اردوغان در لاک دفاعی فرورفت

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در حال حاضر با خطرناک ترین بحران حیات سیاسی اش از زمان رسیدنش به قدرت تا کنون مواجه شده است. اما مساله ای که بر کسی پوشیده نیست، این است که اردوغان خوب می داند که تحقیقات گسترده ای که بر سر فساد در کشورش آغاز شده و وی را مجبور به تعدیلات گسترده کابینه بعد از استعفای چند تن از وزرا و نمایندگان حزب عدالت و توسعه، حزب حاکم بر ترکیه، کرده است بیش از همه شخص او را هدف قرار داده نه وزرا یا مسئولانی که زیر بار بازجویی و تحقیق رفته اند.

بحران سیاسی فعلی اردوغان را بعد از 10 سال که در موضع تهاجمی بود، در موضع دفاعی قرار داده است. وی پیش از این توانسته بود نهاد نظامی که قدرتمندترین نهاد در ترکیه محسوب می شود و از زمان کمال آتاتورک در سال 1923 تا کنون توانسته بود حرف آخر را در کشور بزند، خلع سلاح کند. وی همچنین توانسته بود احزاب سنتی مخالفش را به اتهام فساد و تلاش برای کودتا متزلزل و تضعیف کند.

در عین حال توانسته بود دستور العمل حزب عدالت و توسعه را که شاخه های آن به جماعت اخوان المسلمین می رسد، در کشور پیاده کند و به تدریج ماهیت لائیکی که ترک ها از زمان تشکیل ترکیه مدرن به ارث برده بودند را محو کند. اردوغان تلاش می کرد که قواعد جمهوری جدید ترکیه را متناقض با قواعد جمهوری آتاتورک بنا کند و ریشه های نفوذ ارتش را برچیند و با حمایتی که از جانب غرب به عنوان جریان معتدل اسلام سیاسی برخوردار شد، نقشه های خود را پیش ببرد.

احساس خوشبختی اردوغان زمانی به اوج خود رسید که ناآرامی ها در کشورهای عربی تحت نام "بهار عربی" آغاز شدند. در این وضعیت وی به سرعت به حمایت از اخوان المسلمین در تونس و مصر و لیبی و سوریه پرداخت. خود را پرچم دار و الگوی تغییرات در جهان عرب جا زد و تلاش کرد در سایه تحولات جاری وجهه ای قدرتمند از خود در معادلات منطقه ای ایجاد کند. وقتی که بحران سوریه آغاز شد خود را بیش از همه درگیر آن کرد، اما به دلیل ناتوانی قدرت هایی که او را در سرنگونی حکومت بشار اسد همراهی می کردند، نتوانست این کشور را نیز به عرصه تازه ای برای حکومت اخوان المسلمین، بعد از آن که این جنبش قدرت را در مصر به دست گرفت، تبدیل کند.

از این جا به بعد بود که پروژه اردوغانیسم در منطقه به مشکلات تازه ای بر خورد، حکومت سوریه سرنگون نشد و این کشور به پناهگاهی امن برای جریان های جهادی تبدیل شد، بعد از آن شکست های اخوان یک به یک آغاز شدند، ارتش مصر اخوان المسلمین در این کشور را سرنگون کرد تا همه رویاهای منطقه ای اردوغان نقش بر آب شوند. به فاصله کمی پس از آن دامنه شکست ها به خاک ترکیه رسیدند، پارک گزی، بهانه ای تازه به دست مخالفان اردوغان داد تا اعتراض ها منفجر شوند و تظاهراتی سراسری در اعتراض به دولت ترکیه در استانبول رقم بخورد. اگر چه بعدا مشخص شد که تظاهراتی که دولت ترکیه تلاش کرد به زور آن را سرکوب کند چیزی نبود جز سوء تعبیر حزب عدالت و توسعه از اعتراض های مردمی این کشور به سیاست های آن.

نگرانی های اردوغان ادامه یافتند تا جایی که فتح الله گولن، اسلام گرای پر قدرت ساکن ایالات متحده امریکا علیه او شد و تلاش کرد همه چیز را علیه وی رقم بزند. پیش از این گولن از متحدان نزدیک حزب عدالت و توسعه بود به گونه ای که سه بار حمایت متوالی  او از ادروغان و حزبش سبب شد تا وی بتواند دوباره به قدرت برسد.

حالا اگر واقعا آن طور که برخی تحلیلگران در ترکیه می گویند آن چه اتفاق می افتد تلاش هایی کودتاگونه علیه اردوغان باشد، وی واقعا سخت ترین روزها را می گذراند که می تواند پایانی بر دوره زمامداری اش بر ترکیه محسوب شود.  

منبع: النهار/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11