با توافقنامه ژنو، غرب به قدرت منطقه ای ایران اذعان کرد

دیپلماسی ایرانی : مجید روانچی معاون اروپا و امریکا وزارت خارجه در بیست و چهارمین نشست از سلسله نشست های تخصصی که توسط سایت دیپلماسی ایرانی برگزار می شود محور سخنان خود را بر تبعات سیاسی منطقه ای و فرامنطقه ای توافقنامه ژنو قرار داد. متن سخنان این مقام ارشد وزارت امور خارجه در این نشست به شرح زیر است :

بحث پرونده هسته ای ایران نه تنها برای ایران که در سطح بین المللی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . اختلاف نظر ایران با تعدادی از کشورهای درگیر در این مذاکرات این است که به باور ایران ، پرونده هسته ای بدون استدلال کافی به این مرحله رسیده است . با اینهمه در حال حاضر این پرونده در سطح بین المللی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است . جزئیات فنی پرونده هسته ای ایران از 24 نوامبر تا به امروز در صدر اخبار قرار گرفته و محور جلسات تحقیقاتی بسیاری هم بوده است . اصلی ترین پرسش موجود در فضای داخلی کشور چه در سطح وزارت خارجه و چه سایر نهادهای دولتی و موسسات تحقیقاتی این است که بر اساس برنامه اقدام مشترک ایران چه داده ها و چه دستاوردهایی داشته  است ؟

در اوایل سال میلادی 2014 ،شاید بتوانیم فرض کنیم که اگر امروز تاریخ به یک سال پیش بازگردد چه مسایلی سوژه این نشست بود ؟ ابتدا باید در جلسه فرضی فوق این سوال را می پرسیدیم که سرنوشت تحریم های یک جانبه و چنجانبه ایران به چه سمت و سویی خواهد رفت ؟ سوال فرضی دیگر بحث ایران و شیعه هراسی در منطقه بود . بی شک در آن بازه زمانی ایران را مسئول بسیاری از تحولات ناخوشایند منطقه ای می دانستند. پرونده سوریه در ژانویه 2013 بسیار حاد بود و البته هنوز هم این پرونده پیچیدگی های حاض خود را دارد اما در آن بازه زمانی اینگونه القا شده بود که وحشت از ایران شروع شده و دامنه آن به سوریه می رسد. در لبنان هم باز نقش ایران را در بسیاری از ناآرامی های داخلی این کشور بسیار پررنگ می دانستند.

اما اصلی ترین پرسش های  امروز چیست ؟ بحث کاهش تحریم ها در میان است . پیش بینی مراحل آتی مذاکرات و نحوه تعامل دیگر کشورها با ایران در پرونده اقتصادی هم از دیگر سوژه ها بود. من ادعا نمی کنم که در حال حاضر تمام آن مشکلات حل شده است اما به هرحال نمی توان از تغییر فضا سخن نگفت . اگر در سال گذشته میلادی از ایران به عنوان اصلی ترین تهدید سخن گفته می شد امروز از نقش مثبت ایران در تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای سخن گفته می شود .

امروز نگرانی که در کشورهای غربی وجود دارد بحث اعزام داوطلبانه شهروندان کشورهای اروپایی به سوریه برای انجام عملیات های انتحاری است . در کشورهایی چون افغانستان و عراق و سوریه هم فعالیت های تکفیری و افراطی گونه هم مسلمانان را ترسانده و هم موجی از وحشت را در میان اروپایی ها و غیرمسلمانان برانگیخته است . در مجموع باید تاکید کنم که تحولات سیاسی اخیر در ایران در بسیاری از رسانه های غربی و عربی به زلزله سیاسی تعبیر شده است . این زلزله سیاسی به  به رسمیت شناخته شدن قدرت و اعتبار ایران در سطح منطقه ای منتهی شده است .

با انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران بسیاری از معادلات دشمنان ایران بر هم خورد. پس از برگزاری انتخابات و آغاز به کار دولت جدید هم، آقای حسن روحانی ریاست جمهوری جدید تاکید داشتند که سیاست حارجی ایران بر مبنای احترام متقابل و از موضع برابر و بر اساس تعامل و تعادل  است . بحث مذاکرات هسته ای هم از ابتدای آغاز به کار دولت بر اساس خواست مردم و اراده نظام در راس برنامه های دولت بود. از ابتدای اغاز به کار این مذاکرات، بسیاری در خارج از کشور از بیم از دست رفتن اهرم های در اختیار خود برای اعمال فشار بر ایران به دنبال بر هم زدن روند مذاکرات بودند. همامگونه که مطله هستید آیپک لابی قوی صهیونیستی است و در تاریخ سیاسی امریکا ناکامی این گروه هرگز سابقه نداشته است اما در جریان پرونده هسته ای ایران لابی صهیونیستی تلاش بسیاری برای به شکست کشاندن مذاکرات ژنو کرد که به نتیجه نرسید . در همین خصوص در فاصله 10 روز میان دو ژنو 2 و 3 ،  لابی آیپک در کنگره و رهبران رژیم صهیونیستی تمام تلاش خود را برای به نتیجه نرساندن مذاکرات به کار گرفتند. البته اسرائیل هنوز دست از تلاش برای تخریب برنداشته است و همانطور که می بینید پس از توافقنامه 24 نوامبر تلاش ها برای به شکت کشاندن آن بیشتر شده است .

اکنون اصلی ترین سوال این است که چرا اینهمه سراسیمه گی در برخی تندروها و مخالفان امریکایی و اسرائیلی می بینیم ؟ البته که این خصومت ورزی سابقه تاریخی داشته و  از بدو انقلاب ما شاهد چنین رفتارهایی بوده ایم اما نگاهی کلان تر به توافقنامه ژنو چند مساله را پررنگ تر از سایرین می کند :

1. تبدیل سیاست تقابل به تعامل : منظور من از طرح این بحث این نیست که نگاهی کاملا سیاه و سفید داشته باشیم بلکه ما اکنون در حال حاضر شاهد نگاه خاکستری غرب به ایران هستیم. در چند سال اخیر ما شاهد افزایش تحریم های یک جانبه و چندجانبه علیه ایران بودیم. با توافقنامه ژنو ما شاهد فرآیند حرکت در مسیر مخالف این روند سالهای گذشته هستیم. سخنان باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده در خصوص اینکه غرب قادر به از بین بردن برنامه هسته ای ایران نیست نشان از تغییر مواضع دارد. البته باید تاکید کنم که دستگاه دیپلماسی ایران به چنین تغییر موضع گیری هایی دل خوش نکرده است اما اهمیت این مساله اذعان چهره های مخالف ایران به این واقعیت است .
2. عدم ایجاد تغییر در برنامه هسته ای ایران از جمله غنی سازی : بر اساس برنامه اقدام مشترک حق هسته ای ایران به رسمیت شناخته شده است
3. شکاف برداشتن رژیم تحریم ها : آغاز اجرای گام اول و لغو شدن برخی تحریم ها آغازی بر ایجاد شکاف در دیوار تحریم ها است . این مساله مورد اذعان غربی ها هم است . تحلیل جاری در غرب این است که رژیم تحریم ها علیه ایران با این توافقنامه شکاف برداشته است
4. شکاف اجماع بین المللی علیه ایران : بر هیچ کس پوشیده نیست که اجماع علیه ایران روز به روز در حال افزایش بود.
5. شکست پروژه ایران و شیعه هراسی: اگر در گذشته هرتحول ناخوشایندی را به ایران نسبت می دادند امروز شاهد تغییر این روند هستیم.
6. پذیرش نفش ایران و کاهش نقش منطقه ای امریکا
7. ایجاد شکاف میان امریکا و اسرائیل : پس از امضای توافقنامه ژنو صهیونیست ها همچنان برای به شکست کشاندن آن تلاش می کنند. نفس طرح تقابل منافع امریکا و اسرائیل در خصوص ایران از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . این نخستین بار است که این تقابل به رسانه ها کشیده شده است .
8. به نتیجه رسیدن سیاست تعامل سازنده ایران با کشورهای دیگر در سایه دولت جدید
9. خلع سلاح مخالفان ایران در امریکا و کشورهای اروپایی.
10. علاقه کشورهای غربی برای گسترش رابطه با ایران : در جریان و پس از مذاکرات ایران با سیل ورود هیات ها به ایران روبه رو شده است . در حال حاضر دو هیات پارلمانی اروپایی در ایران هستند . نخست وزیر ایتالیا هم چندی پیش به ایران سفر کرد  و برنامه سفر برخی هیات های سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی به ایران هم در دستور کار است . نفس تمایل کشورهای غربی برای حضور در ایران و تعامل با تهران از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . در حال حاضر کشورهای غربی نقش ایران را در سطح منطقه ای پذیرفته اند و  سرمایه سیاسی  ایران در منطقه دیگر قابل کتمان نیست و ایران نیز بر اساس احترام متقابل از بهبود رابطه با این کشورها استقبال می کند. موضع ما در قبال اسرائیل مشخص است و در خصوص امریکا هم برخی مسائل در میان است اما با بقیه کشورها ما برای گسترش روابط بر اساس احترام متقابل مشکلی نداشته و نداریم.

اکنون اصلی ترین سوال این است که آیا ایران از مواضع خود کوتاه آمده است ؟ شاه کلید پاسخ به این پرسش این است که دولت جدید در اصول سیاست خارجی هیچ تغییری نداده است . در مذاکرات هسته ای هم پایبندی به این اصول مشهود بود. در جریان این مذاکرات ما با رعایت ادب دیپلماتیک با در نظر داشتن منافع ملی مذاکره کرده ایم.دفاع از اهداف و دستاوردهای هسته ای ایران در دورهای مختلف مذاکرات مدنظر تیم قرار داشته است . در مذاکرات ما بر حقوق هسته ای خود تاکید داشته ایم و بحث غنی سازی هم از جمله نکاتی بود که مورد توجه بالای مسولان نظام بود. تلاش های امریکا و دیگران برای سلب این حق در نهایت ره به جایی نبرد . ایران در مذاکرات از خطوط قرمز هم عبور نکرده و در مجموع می توان گفت که موقعیت منطقه ای ایران به رسمیت شناخته شده است .

انتشار اولیه: چهارشنبه 18 دی 1392 / باز انتشار : شنبه 21 دی 1392