چه کسانی مخالف حضور ایران در ژنو2 هستند؟

یک کارشناس جهان عرب از لابی برخی گروهها و کشورها برای ممانعت از حضور ایران در کنفرانس ژنو 2 می گوید.

به گزارش خبرآنلاین وزرای امور خارجه آمریکا و روسیه به همراه اخضر ابراهیمی، فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه روز دوشنبه در پاریس در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند: واشنگتن و مسکو درصددند تا با تلاش برای برقراری آتش بس در بخشهایی از سوریه از طریق راهحل سیاسی بحران را حل و فصل کنند.

وزیر خارجه آمریکا با بیان اینکه مردم سوریه آینده خود را تعیین میکنند، تصریح کرد: اگر بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه با تبادل اسیران و آتش بس موافقت کند مخالفان هم آن را میپذیرند. کری و لاوروف همچنین بر دعوت از ایران و عربستان در این کنفرانس تاکید کردند.

این کنفرانس مطبوعاتی در حالی برگزار شد که شمارش معکوس برای برگزاری اجلاس ژنو 2 آغاز شده است. سازمان ملل 22 ژانویه (دوم بهمن) را برای برگزاری این کنفرانس تعیین کرده و همچنین اعلام کرده است که مخالفان سوری و دولت سوریه در این نشست شرکت خواهند کرد و هدف از برگزاری آن تحقق بخشیدن به دستاوردهای نشست ژنو 1 مبنی بر تشکیل دولتی با اختیارات کامل در سوریه است. سازمان ملل پیشتر در بیانیه ای تعداد کشورهایی که به ژنو2 دعوت شده اند را بیش از 30 کشور اعلام کرده بود که ایران در لیست اولیه کشورهای دعوت شده به کنفرانس ژنو2 نبود.

برخی رسانه های خارجی پیشتر مانع اصلی در دعوت نشدن ایران را عدم به رسمیت شناختن مفاد کنفرانس ژنو 1 از سوی ایران میدانند. کنفرانسی که یکی از بندهای آن " خداحافظی بشار اسد" از قدرت بوده است. اما پس از چند روز تأکید برخی سران کشورها مبنی بر ضرورت حضور ایران در این اجلاس این شائبه تقویت شد که :" ایران در صورت حصول به توافقی جامع که در آن منافع همۀ گروهها تأمین شود، اصراری بر ماندن بشار اسد ندارد. این اظهارنظری است که طی چند روز اخیر برخی مقامات آمریکایی آن را مطرح کرده اند.

اما آنچه این روزها میان طرفین منازعه در بحران سوریه بیش از همه در کانون توجهات قرار گرفته، منافع مشترک میان ایران و آمریکاست. اینکه تشدید بحران و رشد فزایندۀ جریانهای تروریستی که در حال فرو بردن سایر همسایگان منطقه در باتلاق تروریسم است، ضرورت همسویی و همگرایی میان تهران- واشنگتن را تقویت نموده است.

در همین چهارچوب مقامات آمریکایی طی روزهای اخیر به صراحت از حضور ایران در کنفرانس ژنو 2 حمایت کردند و ایران را بازیگری مهم و تأثیرگذار در آیندۀ سوریه دانسته اند. اما به نظر می رسد آنچه در حال حاضر مانع از تحقق این امر می شود، فشار برخی لابی های منطقه ای است که به نظر می رسد تا این مقطع موفق عمل کرده اند.

محمد ایرانی، سفیر پیشین کشورمان در اردن و کارشناس جهان عرب در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین در این باره می گوید: به طور طبیعی کشورهایی که در این پرونده نقش اساسی و تأثیرگذار دارند، علی القاعده نه تنها باید در میز مذاکره و در جریان سیاسی ژنو حضور داشته باشند و نقطه نظرات خود را ارائه دهند؛ بلکه از خلال این نقطه نظرات، راه حل جامعی برای پایان این بحران پیدا کنند. جای تعجب بود زمانی که مسئلۀ مشارکت ایران در ژنو 2 مطرح می شود با آن مخالفت میشد و برای آن پیش شرط تعیین می شد. به عبارت دیگر از قرائن سیاسی موجود در بحران سوریه و در جبهه بندی هایی که موافقین و مخالفین در طول 3 سال تشکیل داده اند، عدم مشارکت ایران در ژنو 2 بسیار عجیب و غریب بود. به نظر نمیرسد به دلیل اشتراکاتی که در محور سوریه میان جبهۀ غرب و ایران وجود دارد آنها مخالف مشارکت ایران باشد.

محمد ایرانی پیرامون لابیگری برای عدم حضور ایران می افزاید: در واقع جریان ثالث دیگری است که چندان موافق حضور جمهوری اسلامی ایران در ژنو 2 نیست و در حال فشار بر طرفهای تأثیرگذار(به خصوص ایالات متحده آمریکا) است تا مانع از حضور ایران شود. به نظر من نقش عربستان سعودی را باید در این میان فعال است.

این کارشناس جهان عرب پیرامون چرایی این امر می گوید: نگاه مشترکی میان ما، مخالفان و موافقین دولت سوریه و همچنین طرفهای رسمی و کشورهایی که در این بحران نقش اساسی دارند، به وجود آمده است؛ یعنی موضوع رشد تروریسم و جریانهای سلفی مسلح که امروز در سوریه نقش آفرینی میکنند و مایۀ نگرانی همۀ کشورهای همسایه سوریه به اضافۀ دولت مرکزی، آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه شده اند و اجماعی عمومی نسبت به رویکرد داعش و جریان دولت اسلامی شام و عراق و مرتبط با القاعده پدید آمده است.

ایرانی این تهدید را مهم می داند و بر این اعتقاد است که همۀ طرفهای تأثیرگذار در سوریه نسبت به رشد این جریان نگرانند. وی می افزاید: این محور بسیار مناسبی است که همۀ گروهها می توانند به عنوان یک نقطۀ مشترک بر روی آن اتفاق نظر کنند و فرصت خوبی برای همسویی و همگرایی باشد. چرا که وقتی در یک مسئلۀ متنازع فیه نقطۀ مشترکی پیدا می شود، دست یافتن به راه حل به مراتب آسانتر می شود.

این کارشناس جهان عرب در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران از آنجایی که صدمات زیادی از تروریسم متحمل شده و در دو طرف مرزهایش(اعم از مرز عراق و پاکستان) بارها شاهد به هم ریختن اوضاع امنیتی بوده، از رشد این جریان بی هویت نگران است.

از این رو باید بر این نکته تأکید شود که علت مخالفت با حضور ایران مسائل فنی نیست. پر واضح است که تأثیرگذاری ایران در مسئلۀ سوریه کاملاً شفاف است و بسیاری از طرفها اعم از آمریکا، اروپا و سازمان ملل و شخص اخضر ابراهیمی بر این مسئله تأکید کرده اند. از این رو عامل دیگری وجود دارد که مخالف حضور ایران در اجلاس ژنو 2 است.

ایرانی پیرامون لابیهای تأثیرگذار برای حذف ایران در اجلاس گفت: طرفی که مانع از حضور ایران می شود، به نظرم عاملی است که از رشد تروریسم در منطقه زیاد نگران نیست؛ سایر طرفها و حتی آمریکاییها به نظرم مخالفت چندانی با حضور ایران ندارد.

ایرانی در پاسخ به این سوال که دلیل مخالفت عربستان سعودی از حضور ایران در ژنو 2 چیست؟ افزود: علت نگرانی عربستان رشد نفوذ منطقه ای ایران در محورهای مختلف به خصوص حوزۀ عربی است و در واقع به نظر می رسد که همین مسئله یعنی حساسیت عربستان در حوزۀ عربی مزید بر علت شده است. اما به اعتقاد من تروریسم و برخورد با جریان تندرو افراطی ایجاب می کند که ایران مشارکت داشته باشد و در کنار سایر کشورهای حساس نسبت به این مسئله، مساعی مشترکی را به بحث بگذارد تا مذاکرات به نتیجه برسد.

این در حالیست که تنش و درگیری میان گروههای مسلح و تروریستی در سوریه ابعاد خطرناکی یافته است. گروه موسوم به دیده بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد که دست کم 700 فرد مسلح در درگیری های بین گروهک تروریستی "داعش" و دیگر گروه های مسلح سوری در این کشور کشته شدند.

خبرگزاری فرانسه به نقل از رامی عبدالرحمن، مدیر دیده بان حقوق بشر سوریه اعلام کرده است: طی ده روز اخیر 697 نفر بر اثر این درگیریها کشته شدهاند. از این تعداد، 351 شبهنظامی از گروههای مختلف سوری و 246 نفر از اعضای گروه دولت اسلامی عراق و شام و 100 نفر غیر نظامی هستند.

مخالفان مسلح این درگیری را " جنگ دوم" در سوریه خواندهاند و مصمم به از بین بردن نیروهای داعش هستند. گفته می شود داعش نزدیک به 6 هزار نیروی مسلح دارد که غالباً یا عراقیاند و یا ماهیت خارجی دارند و هم اکنون در بسیاری از مناطقی که از کنترل نیروهای ارتش بشار اسد خارج شده، حضور دارند.

روزنامۀ لوموند پیرامون " جنگ دوم" در سوریه می نویسد: اختلافات میان گروهک تروریستی داعش و سایر نیروهای مسلح از زمان کشته شدن یک پزشک به نام ابورایان زیر شکنجۀ داعش تشدید شد. اما طی چند ماه اخیر داعش مدعی است که گروههای مسلح وارد بازی مصالحه با دولت بشار اسد شده اند و از این رو آنها مسیر دیگری را در پیش گرفته اند.