخ داد، معترف است.