بوتفلیقه دوست قدیمی ایران و صالح دشمن هم‌سو با عربستان

دیپلماسی ایرانی: دوست و دشمن عرب ایران را بشناسید، مجموعه تازه ای است که در آن تلاش می شود دوستان و دشمنان عرب به استناد اظهارات، حرف های درگوشی و خصوصی شان با مقامات مختلف، ایده ها، نظریاتشان و اسناد مختلف منتشر شده مثل ویکی لیکس به خوانندگان معرفی شوند. البته بدیهی است که تعریف و توصیفی که از افراد در این مجموعه می شود، مطلق نیست و نمی توان به صرف آن گفت که فلان فرد دوست یا دشمن ایران است. به ویژه که در دنیای سیاست مصالح حرف اول را می زنند و افراد در خور وضعیت و جایگاهشان و آن چه در آن مقطع فکر می کنند، فورا از دوست به دشمن و از دشمن به دوست تبدیل می شوند که نمونه های آن در تاریخ فراوان است. در این جا هفدهمین بخش از این مجموعه در اختیارتان قرار می گیرد:

عبدالعزیز بوتفلیقه، دوست قدیمی ایران

عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس جمهوری الجزایر از دوستان قدیمی ایران است. وی از دوران سید محمد خاتمی، رئیس جمهوری اسبق تا زمان محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری سابق همواره تلاش کرده روابط خود با ایران را دست خوش تغییر دولت ها قرار ندهد و روابط را دوستانه حفظ کند. در زمان وی قراردادهای متعدد اقتصادی و تجاری و صنعتی میان ایران و الجزایر امضا شد که بارزترین آنها احداث سایت کارخانه ایران خودرو در الجزایر است. بوتفلیقه از جمله رهبران عربی است که اعتقاد راسخ به حفظ رابطه نزدیک اعراب با ایران دارد و تهران را نقطه ثقلی قابل توجه در منطقه می داند. وی چند بار نیز تلاش کرده است که میان ایران و امریکا میانجیگری کند. در بحران سوریه با احتیاط جانب بی طرفی را گرفت که به هم سویی با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تعبیر شد. وی همچنین حاضر نشد در هیچ کدام از قطعنامه های ضد سوری چه در اتحادیه عرب و چه در مجامع بین المللی دخالتی داشته باشد. بارها در اتحادیه عرب با صدور قطعنامه علیه بشار اسد مخالفت کرد و سخنانی در جهت حفظ آرامش در سوریه بر زبان راند.

عبدالعزیز بوتفلیقه، متولد 2 مارس 1937 در وجده است. شهری که در گذشته و در دوران استعمار جزء مستعمره های فرانسه بود و اکنون جزء خاک مغرب است.

بوتفلیقه از مقامات سیاسی ارتش آزادی بخش میهنی الجزایر و از افراد نزدیک به هواری بومدین در دوران جنگ استقلال الجزایر بود. با استقلال الجزایر در 1962 به وزارت ورزش، جوانان و گردشگری منصوب شد و یک سال بعد از آن با به قدرت رسیدن احمد بن بلا به وزارت امور خارجه رسید و به یکی از سخنگویان مهم جنبش عدم تعهد تبدیل شد.

او در پست وزیر امور خارجه سیاست عدم تعهد الجزایر و حمایت از جنبش های انقلابی را ادامه داد و به قهرمان حمایت از حقوق کشورهای توسعه نیافته تبدیل شد. این نقش او به ویژه در نشست فوق العاده مجمع عمومی سازمان ملل در مورد روابط شمال – جنوب در سال 1974 به چشم آمد که او ریاست آن را برعهده داشت.

پس از مرگ رئیس جمهور بومدین در دسامبر 1978 بیشتر ناظران بوتفلیقه را جایگزین احتمالی او می دانستند. اما ارتش و جبهه آزادی بخش میهنی بر روی شاذلی بن جدید توافق کردند و آن گاه جایگاه بوتفلیقه در حد مشاور رئیس جمهور تنزل پیدا کرد. در 1981 از کمیته مرکزی و شورای سیاسی جبهه آزادی بخش میهنی اخراج شد و یک سال بعد از آن به تبعید خودخواسته رفت. در حالی که در 1983 به فساد مالی و اختلاس نیز متهم شد.

در 1987 به کشورش بازگشت که البته این بازگشت را بسیاری تلاش برای آشتی در جبهه آزادی بخش میهنی تعبیر کردند. در سال 1989 در سومین کنگره فوق العاده جبهه آزادی بخش میهنی پس از تظاهرات اکتبر 1988 دوباره به عضویت کمیته مرکزی حزب درآمد. بوتفلیقه در 1999 دوباره به الجزایر بازگشت و با حمایت احزاب جبهه آزادی بخش میهنی و فراخوان میهنی برای مردم سالاری نامزد ریاست جمهوری شد و پس از تحریم انتخابات از سوی کاندیداهای اپوزیسیون به منصب ریاست جمهوری الجزایر رسید. او پس از پیروزی برای پایان جنگ داخلی با اسلام گرایان تلاش های بسیاری کرد. بوتفلیقه در سال 2004 با 85 درصد آرا و در سال 2009 با 90 درصد آرا مجدداً به ریاست جمهوری رسید. وی هم اکنون به شدت بیمار است و برای درمان دائما به فرانسه می رود اگر چه اخیرا گفته شد که قصد دارد دوباره برای انتخابات ریاست جمهوری الجزایر که امسال برگزار می شود، شرکت کند.

علی عبدالله صالح، دشمنی هم سو با عربستان

علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری اسبق یمن را می توان یکی از دشمنان سرسخت ایران نه به سود یمن بلکه به سود عربستان قلمداد کرد. صالح در زمان ریاست جمهوری اش برای این که بتواند از یک سو کشورش را وارد شورای همکاری خلیج فارس کند و از سوی دیگر حمایت بزرگترین همسایه خود، یعنی عربستان از حکومتش را حفظ کند، هم صدا با سیاست های عربستان به مخالفت و خصومت ورزی با ایران می پرداخت. اگر چه مذهب عمومی مردم یمن زیدی است و زیدی ها شاخه ای از مذهب تشیع محسوب می شوند اما او نیز هم صدا با عربستان و دیگر کشورهای هم سو با آن بر طبل طایفه ای می کوبید و به دشمنی با ایران ادامه می داد. اوج این دشمنی قیام الحوثی ها علیه دیکتاتوری و تبعیض صالح بود که کار را به جنگ با آنها کشاند و روابط تهران و یمن را به مرز انفجار رساند. ایران از الحوثی ها حمایت می کرد و یمن این حمایت را به مثابه دخالت در امور داخلی خود قلمداد می کرد در حالی که در برابر دخالت های گاه و بی گاه عربستان سکوت اختیار کرده بود.

علی عبدالله صالح در سال 2011 پس از تظاهرات های طولانی مردمی پذیرفت که قدرت را واگذار کند به شرطی که در یمن باقی بماند و آسیبی به جایگاه سیاسی او و خانواده اش وارد نیاید. اما با این حال حتی وقتی که از قدرت هم به دور است دست از انتقاد از ایران بر نمی دارد و تهران را عامل ناآرامی های یمن قلمداد می کند. در عین حال بسیاری از یمنی ها او را متهم به تلاش برای سرنگونی دولت موقت با هدف بازگشت خود به قدرت می کنند.

علی عبدالله صالح متولد 21 مارس 1942 در روستای بیت الاحمر در استان صنعا است. خود از قبیله الاحمر محسوب می شود و پیرو مذهب زیدی است. تحصیلات ابتدایی خود را در روستای زادگاهش گذراند و در سال 1958 به نیروهای مسلح یمن پیوست و در رشته نظامی تحصیل کرد. در سال 1960 به طور رسمی با درجه افسری به عضویت ارتش یمن در آمد. در ارتش یمن به سمت های فرمانده جوخه، فرمانده گردان زره پوش و فرمانده اردوگاه خالد بن ولید منصوب شد. در سال 1962 در طراحی و اجرای کودتا علیه شاه یمن همکاری کرد. تا قبل از رسیدن به پست ریاست جمهوری سمت هایی چون معاون فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح و پس از ترور رئیس جمهوری وقت یمن ریاست ستاد کل نیروهای مسلح را تجربه کرد. در سال 1982 دبیر کل کنگره عمومی مردم شد و از سال 1978 تا 1990 رئیس جمهوری یمن شمالی در برابر یمن جنوبی که حکومت کمونیستی بر آن حکومت می کرد، بود و از حمایت قاطع امریکایی ها برخوردار بود. در سال 1990 و پس از اتحاد یمن شمالی و جنوبی، رئیس جمهور کل یمن شد و در سال 2011 و در پی افزایش اعتراض های مردمی و سوء قصد به جان او که به سوختن نیمی از بدنش انجامید، پذیرفت که از قدرت کنار برود. در ژانویه 2012 پس از تصویب قانون مصونیت قضایی اش در پارلمان صنعا را به مقصد امریکا ترک کرد تا دوره درمان را در آن کشور بگذراند.