انتقاد از دولت و افشای تقلب های انتخاباتی آزاد است

دیپلماسی ایرانی: قلم به دست گرفتن در سرزمینی که مردان چند نسل ش برای حفظ خاک وطن، سلاح در دست گرفته اند و زنانش یا به جبر قدرت های بیگانه، چشمی به در دوخته بازگشت مرد مجاهد خود را انتظار کشیده اند و یا به جبر افراطیون از حضور در جامعه هم محروم مانده اند؛ کار آسانی نیست. جامعه افغانستان در حال پوست اندازی است. تکامل اجتماعی و سیاسی که هنوز هم بسیاری از مردمان این سرزمین برای آن جان می دهند، همچنان سیر صعودی خود را طی می کند. شاید گاه صدای یک بمب یا رد خونی بیگناه ریخته شده بر خیابان ترس را به جان نسلی می اندازد که حق ش را از زندگی در وطن مطالبه می کند اما تاریخ مملو از خشونت و انتقام گیری این کشور حالا تبدیل به عبرتی برای جوانانی شده است که مشق دموکراسی می کنند. جوانانی که در 13 سال گذشته فرصت حضور در دانشگاه ها را یافته اند و اموخته اند که می توانند با شرکت در پای صندوق های رای، اندک اندک مطالبه های سیاسی خود را با توسل به مدارا و نه زور دنبال کنند. شاید جذاب ترین بخش سفر به افغانستان بازدید از خبرگزاری پژواک بود. همکارانی از جنس خودت. مردان و زنانی که به رقص قلم در میان انگشتانشان با وجود تمام محدودیت ها و حصارهای کشیده شده می بالند. خبرنگارانی که می  دانند گاه بهای نوشتن و افشاگری ، مرگ است اما همچنان کاغذها را سیاه می کنند تا آینده ای سپید برای هموطنانشان رقم بزنند. آژانس خبری پژواک که سابقه فعالیت آن به 10 سال پیش بازمی گردد در روزهایی متولد شد که هنوز نوشتن مانند امروز در افغانستان رسم نبود و حتی مردمان این کشور برای خواندن گزارش های یک روزنامه نگار در فضای مجازی نه آمادگی فردی داشته و نه امکاناتی در اختیارشان بود.

دانش کروخیل ، سردبیر پژواک در گفتگویی صمیمانه با ما از مشکلات خبرنگار بودن در افغانستان می گوید. از سه همکاری که از دست داد و ده ها همکاری که مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. از انتقادهای بی پرده اما خیرخواهانه همکارانش از عملکردهای دولت و از خبرنگارانی که می خواهند در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان چشم و گوش ملت باشند تا نام فرد راه یافته به ارگ ریاست جمهوری از درون صندوق های رای و نه از تصمیم سیاسیون در پشت پرده ، بیرون آید. دانش کروخیل با بیان اینکه در افغانستان انتقاد مستند از دولت و سایر نهادها مجاز است تاکید می کند که آنچه در پژواک حرف نخست را می زند، تامین منافع ملی است و نه لحاظ کردن منافع فردی یک گروه و یا یک جریان. آنچه در زیر می خوانید متن گفتگو با وی در محل خبرگزاری در کابل است :  

ابتدا از تاریخچه پژواک برای ما بگوئید ؟ از چه زمانی آغاز به کار کردید و فعالیت های پژواک چه حوزه هایی را شامل می شود؟

آژانس خبری پژواک از سال 1383 آغاز به کار کرده است. 120 کارمند در افغانستان داریم . 40 خبرنگار در ولایت های مختلف افغانستان و در کابل هم 10 خبرنگار داریم. در حال حاضر 15 ویراستار  برای زبان های پشتو ، دری و انگلیسی در پژواک مشغول به کار هستند. پژواک 10 سرویس خبری دارد و نه تنها اخبار به سه زبان بر روی سایت قرار می گیرند بلکه سرویس های ویدئویی ، عکاسی و شبکه های اجتماعی هم در پژواک فعال هستند. البته تمرکز کار پژواک در سه زمینه بیشتر است که یکی از آنها معادن افغانستان است و برای این بخش یک وب سایت ویژه طراحی کرده ایم. هدف از تمرکز بر این زمینه هم معرفی سرمایه های ملی افغانستان به مردم است و در همین راستا هر شش ماه یک مجله تخصصی در خصوص معادن افغانستان منتشر می کنیم. در بخش انتخابات هم تخصصی عمل می کنیم و یک وب سایت ویژه داریم. برای انتخابات 16 فرودین هم شبکه اجتماعی را ایجاد کرده ایم که 500 نفر در افغانستان هدف این طرح ما هستند تا دیدگاه ها، نظریات و گزارش های خود را از انتخابات  ، تقلب ها و تخلف ها در اختیار ما قرار دهند.

میزان اقبال عمومی به رسانه ای مجازی در افغانستان که هنوز با مشکل بی سوادی بخش قابل توجهی از جامعه دست و پنجه نرم می کند و میزان دسترسی عامه مردم به اینترنت هم در آن آسان نیست، به چه شکل است؟

ما در این خصوص با دو مشکل روبه رو هستیم. نخستین مساله این است که در 8 یا 9 سال گذشته شبکه های مجازی در افغانستان با مشکل اینترنت ضعیف روبه رو بوده اند که در دو سال گذشته اندکی این مشکل رفع شده است. زمانی که مردم عادی توانستند با سیستم 3g  از طریق موبایل به اینترنت دست پیدا کنند، آمار مراجعه به پژواک هم سیر سعودی خود را طی کرد. مشکل دوم این است که فرهنگ استفاده از شبکه های مجازی در افغانستان هنوز ایجاد نشده است . به عنوان نمونه زمانی که استفاده از شبکه های اجتماعی چون فیسبوک رایج شد مردم گمان می کردند که هرآنچه که در این فضا نوشته می شود حقیقت دارد. در حال حاضر برخی نهادهای دولتی برای شناساندن این شبکه ها به مردم تلاش می کنند. جدا از این چالش ها باید بگویم که آژانس  های خبری در چند سال گذشته توانسته اند جایگاهی برای خود در افغانستان تعریف کنند. در حال حاضر 15 آژانس خبری در افغانستان مشغول به فعالیت هستند که بسیاری از رسانه های مکتوب ، تلویزیونی و رادیویی از آنها برای دریافت اخبار استفاده می کنند.

پژواک رسانه ای مستقل به حساب می آید یا جریان و یا فرد خاصی از سیاسیون حامی معنوی آن است؟

شورای سیاست گذاری پژواک 100 در 100 مستقل است. جلسات این شورا روزانه در همین محل برگزار می شود و در آن در خصوص مسائل عمده افغانستان بحث و صحبت می شود.خبرنگاران ما بر اساس قانون رسانه های همگانی در افغانستان و رعایت موازین اخلاقی و روزنامه نگاری ، از آزادی عمل کافی برخوردار هستند.

منابع مالی شما چگونه تامین می شود؟ آیا در این خصوص هم مستقل هستید یا کمک خاصی از منبعی خاص دریافت می کنید؟

از لحاظ مالی باید بگویم که 75 درصد به استقلال مالی رسیده ایم اما برای تامین 25 درصد دیگر نیاز مالی خود به کمک های بین المللی نیازمند هستیم. ما برای پوشش باز برخی پروژه ها از نهادهای بین المللی که به اصطلاح ما منابع مالی مشخص دارند کمک می گیریم. متاسفانه برخی کشورها در افغانستان از پول سیاه استفاده می کنند که منبع مشخصی ندارد و ما هم از این کشورها کمکی دریافت نمی کنیم. ما از کمک های مالی که برای تقویت رسانه ها در افغانستان تعیین شده ست استفاده می کنیم. پژواک در ده سال گذشته از کمک های مالی امریکا ، موسسه جامعه ازاد و اداره ای به نام توانمندی و مساعده هایی که به برخی پروژه های خاص تعلق می گیرد، استفاده کرده است.

ظاهرا دسترسی به اخبار پژواک با پرداخت آبونمان های مشخص ممکن است. رقم این حق اشتراک چقدر است ؟

همانطور که گفتم ما به استقلال 75 درصدی در حوزه تامین مالی پژواک رسیده ایم. برخی خدمات ما در حقیقت فروشی هستند و یکی از منابع مالی ما هم حق اشتراکی است که مراجعه کنندگان پرداخت می کنند. ما در افغانستان به 127 رادیو ، سرویس های خود را می فروشیم. در حدود 20 تلویزیون هم سرویس های ویدئویی ما را دریافت می کنند. 20 روزنامه چاپی هم از اخبار ما استفاده می کنند. فردی که خواهان دسترسی به اخبار ما به شکل روزانه باشد ماهانه 20 دلار باید پرداخت کند. البته در خصوص دسترسی این فرد هم محدودیت هایی وجود دارد و به عنوان مثال امروز می تواند اخبار تا یک هفته قبل را در سایت مطالعه کند و نه بیشتر. این رقم برای رسانه های ملی و داخلی متفاوت است . یک رسانه داخلی در افغانستان ماهانه 100 دلار باید برای دسترسی به اخبار ما پرداخت کند. برای اداره های سیاسی و یا کنسول گری های خارجی نرخ آبونمان ماهانه 100 تا 500 دلار وجود دارد.

به گفته شما 120 کارمند در پژواک مشغول به کار هستند. مولفه های استخدامی شما در افغانستان چیست؟ آیا تحصیلات خبرنگار را در نظر می گیرید یا با خبرنگارهای تجربی هم کار می کنید؟

هم میزان تحصیلات آنها و هم تجربه کاری مد نظر ما در پژواک است. البته یکی از ویژگی های پژواک این است که تلاش می کند خبرنگاران بومی را اموزش دهد. حسن این کار این است که خبرنگارهای بومی با مشکلات منطقه و ولایت خود بیش از خبرنگاری که خارج از آن محیط است آشنایی دارند.

حقوق یک خبرنگار در افغانستان چند دلار است ؟

رقم ها متفاوت است اما رقم متوسط آن در حدود 400 دلار است. اعضای شورای سیاست گذاری حدود 1000 دلار دریافت می کنند و خبرنگاری هم داریم که 700 دلار حقوق می گیرد.

آیا پژواک در کشورهای منطقه و فرامنطقه ای هم نمایندگی فعال دارد؟

در چند کشور به طور مثال هندوستان ، پاکستان و امریکا نمایندگی داریم.

در ایران چطور ؟

ایران در این خصوص با ما همکاری نمی کند.

از چه نظر با شما همکاری نمی شود؟

مساله اینجاست که ما به دنبال این هستیم که در پژواک تنها مسائلی که به نوعی به افغانستان مرتبط است را پوشش دهیم. پژواک سرویس اخبار بین المللی ندارد و به دنبال آن هم نیست. تمرکز کار ما بر روی مسائل افغانستان است. بر این اساس ما به سیاست داخلی در ایران کاری نداریم که چه کسی رئیس جمهور می شود . اما اگر مهاجر ما در ایران به مشکلی برخورد می کند، پیگیری آن جز وظایف ما است . این استراتژی ما در پاکستان ، هند و امریکا هم پیاده می شود. ما از سال 2006 تلاش کردیم تا خبرنگاری از پژواک را به ایران اعزام کنیم اما هنوز موفق نشده ایم. حتی سفارت ایران  با یکی از خبرنگاران ما که خواهان صدور ویزای 3 ماهه برای عیادت از یکی از بستگان خود در ایران بود ؛ همکاری نکرد. دلیل این عدم همکاری را باید از سفارت ایران در افغانستان جویا شوید.

چه دلیلی برای مخالفت به شما اعلام شد؟

به ما دلیل واضحی گفته نشده است. اما مساله اینجاست که سایت پژواک مانند بی بی سی در ایران فیلتر است. البته این عدم وجود خبرنگار در ایران به این معنا نیست که ما اخبار این کشور را پوشش نمی دهیم. برخی خبرها را از هرات و برخی را از سفارت افغانستان در ایران پیگیری می کنیم. ایران و افغانستان فرصت های همکاری بسیاری با هم دارند و ما هم بسیار علاقه مند بودیم که با توجه به روابط اقتصادی و فرهنگی خوبی که با ایران داریم ، زمینه های همکاری بیشتر را فراهم کنیم.

آیا انتقاد از سیاست های دولت و یا سیاستمداران در راس دولت به راحتی و بدون هیچ گونه محدودیتی در پژواک صورت می گیرد؟

100%. پژواک به دو مساله در افغانستان شهرت دارد. نخستین مساله پوشش اخبار فوری است  که بیشتر رسانه های افغانستان در این مورد به ما متکی هستند و دومین مساله هم این است که ما در گزارش های تخصصی که در مورد فساد اداری در افغانستان است ، پیشرو هستیم. در بسیاری از این گزارش ها ما به صراحت تاکید کرده ایم که برخی از چهره های حکومتی در این فساد دست دارند. تنها رسانه ای که تحت فشار شدید از جانب حکومت است هم پژواک است. در این انتخابات هم یکی از هراس های بزرگ کاندیداها ، شبکه گزارشی است که پژواک برای انتقال موارد تخلف و تقلب راه اندازی کرده است.

از کاندید خاصی در این انتخابات حمایت می کنید؟

خیر.ما از هیچ کاندید مشخصی حمایت نمی کنیم اما تلاش می کنیم تقلب و تخلف از جانب هر فردی که باشد ان را گزارش دهیم.

آیا تاکنون به دلیل انتقادهای خود از عملکرد دولت ،تحت تعقیب قضایی هم قرار گرفته اید؟

بله. تاکنون چندین پرونده برای ما در دادستانی مطرح شده است که خوشبختانه در فرمان جدیدی که رئیس جمهور صادر کردند، تمام پرونده های قضایی علیه رسانه ها معاف از محاکمه شده و مشمول عفو قرار گرفتند. ما به دنبال انتقاد صرف از دولت ، مجاهدین و یا یک طیف و گروه خاص نیستیم اما زمانی که از عملکرد سیاف صحبت می کنیم مردم گمان می کنند که ما به جهاد و مجاهدین توهین می کنیم. در حالی که ما چنین نیتی نداریم. زمانی که ما از فساد ، ظلم و امار بالای بیکاری صحبت می کنیم به این معنا نیست که ما به دنبال انتقاد بیهوده از حکومت هستیم اما این وظیفه ما به عنوان یک رسانه است.

آیا تا به حال خبرنگاری از پژواک به دلیل انتشار یک مطلب بازداشت شده است؟

ما سه خبرنگار خود را از دست داده ایم و این افراد قربانی شدند. ده ها خبرنگار ما مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و تعدادی از آنها هم در ولایت های متفاوت به زندان افتادند.

آیا این خبرنگاران پس از بازداشت ، دادگاهی شده و حکم برای آنها صادر می شود؟

مساله ای که خبرنگاران پژواک به خوبی رعایت می کنند این است که هرگز انتقاد بدون سند و مدرک در سایت ما منتشر نمی شود. در بسیاری از موارد به این دلیل که اسناد در اختیار داریم می توانیم خبرنگار بازداشت شده را ازاد کنیم. پژواک به اندازه ای مستدل عمل می کند که ماتاکنون حتی در یک مورد هم مجبور به عذرخواهی از شاکی نشده ایم.